ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း- ၂)

 The Scarborough Shoal incident ႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ရပ္မ်ား

(၂၀၁၂) ခုႏွစ္၊ ဧျပီလမွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အတြင္းမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ The Scarborough Shoal incident က ကမၻာ့စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးဇာတ္ခံုကိုပါ လွဳပ္ရွားသြားေစခဲ့ပါတယ္။ The Scarborough Shoal ရဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္အမည္က Panatag Shoal ျဖစ္ျပီး၊ တရုတ္အမည္က Huangyan Dao ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီျဖစ္ရပ္ကို အမည္သံုးမ်ိဳးနဲ႕ သတ္မွတ္ေခၚတြင္ေနၾကပါတယ္။ မနီလာနဲ႕ (၃၅၀) ကီလိုမီတာအကြာမွာရွိျပီး၊ ေဟာင္ေကာင္အေရွ႕ပိုင္းကေန ကီလိုမီတာ (၈၀၀) အကြာမွာ ရွိပါတယ္။ (၁၉၆၅) ခုႏွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္က Scarborough's lagoon အနီးမွာ တာ၀ါတခု တည္ေဆာက္ထားခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၆) ရက္ေန႕မွာေတာ့ Scarborough Shoal မွာ ရွိတဲ့ Masinloc town ကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျမိဳ႕တျမိဳ႕အျဖစ္ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။

Scarborough Shoal အနီးတ၀ိုက္မွာ marine resources ေတြမ်ားတာေၾကာင့္ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ တရုတ္ငါးဖမ္း သေဘၤာေတြ ေရာက္ရွိလာတတ္တဲ့ ေနရာျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးက ပိုင္နက္အျဖစ္ ေၾကျငာထားတာေၾကာင့္ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားေလ့ရွိပါတယ္။ (၁၉၉၈) ခုႏွစ္အတြင္းမွာ တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာသားေတြကို ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္က ဖမ္းဆီးခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၉၉) ခုႏွစ္၊ ေမလမွာ တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာတစီးကို ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္ ကင္းေထာက္ေရယာဥ္က နစ္ျမွဳပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေရတပ္တာ၀န္ရွိသူမ်ားကို ျပစ္ဒဏ္ေပးဖို႕နဲ႕ ေလ်ာ္ေၾကးေပးဖို႕တရုတ္က ေတာင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။

 ေတာင္းဆိုခ်က္ကို ဖိလစ္ပိုင္က ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၀၀) ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလမွာ တရုတ္သေဘၤာေတြနဲ႕ စစ္ေလယာဥ္အခ်ိဳ႕ကို Scarborough Shoal အနီးတ၀ိုက္မွာ ေတြ႕ရွိရတဲ့အတြက္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက တရုတ္ႏိုင္ငံကို diplomatic protest ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဖေဖာ္၀ါရီလ၊ မတ္လနဲ႕ ဧျပီလေတြ တေလွ်ာက္မွာ ဒိုင္းနမိုက္မ်ား သယ္ေဆာင္လာတဲ့ တရုတ္သေဘၤာေတြကို ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္က ေျခာက္လွန္႕ပစ္ခတ္ျပီး၊ ေဒသတြင္းကေန ထြက္ခြာခိုင္းရတဲ့ ျဖစ္စဥ္ေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာပါတယ္။ (၂၀၀၂) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလမွာ အာဆီယံနဲ႕ တရုတ္တို႕အၾကား Declaration on the Conduct of Parties on the South China Sea သေဘာတူညီခ်က္ရရွိတဲ့အတြက္ ပဋိပကၡေတြက အနည္းငယ္ ျငိမ္သက္သြားပါတယ္။

(၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လမွာ Scarborough Shoal မွာ ရွိတဲ့ Masinloc town ကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ ျမိဳ႕တျမိဳ႕အျဖစ္ အတည္ျပဳေၾကျငာျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ အၾကီးမားဆံုး စစ္သေဘၤာၾကီးျဖစ္တဲ့ Raja Humabon ကို Scarborough Shoal အနီးတ၀ိုက္မွာ ကင္းလွည့္ဖို႕ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္က ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါကို တရုတ္ႏိုင္ငံက တုံ႕ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ တရုတ္ရဲ႕ အၾကီးမားဆံုး maritime patrol ship ျဖစ္တဲ့ Haixun-31 ကို ဖိလစ္ပိုင္အေနာက္ဘက္ ပင္လယ္ကို ျဖတ္သန္းျပီး စင္ကာပူကို သြားဖို႕ ေစလႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတက ေဘဂ်င္းအေနနဲ႕ ႏိုင္ငံငယ္ေလးေတြကို ျခိမ္းေခ်ာက္အႏိုင္က်င့္မွဳေတြကို ရပ္တန္႕ဖို႕နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ေရပိုင္နက္ကို က်ဴးေက်ာ္၀င္ေရာက္ျခင္း မျပဳဖို႕ ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။

(ပံု ၄ - Scarborough Shoal ျပေျမပံု)

(၂၀၁၂) ခုႏွစ္၊ ဧျပီလ (၈) ရက္ေန႕မွာ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္ကင္းေထာက္ေလယာဥ္က Scarborough Shoal မွာ တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာရွစ္စီး ေက်ာက္ခ်ရပ္နားထားတာကို ေတြ႕ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဧျပီလ (၁၀) ရက္ေန႕မွာ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္သားေတြက ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြကို တက္ေရာက္စစ္ေဆးခဲ့တာမွာ marine species မ်ား ေတြ႕ရွိရတဲ့အတြက္၊ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးက တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြဟာ တရားမ၀င္ငါးခိုးဖမ္းမွုေတြနဲ႕ ရွားပါးေရသတၱ၀ါေတြကို ဖမ္းဆီးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ေနေၾကာင္း ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ မၾကာခင္မွာပဲ တရုတ္ေရတပ္ ကင္းလွည့္ေရယာဥ္ႏွစ္စင္းျဖစ္တဲ့ China Marine Surveillance 75 (Zhongguo Haijian 75) နဲ႕ China Marine Surveillance 84 (Zhongguo Haijian 84) တို႕က ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္စစ္သေဘၤာ BRP Gregorio del Pilar နဲ႕ တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြအၾကားမွာ ၀င္ေရာက္ေနရာယူျပီး၊ တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြကို ကာကြယ္ေပးလိုက္ ပါတယ္။ ဧျပီလ (၁၂) ရက္ေန႕မွာေတာ့ ေနာက္ထပ္တရုတ္သေဘၤာတစီးက ေဒသထဲကို ထပ္မံ ၀င္ေရာက္လာတာေၾကာင့္၊ ရိကၡာနဲ႕ ေလာင္စာျဖည့္တင္းရန္ အေၾကာင္းျပျပီး ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္စစ္သေဘၤာက ေဒသတြင္းကေန ထြက္ခြာ ေပးလိုက္ပါတယ္။

ေနာက္ပိုင္းမွာ ဒါနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ေနာက္ဆက္တြဲျဖစ္ရပ္ အမ်ားအျပားျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ တရုတ္ထုတ္ ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို သပိတ္ေမွာက္ဖို႕ လွံဳ႕ေဆာ္မွဳေတြ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံမွာ ေပၚထြက္လာပါတယ္။ Governor Joey Salceda ဆိုသူက တိုင္းျပည္ရဲ႕ နယ္ေျမနဲ႕ အမ်ိဳးဂုဏ္၊ ဇာတိဂုဏ္ကို တိုင္းတပါးက ျခိမ္းေခ်ာက္လာခ်ိန္မွာ ဖိလစ္ပိုင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ ညီညြတ္မွဳကို ျပတဲ့အေနနဲ႕ တရုတ္ထုတ္ကုန္ပစၥည္းမ်ားကို သပိတ္ေမွာက္ဖို႕ စည္းရံုးေဟာေျပာခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုသပိတ္ေမွာက္ျခင္းအားျဖင့္ တရုတ္ရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႕ စစ္ေရးအင္အားကို အႏိုင္ယူႏိုင္မွာ မဟုတ္ေပမယ့္၊ တရုတ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံငယ္မ်ားကို စီးပြားေရး၊ စစ္ေရးနယ္ခ်ဲ႕တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာကို ႏိုင္ငံတကာက သတိျပဳမိလာေအာင္ လုပ္ႏိုင္ေၾကာင္း သပိတ္ေမွာက္သူေတြက ယံုၾကည္ထားၾကပါတယ္။ U.S. Pinoys for Good Governance နဲ႕ ဖေလာ္ရီဒါအေျခစိုက္ ဗီယက္နမ္ အမ်ိဳးသားအင္အားစုေတြကလဲ တရုတ္ပစၥည္းေတြကို သပိတ္ေမွာက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

