ဆည္းပူးေလ့လာ ႏိုင္ငံေရးပညာ

အခန္း (၂)

ႏိုင္ငံေတာ္ (The State) ဆိုရာ၀ယ္ (အပိုင္း-၃)

(၃) Critical theories of the State

(က) Marxism

(၁၈၄၈) ခုႏွစ္မွာ ထုတ္ေ၀တဲ့ ကြန္ျမဴနစ္ေၾကျငာစာတမ္းမွာ Marx နဲ႕ Engels တို႕က ေမာ္ဒန္ႏိုင္ငံေတာ္ကို အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့အစိုးရဆိုတာ အရင္းရွင္ေတြရဲ႕ ဘံုအက်ိဳးစီးပြားေတြကို စီမံခန္႕ခြဲေပးေနရတဲ့ ေကာ္မတီတရပ္သာျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ မတ္စ္၀ါဒီေတြက ႏိုင္ငံေတာ္ကို ရွဳျမင္သံုးသပ္ရာမွာ instrumentalist approach ကို အသံုးျပဳေလ့ရွိပါတယ္။ instrumentalist approach ရဲ႕ အေျခခံကေတာ့ ေခတ္သစ္အရင္းရွင္ေတြဟာ အရင္းရွင္ေတြရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အက်ိဳးစီးပြားကို ေရရွည္ကိုယ္စားျပဳတဲ့ ျပည္သူ႕ေရးရာမူ၀ါဒေတြကို ေရးဆြဲႏိုင္စြမ္းရွိျပီး၊

 ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႕ ဥပေဒျပဳေရးအင္စတီက်ဴရွင္းေတြက ဒီလိုမူ၀ါဒေတြကို ျပဌာန္းလာေအာင္၊ လက္ခံက်င့္သံုးလာေအာင္ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္စြမ္းရွိတယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ အရင္းရွင္ လူတန္းစားရဲ႕ လႊမ္းမိုးခ်ဳပ္ကိုင္မွဳကို ခံထားရတဲ့အတြက္ အရင္းရွင္လူတန္းစားရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးေနတာျဖစ္တယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္။

 

(ခ) Neo-Marxism

Neo-Marxists ေတြက ႏိုင္ငံေတာ္ကို ရွဳျမင္သံုးသပ္ရာမွာ structuralist approach ကို အသံုးျပဳေလ့ရွိပါတယ္။ Structuralists approach အရ ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ စီးပြားေရးတည္ျငိမ္မွဳနဲ႕ အရင္းရွင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ class struggles ေတြအၾကားမွာ ညွိႏွိဳင္းဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံေရးအရ ပါ၀င္ပတ္သက္ရမယ္လို႕ ဆိုထားပါတယ္။ Ernest Mandel ရဲ႕ structuralist thesis အရ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အဓိကတာ၀န္ဟာ အရင္းရွင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လူမွဳဖြဲ႕စည္းပံုကို ကာကြယ္ဖို႕နဲ႕ ျပန္လည္ျပင္ဆင္ေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ မူ၀ါဒေတြနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အင္စတီက်ဴးရွင္းေတြကို သူတို႕ရဲ႕ အဓိကတာ၀န္ျဖစ္တဲ့ အရင္းရွင္စနစ္ထိန္းသိမ္း ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး တာ၀န္ကို ၾကည့္ျပီး၊ အရင္းရွင္စနစ္ရဲ႕ ေအးဂ်င့္ေတြအျဖစ္ ယူဆႏိုင္ေၾကာင္း Neo-Marxists ေတြက လက္ခံထားၾကပါတယ္။ Jill S. Quadagno က ႏိုင္ငံေတာ္ဟာ အရင္းရွင္ေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ထိန္းသိမ္းဖို႕ mediating body အေနနဲ႕ တည္ရွိေနျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုထားပါတယ္။

(ဂ) Post-Marxism

Post-Marxism ရဲ႕ သီအိုရီဆိုင္ရာ ရည္မွန္းခ်က္က အရင္းရွင္ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ မူ၀ါဒေရးရာ စြမ္းေဆာင္ရည္ အားနည္းခ်က္မ်ားကို မီးေမာင္းထိုးျပတဲ့ အရင္းရွင္ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုင္ရာ သီအိုရီတရပ္ ေဖာ္ထုတ္ဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ Marxist နဲ႕ neo-Marxist သီအိုရီေတြက ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာကို အရင္းရွင္စနစ္ တည္ျငိမ္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္တဲ့ ေအးဂ်င့္အေနနဲ႕သံုးသပ္မွဳေတြ လုပ္ေပမယ့္ Post-Marxism ကေတာ့ အရင္းရွင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ေႏွာင္းပိုင္းကာလေတြမွာ ၾကံဳေတြ႕ရတဲ့ crisis tendencies ကို အာရံုထားပါတယ္။ Post-Marxists ေတြက ႏိုင္ငံေတာ္ကို ရွဳျမင္သံုးသပ္ရာမွာ organizational realist approach ကို အသံုးျပဳေလ့ရွိပါတယ္။ organizational realists ေတြက ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာကို နယ္ေျမပိုင္နက္နဲ႕ ျပည္သူလူထုကို ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႕နဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအာဏာက်င့္သံုးဖို႕ ဖြဲ႕စည္းထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းတရပ္အေနနဲ႕ ျမင္ပါတယ္။ organizational realism ရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားက ႏိုင္ငံေတာ္ကို စီမံခန္႕ခြဲသူမ်ားဟာ self-interested maximizers မ်ားျဖစ္ျပီး၊ သက္ဆိုင္ရာ အင္စတီက်ဴရွင္းရဲ႕ ပါ၀ါၾကီးထြားေရး၊ ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားေရး၊ ခ်မ္းသာၾကြယ္၀ေရးအတြက္ လုပ္ေဆာင္ သူမ်ားျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ကို အေျခခံထားပါတယ္။ organizational realists ေတြက ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာကို ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္တဲ့ အစုအဖြဲ႕ေတြတင္မဟုတ္ပဲ autonomous organizational actor အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္၏ အခန္းက႑

ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အနက္အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ၊ သီအိုရီသေဘာတရားေတြမွာ ကြဲျပား ျခားနားမွဳရွိသလိုပဲ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခန္းက႑ (The role of the state) နဲ႕ ပတ္သက္ျပီးေတာ့လဲ ကြဲျပားတဲ့အျမင္ေတြ ရွိပါတယ္။ မင္းမဲ့၀ါဒီေတြ (anarchists) ကလြဲရင္ ႏိုင္ငံေရးေတြးေခၚေလ့လာသူ အမ်ားစုက ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ အတိုင္းအတာတခုအထိ လိုအပ္ေၾကာင္း လက္ခံထားၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခန္းက႑ေတြ အေပၚမွာ အေျခခံျပီး ႏိုင္ငံေတာ္ပံုသ႑ာန္ (state forms) ေတြကို minimal state, developmental state, social-democratic state, collectivized state နဲ႕ totalitarian state ဆိုျပီး သ႑ာန္ (၅) မ်ိဳး ခြဲျခားထားပါတယ္။

(၁) Minimal State

Minimal State ဆိုတာ လစ္ဘရယ္၀ါဒီေတြ ေမွ်ာ္မွန္းထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္သ႑ာန္ ျဖစ္ပါတယ္။ Minimal State မွာ လူတဦးခ်င္းစီဟာ လြတ္လပ္မွဳကို အက်ယ္ျပန္႕ဆံုးခံစားရႏိုင္တဲ့ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျမင္အရ ႏိုင္ငံေတာ္ဆိုတာ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးအစု တခုသာျဖစ္ျပီး၊ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အဓိကတာ၀န္ဟာ peace and social order ကို ထိန္းသိမ္းေပးဖို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ John Locke ရဲ႕ အင္မတန္ေက်ာ္ၾကားလွတဲ့ အဆိုအမိန္႕အရဆိုရင္ ႏို္င္ငံေတာ္ဆိုတာ nightwatchman ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ လိုအပ္လာတဲ့အခါ ျပည္သူလူထုကို ၀န္ေဆာင္မွဳေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ Minimal State ရဲ႕ တာ၀န္သံုးရပ္ကို ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားက ေဖာ္ျပထားၾကရာမွာ ပထမတာ၀န္က ျပည္တြင္းတရားဥပေဒ စိုးမိုးေရးကို ထိန္းသိမ္းရန္ျဖစ္ျပီး၊ ဒုတိယတာ၀န္ကေတာ့ ႏိုင္ငံသားေတြအၾကားမွာ ခ်ဳပ္ဆိုတဲ့ contract ေတြကို လိုက္နာေစရန္ျဖစ္ပါတယ္။ တတိယတာ၀န္ကေတာ့ ျပည္ပရန္ကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ သမိုင္းေၾကာင္းအရ ထင္ရွားတဲ့ Minimal State ေတြကေတာ့ ၁၉ရာစုေခတ္ စက္မွဳေတာ္လွန္ေရး ကနဦးပိုင္းကာလက အေမရိကန္ႏိုင္ငံနဲ႕ ယူေကႏိုင္ငံတို႕ပဲျဖစ္ပါတယ္။

(၂) Developmental State

Developmental State ဆိုတာ စက္မွဳက႑တိုးတက္မွဳနဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳအတြက္ economic life ထဲမွာ ႏိုင္ငံေတာ္က ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံသ႑ာန္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို စြက္ဖက္မွဳဆိုရာမွာ ဆိုရွယ္လစ္စနစ္သ႑ာန္လိုမ်ိဳး ေစ်းကြက္ကို ႏိုင္ငံေတာ္က ထိန္းခ်ဳပ္တာနဲ႕ မတူပါဘူး။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ အေရးၾကီးတဲ့ economic interests ေတြအၾကားမွာ ပူးတြဲေဆာင္ရြက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ ဥပမာကေတာ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္ျပီးကာလမွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ Ministry of International Trade and Industry (MITI) နဲ႕ Bank of Japan တို႕က ပရိုက္ဗိတ္စီးပြားေရး ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳဆိုင္ရာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ရာမွာ ၀င္ေရာက္ကူညီေပးျပီး၊ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးကို ဦးေမာ့လာေအာင္ ေဆာင္ရြက္ခဲ့ပါတယ္။

