ယူဂိုဆလားဗီးယား ႏိုင္ငံေတာ္ျပိဳကြဲမွဳ

ယူဂိုဆလားဗီးယား ႏိုင္ငံေတာ္ျပိဳကြဲမွဳ (အပိုင္း - ၁)

နိဒါန္း

ျပည္တြင္းပ႗ိပကၡေတြမွာ အိုင္အိုလို႕အတိုေကာက္ေခၚၾကတဲ့ International Organizations (ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႕အစည္းမ်ား) ကို ကိုယ္စားျပဳျပီး၊ က်ယ္က်ယ္ေလာင္ေလာင္ အသံျပဳေလ့ရွိၾကရာမွာ ဥေရာပက အီးယူ (European Union) ကလဲ တခုအပါအ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ အီးယူဆိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းဟာ (၁၉၉၃) ခုႏွစ္မွာ Treaty of Maastricht အရ ေပၚေပါက္လာတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ျပီး၊ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္၊ ဒီဇင္ဘာလမွာ Treaty of Lisbon စတင္အသက္၀င္လာခ်ိန္မွာ အီးစီလို႕ အတိုေကာက္ေခၚၾကတဲ့ European Communities ရဲ႕ လုပ္ငန္းတာ၀န္မ်ားကို အစားထိုးထားတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းျဖစ္ပါတယ္။ အီးစီဆိုတဲ့ အဖြဲ႕အစည္းကေတာ့ (၁၉၅၇) ခုႏွစ္မွာ ေပၚေပါက္လာတဲ့ European Economic Community (EEC) ကို ရည္ညႊန္းတာျဖစ္ပါတယ္။ မူလ အီးအီးစီမွာ ဘယ္လ္ဂ်ီယံ၊ ဂ်ာမဏီ၊ ျပင္သစ္၊ အီတလီ၊ လူဇင္ဘတ္နဲ႕ နယ္သာလန္ႏိုင္ငံတို႕ ပါ၀င္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၇၃) ခုႏွစ္မွာ ျဗိတိန္၊ ဒိန္းမတ္၊ အိုင္ယာလန္ႏိုင္ငံတို႕ပါ၀င္ျပီး၊ အဖြဲ႕၀င္ ကိုးႏိုင္ငံ ျဖစ္လာပါတယ္။ (၁၉၈၁) ခုႏွစ္မွာ ဂရိႏိုင္ငံက အဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ ထပ္မံ ပါ၀င္လာခဲ့ျပီး၊ ဆယ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာပါတယ္။ (၁၉၈၆) ခုႏွစ္မွာ စပိန္နဲ႕ ေပၚတူဂီႏိုင္ငံတို႕ ထပ္မံပါ၀င္လာျပီး၊ ဆယ့္ႏွစ္ႏိုင္ငံ ျဖစ္လာပါတယ္။ (၁၉၉၅) ခုႏွစ္မွာ ဆြီဒင္၊ ဖင္လန္နဲ႕ ၾသစၾတီးယားတို႕ ထပ္မံပါ၀င္လာျပီး၊ ဆယ့္ငါးႏိုင္ငံ ျဖစ္လာပါတယ္။ (၂၀၀၄) ခုႏွစ္မွာေတာ့ အေရွ႕ဥေရာပမွာ ႏိုင္ငံဆယ္ႏိုင္ငံ ထပ္မံပါ၀င္လာျပီး၊ ႏွစ္ဆယ့္ငါးႏိုင္ငံ ျဖစ္လာပါတယ္။ (၂၀၀၇) ခုႏွစ္မွာ ရိုေမးနီးယားနဲ႕ ဘူလ္ေဂးရီးယား တို႕ ထပ္မံပါ၀င္လာျပီး၊ ႏွစ္ဆယ့္ ခုႏွစ္ႏိုင္ငံျဖစ္လာခဲ့တာေၾကာင့္ အီးယူရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးအခန္းက႑ကလဲ အေတာ္ပဲ က်ယ္ျပန္႕လာခဲ့ပါတယ္။ ယူဂိုဆလားဗီးယား ႏိုင္ငံေတာ္ ျပိဳကြဲမွဳ ျဖစ္ပြားစဥ္က အီးယူအမည္ မေပၚေပါက္ေသးပါဘူး။ အီးစီ အမည္နဲ႕ပဲ ရပ္တည္ဆဲ ရွိပါေသးတယ္။ ဒီအခ်ိန္ကာလက ယူဂိုဆလားဗီးယားရဲ႕ ျပည္တြင္းေရးမွာ အီးစီအေနနဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ့မွဳေတြကို ဒီေဆာင္းပါးမွာ ေရးသားတင္ျပပါမယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္ျပိဳကြဲမွဳစတင္ျခင္း