(၂၀၁၂) ခုႏွစ္၊ ဧျပီလ (၂၀) ရက္ေန႕မွာ ဖိလစ္ပိုင္တကၠသိုလ္ရဲ႕ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာ တိုက္ခိုက္ျခင္းခံခဲ့ရျပီး၊ တိုက္ခိုက္သူေတြက “We come from China! Huangyan Island is Ours ” ဆိုတဲ့ စာတမ္းကို ခ်န္ရစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေနာက္တေန႕မွာ “Anonymous #Occupy Philippines” ဆိုတဲ့ အုပ္စုတခု က တရုတ္တကၠသိုလ္၊ မီဒီယာသမဂၢအင္တာနက္စာမ်က္ႏွာကို တို္က္ခိုက္ခဲ့ျပီး "Chinese government is clearly retarded. Scarborough Shoal is ours!” ဆိုတဲ့ စာတမ္းကို ခ်န္ရစ္ခဲ့ပါတယ္။ ဧျပီလအတြင္းမွာ ေနာက္ထပ္တိုက္ခိုက္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာျပီး ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ Official Gazette၊ သမၼတရဲ႕ ဆက္သြယ္ေရးႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံကိန္းဌာန၊ Presidential Museum ႏွင့္ စာၾကည့္တိုက္စတာေတြ တိုက္ခိုက္ခံခဲ့ရပါတယ္။

ေမလေရာက္ေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ကေန တရုတ္ကို တင္ပို႕တဲ့ ဌက္ေပ်ာ္သီးေတြကို တရုတ္က ပိတ္ဆို႕ျငင္းဆန္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ အရည္အေသြးမျပည့္မီွတာကို အေၾကာင္းျပျပီး သေဘၤာလိုက္ ျပန္ပို႕တာေတြအထိ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ တရုတ္အာဏာပိုင္ေတြက ဖိလစ္ပိုင္ကေနတင္ပို႕တဲ့ နာနတ္သီးနဲ႕ အျခားသစ္သီး၀လံ မ်ားကိုလဲ စနစ္တက် စစ္ေဆးဖို႕ ညႊန္ၾကားခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္လာပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ တရုတ္ႏိုင္ငံကေန ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံကို အလည္အပတ္ခရီးသြားမယ့္ ခရီးစဥ္ေတြကို တရုတ္ဘက္က ရပ္စဲမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။

ေမလ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ ေဟာင္ေကာင္တို႕မွာ ဆႏၵျပပြဲေတြ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ပါတယ္။ မနီလာျမိဳ႕ တရုတ္သံရံုးအနီးမွာ တရုတ္ရဲ႕ မူ၀ါဒေတြကို ဆန္႕က်င္တဲ့ ဆႏၵျပပြဲျဖစ္ပြားခဲ့ျပီး၊ လူ (၅၀၀) ခန္႕ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ တျခားႏိုင္ငံက တရုတ္သံတမန္ေရးရာ မစ္ရွင္ေတြမွာလဲ ဆႏၵျပပြဲေတြ ျပဳလုပ္မယ္လို႕ ဆႏၵျပပြဲကို ဦးေဆာင္က်င္းပသူေတြက ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ မနီလာအေျခစိုက္ တရုတ္သံရံုးက ဆႏၵျပပြဲေတြ ျဖစ္ပြားခ်ိန္မွာ တရုတ္လူမ်ိဳးေတြ သံရံုးအနီးကို မလာဖို႕ သတိေပးတားျမစ္ခဲ့ပါတယ္။ ထိုင္၀မ္ကလဲ ဖိလစ္ပိုင္မွာ ေနထိုင္တဲ့ ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံသားတရုတ္မ်ားအတြက္ အလားတူသတိေပးခ်က္ေတြ ထုတ္ျပန္ခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံက ဖိလစ္ပိုင္သံရံုးေရွ႕မွာလဲ ဖိလစ္ပိုင္လူမ်ိဳး (၂၀၀) ေလာက္သြားေရာက္စုေ၀း ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။