အလားတူပါပဲ။ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံမွာလဲ လက္၀ဲ၊ လက္ယာ အစိုးရေတြ အားလံုးက စီးပြားေရးစီမံကိန္းေတြ လိုအပ္ေၾကာင္း အသိအမွတ္ျပဳထားၾကျပီး၊ state bureaucracy ကို တိုင္းျပည္ရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္တဲ့ custodian အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားပါတယ္။ ၾသစၾတီးယားနဲ႕ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံေတြမွာလဲ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳအတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းၾကီးေတြ အၾကား ပူးတြဲေဆာင္ရြက္တဲ့ 'partnership state' သ႑ာန္ကို အသံုးျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။ အာရွက်ား ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးမွာလဲ transnational competition အတြက္ ႏိုင္ငံေတာ္က စီးပြားေရးမဟာဗ်ဴဟာမ်ား ေရးဆြဲခ်မွတ္ေပးခဲ့တာေတြ ရွိပါတယ္။

(၃) social-democratic state

Developmental state မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဟာ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳး တိုးတက္ေရး အတြက္ ျဖစ္ျပီး၊ social-democratic state မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဟာ တရားမွ်တမွဳ၊ ညီမွ်မွဳနဲ႕ social justice တို႕အေပၚမွာ အေျခခံတဲ့ social restructuring အတြက္ ျဖစ္ပါတယ္။ ၾသစၾတီးယားနဲ႕ ဆြီဒင္ႏိုင္ငံတို႕မွာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳကို developmentalism နဲ႕ social-democracy ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးက လမ္းညႊန္ထားပါတယ္။ social-democratic state ဟာ ေမာ္ဒန္လစ္ဘရယ္၀ါဒီေတြနဲ႕ ဒီမိုကရက္တစ္ ဆိုရွယ္လစ္မ်ားက ရည္မွန္းတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ သ႑ာန္ ျဖစ္ပါတယ္။ social-democratic state ရဲ႕ အဓိကသြင္ျပင္ လကၡဏာႏွစ္ရပ္ကေတာ့ Keynesianism နဲ႕ social welfare မူ၀ါဒေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ Keynesianism မူ၀ါဒ ရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္က စီးပြားေရးတိုးတက္မွဳနဲ႕ အလုပ္အကိုင္ျမင့္မားမွဳအတြက္ အရင္းရွင္စနစ္ကို စီမံခန္႕ခြဲရန္ ျဖစ္ပါတယ္။ social welfare မူ၀ါဒေတြ က်င့္သံုးလာရျခင္းဟာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ social-well beings ကို ျမွင့္တင္ေပးဖို႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ social-democratic state ကို လူတဦးခ်င္းရဲ႕ ဘ၀ေတြကို ျမွင့္တင္ေပးႏိုင္တဲ့ 'enabling state' လို႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

(၄) Collectivized state

Developmental state နဲ႕ social-democratic state ေတြက စီးပြားေရးဘ၀မွာ ၀င္ေရာက္ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္တာျဖစ္ေပမယ့္၊ Collectivized states ကေတာ့ စီးပြားေရးဘ၀ တခုလံုးကို ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ထိန္းခ်ဳပ္မွဳေအာက္မွာ သြတ္သြင္းလိုက္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ အေရွ႕ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီလို ႏို္င္ငံေတာ္သ႑ာန္ေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုႏိုင္ငံေတာ္ေတြမွာ command economy စနစ္မ်ား က်င့္သံုးေလ့ရွိပါတယ္။

(၅) Totalitarian state

လူမွဳဘ၀နဲ႕ စီးပြားေရးဘ၀ေတြမွာ ႏိုင္ငံေတာ္ကအလံုးစံု ၀င္ေရာက္ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ သ႑ာန္ ျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးရာမွာတင္ မဟုတ္ပဲ ပညာေရး၊ ယဥ္ေက်းမွဳ၊ ဘာသာေရး၊ မိသားစုဘ၀ စတဲ့ အရာအားလံုးကို ႏိုင္ငံေတာ္က ထိန္းခ်ဳပ္ထားပါတယ္။ Totalitarian state မွာ ျပည္သူလူထုရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳေတြဟာ အျမဲတေစ ေစာင့္ၾကည့္ခံရျပီး၊ စစ္တပ္နဲ႕ ရဲေတြက လူထုကို ျခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ယႏၱရားေတြ ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ထင္ရွားတဲ့ ဥပမာေတြအျဖစ္ ဟစ္တလာရဲ႕ ဂ်ာမဏီ နဲ႕ စတာလင္ရဲ႕ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုတို႕ကို ဥပမာေပးေလ့ရွိၾကပါတယ္။

 ယခင္အပိုင္းမ်ား
အပိုင္း၄ သို ့

ခင္မမမ်ိဳး (၁၄၊ ၁၀၊ ၂၀၁၂)