ေဟာင္ေကာင္ဆႏၵျပပြဲကက်ေတာ့ တရုတ္ရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မွဳအဆိုျပဳခ်က္ကို ေထာက္ခံတဲ့အေနနဲ႕ ေဟာင္ေကာင္အေျခစိုက္ ဖိလစ္ပိုင္သံရံုးအနီးမွာ ဆႏၵျပခဲ့ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဆႏၵျပသူေတြက သံတမန္ ၀န္ထမ္းေတြကို အိတ္ဖြင့္ေပးစာတေစာင္ ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီအိတ္ဖြင့္ေပးစာမွာ Scarborough Shoal ကို တရုတ္က ပိုင္ဆိုင္ခဲ့တာ (၁၂၇၉) ခုႏွစ္၊ Yuan Dynasty လက္ထက္ကတည္းက ျဖစ္ေၾကာင္းကို ေဖာ္ျပထားခဲ့ပါတယ္။ ေမလ (၁၂) ရက္ေန႕မွာေတာ့ တရုတ္ႏိုင္ငံအေျခစိုက္၊ ဖိလစ္ပိုင္သံရံုးေရွ႕မွာ တရုတ္လူမ်ိဳး ငါးဦးက "Huangyan Island will always belong to China" နဲ႕ "Keep your hands off Huangyan Island" ဆိုတဲ့ စာတမ္းမ်ားကို ကိုင္ေဆာင္ျပီး ဆႏၵျပခဲ့ၾကပါတယ္။

မၾကာခင္မွာပဲ Scarborough Shoal အနီးက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ ေမလ (၁၆)ရက္ေန႕မွ ၾသဂုတ္လ (၁) ရက္ေန႕အထိ ငါးဖမ္းျခင္း မျပဳၾကဖို႕ တရုတ္အစိုးရက ထုတ္ျပန္ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ကလဲ တရုတ္ရဲ႕ ေၾကျငာခ်က္ကို အသိအမွတ္မျပဳပဲ ေမလ (၁၆) ရက္ေန႕မွ ဇူလိုင္လ (၁၅) ရက္ေန႕အထိ ငါးဖမ္းျခင္း တားျမစ္ခ်က္ကို ထုတ္ျပန္ေၾကျငာပါတယ္။ ယခုစာေရးခ်ိန္ စက္တင္ဘာလအထိ ေနာက္ထပ္ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မွဳမ်ား မျဖစ္ပြားေသးေပမယ့္ Scarborough Shoal အနီးတ၀ိုက္မွာကေတာ့ တရုတ္သေဘၤာေတြနဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္သေဘၤာေတြ အျပန္အလွန္ ေနရာယူထားၾကဆဲျဖစ္တာေၾကာင့္ မဟာဗ်ဴဟာပညာရွင္ေတြကေတာ့ "cold standoff" အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားဆဲပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

Scarborough Shoal နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အျငင္းပြားမွဳေတြ မျပီးဆံုးေသးခ်ိန္မွာပဲ (၂၀၁၂)ခုႏွစ္၊ ဇူလိုင္လ (၁၁) ရက္ေန႕မွာ တရုတ္ျပည္သူ႕လြတ္ေျမာက္ေရးတပ္မေတာ္ (PLA) ေရတပ္ရဲ႕ missile frigate Dongguan ဟာ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၊ Palawan ကၽြန္းရဲ႕ ေရမိုင္ေျခာက္ဆယ္အကြာမွာရွိတဲ့ Half Moon Shoal ကို ေရာက္ရွိျပီး ကင္းလွည့္တာ၀န္ထမ္းေဆာင္လာျပန္ပါတယ္။ Half Moon Shoal ဟာ Spratly Islands ရဲ႕ တစိတ္တပိုင္းျဖစ္ျပီး၊ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ ပိုင္နက္ျဖစ္ေၾကာင္း တရုတ္ဘက္က ေၾကျငာထားသလို၊ ဖိလစ္ပိုင္ကလဲ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ internationally defined exclusive economic zone (EEZ) အျဖစ္ အဆိုျပဳ ေၾကျငာထားပါတယ္။ ဒီေဒသကို တရုတ္ေရတပ္စစ္သေဘၤာေတြ ျဖတ္သန္းသြားလာခဲ့ဖူးျပီး၊ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္နဲ႕ ထိေတြ႕တဲ့ incidents ေတြ ရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ တရုတ္ေရတပ္က ျဖတ္သန္းသြားလာတာမဟုတ္ေတာ့ပဲ ကင္းလွည့္လာတာကေတာ့ ပထမဦးဆံုးအၾကိမ္ျဖစ္လာတဲ့အတြက္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ တာ၀န္ရွိသူေတြအၾကားမွာ စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္လာပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္တကၠသိုလ္၊ ႏိုင္ငံတကာဥပေဒေလ့လာေရးသိပၸံက ႏိုင္ငံျခား စစ္သေဘၤာေတြအေနနဲ႕ အျငင္းပြားဖြယ္ရာ ေရပိုင္နက္အတြင္းကို ၀င္ေရာက္ျပီး ကင္းလွည့္ပိုင္ခြင့္ မရွိေၾကာင္း ထုတ္ျပန္ ေၾကျငာခဲ့ပ့ါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာႏိုင္မလားဆိုတာကိုေတာ့ ယေန႕အခ်ိန္ထိမွာ ဘယ္သူမွ တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ၾကေသးပါဘူး။ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳေတြကို ျငိမ္းခ်မ္းစြာေျဖရွင္းဖို႕ကိုေတာ့ ေဒသတြင္းႏိုင္ငံအမ်ားစုနဲ႕ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံမ်ားက တိုက္တြန္းေနၾကဆဲပါ။ ပဋိပကၡေျဖရွင္းေရး မူ၀ါဒမ်ားကိုလဲ သုေတသန အဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ပညာရွင္မ်ားစြာက တင္ျပေဆြးေႏြးေနၾကပါတယ္။ သံတမန္ေရး၊ စစ္ေရး ထိေတြ႕မွဳေတြ ျဖစ္ပြားသြားေစႏိုင္မယ့္ triggers နဲ႕ drivers ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး၊ ဘယ္လို စီမံခန္႕ခြဲ သင့္တယ္ဆိုတာကိုလဲ ေဆြးေႏြးေဖာ္ထုတ္ေနၾကပါတယ္။ Scarborough Shoal incident ဟာ တရုတ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္တို႕အၾကားမွာ ျဖစ္ပြားလာတာ ျဖစ္ေပမယ့္၊ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးသာ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မွဳေတြအေနနဲ႕ ၾကီးထြားလာခဲ့ရင္ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ အျခားႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ သြယ္၀ိုက္ အက်ိဳးစီးပြားရွိေနတဲ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႕ကိုပဲ စစ္ပြဲထဲ ဆြဲသြင္းသလို ျဖစ္လာႏိုင္တာေၾကာင့္၊ လူအမ်ားက ရင္တမမနဲ႕ ေလ့လာသံုးသပ္ေနၾကပါတယ္။ အခုဆက္လက္ျပီး ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အတြင္းက ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမွဳေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ တရုတ္၊ မေလးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ ဗီယက္နမ္၊ ဘရူးႏိုင္း၊ ထိုင္၀မ္တို႕ရဲ႕ အျပိဳင္အဆိုင္ အဆိုျပဳခ်က္မ်ား (competing claims) နဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္မ်ား (strategic implications) ကို ဆက္လက္တင္ျပပါမယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း-၁ ကို - ဒီမွာယူပါ)

(အပိုင္း ၃ ကို - ဒီမွာၾကည့္ပါ)

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ိဳး (၂၉၊ ၉၊ ၂၀၁၂)

ျပိဳင္တူတြန္းလွ်င္ ေရႊ ့ႏိုင္သည္ ။