(၁၉၈၉) မတိုင္ခင္ကာလအထိ ယူဂိုဆလားဗီးယားႏိုင္ငံဟာ စစ္ေအးတိုက္ပြဲမွာ မပါ၀င္ေသာ ၾကားေနႏိုင္ငံတခုျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၇၀) ကာလေတြကတည္းက အီးစီ (European Community) နဲ႕ ဆက္ဆံေရးေတြ ရွိခဲ့ေပမယ့္၊ (၁၉၈၉) ခုႏွစ္ေရာက္မွသာ အီးစီနဲ႕ တရား၀င္ ဆက္ဆံေရးတည္ေဆာက္ဖို႕ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၉၀) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ အီးစီဘက္ကေန PHARE eligibility စတဲ့ အစီအစဥ္ေတြနဲ႕ တုန္႕ျပန္ခဲ့ေပမယ့္၊ အီးစီရဲ႕ သတ္မွတ္ခ်က္အဆင့္အတန္းေတြကို မမွီႏိုင္တဲ့ ဘဲလ္ဂရိတ္အခက္အခဲေတြေၾကာင့္ ေရွ႕တိုးႏိုင္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒီသတ္မွတ္ခ်က္ အဆင့္အတန္းေတြထဲမွာ ဒီမိုကေရစီေပၚအေျခခံျပီး က်င္းပတဲ့ လြတ္လပ္ျပီးတရားမွ်တေသာ ပါတီစံုဖယ္ဒရယ္ ေရြးေကာက္ပြဲဆိုတဲ့ အခ်က္လဲ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၁၉၉၁) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဖယ္ဒရယ္ေရြးေကာက္ပြဲထြက္ေပၚလာဖို႕ အေရးက ပိုျပီး ခက္ခဲလာပါတယ္။

အဲဒီအခ်ိန္မွာ ယူဂိုဆလားဗီးယား ဖြဲ႕စည္းပံုအေျခခံဥပေဒအရ အလွည့္က် ဖယ္ဒရယ္ဥကၠဌ ျဖစ္သူက Croat အမ်ိဳးသားျဖစ္တဲ့ Stipe Mesic ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ကို အီးစီရဲ႕ကိုယ္စား Jacque Delors က ဖြဲ႕စည္းပံုေရးရာ ျပႆနာျဖစ္ေနတဲ့အေပၚမွာ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္နည္းနဲ႕ ေျဖရွင္းမယ္ဆိုရင္ စီးပြားေရး အေထာက္အကူုေပးမယ္လို႕ ကမ္းလွမ္းခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတကာအေနနဲ႕ကေတာ့ ဒီလို ကမ္းလွမ္းခ်က္ေတြေပးရတာ အလြန္ပဲ လြယ္ကူလွပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ နည္းလမ္းဆိုတာက ပ႗ိပကၡမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသူေတြအားလံုးက ဒီနည္းနဲ႕ ေျဖရွင္းမယ္လို႕ လက္ခံမွ ေအာင္ျမင္တဲ့ အရာပါ။ ဒါေပမယ့္ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ နည္းလမ္းဆိုတာက ပ႗ိပကၡမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနသူေတြအားလံုးက ဒီနည္းနဲ႕ ေျဖရွင္းမယ္လို႕ လက္ခံမွ ေအာင္ျမင္တဲ့ အရာပါ။ ဒီအတြက္ ဒီနည္းလမ္းကို လက္ခံသေဘာတူႏိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံေရး ယဥ္ေက်းမွဳ အခင္းအက်င္းကို ကနဦးတည္ေဆာက္ထားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ယူဂိုဆလားဗီးယားမွာ ဒီလိုႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွဳ အခင္းအက်င္း တည္ေဆာက္ထားမွဳ မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္နည္းလမ္းကို ဆာဗ့္အမ်ိဳးသားေတြသာမက ခရိုအက္အမ်ိဳးသား အမ်ားစုကပါ ကန္႕ကြက္ခဲ့ၾကပါတယ္။

(၁၉၉၁) ခု၊ ေဖေဖာ္၀ါရီလ (၂၀) ရက္ေန႕မွာ စလိုဗီနီးယား (Slovenia) က ယူဂိုဆလားဗီးယားကေန ခြဲထြက္သြားပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ခရိုေအးရွား (Croatia) ကလဲ ခြဲထြက္ဖို႕ ျပင္ဆင္ပါတယ္။ အီးစီကေတာ့ ဒါေတြကို လ်စ္လ်ဳရွဳထားျပီး အလွည့္က် ဥကၠဌလုပ္တဲ့ ဖဒေရးရွင္း အိုင္ဒီယာကိုပဲ ဆက္ျပီး ပံ့ပိုးပါတယ္။ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္နည္းနဲ႕ ေျဖရွင္းၾကဖို႕ တြန္းအားေပးပါတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္မွာပဲ (၁၉၉၁) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၂၅) ရက္ေန႕ ေရာက္ေတာ့ ႏိုင္ငံတကာ သေဘာထားေတြကို လ်စ္လ်ဴရွဳျပီး စလိုဗီနီးယားနဲ႕ ခရိုေအးရွားတို႕က သူတို႕ဘာသာ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာလိုက္ပါေတာ့တယ္။

ဒါကို တုန္႕ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ ယူဂိုဆလားဗီးယား ႏိုင္ငံေတာ္ ဖဒရယ္တပ္ေတြက ဇြန္လ (၂၇) ရက္ေန႕မွာ Ljubljana ကို ၀င္ပါတယ္။ ဖဒရယ္စစ္တပ္ေတြက ခရိုေအးရွားကို ၀င္ေရာက္ျပီး ေဘာ့စနီးယား- ဟာဇီဂိုးဗီးနားအထိ ေရာက္လာပါတယ္။ အီးစီကလဲ ဒီအေျခအေနေတြ အေပၚမွာ ခ်က္ခ်င္းတုန္႕ျပန္ပါတယ္။ အီးစီဘက္ကၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ယူဂိုစလားဗီးယား ႏိုင္ငံေတာ္ျပိဳကြဲတာက ပထမ ဦးစားေပး အခ်က္ မဟုတ္ပါဘူး။ ျပိဳကြဲမွဳက ယူဂိုဆလားဗီးယား နယ္နိမိတ္ကို ေက်ာ္လြန္ျပီး တျခားနယ္ေျမေတြထဲ မျပန္႕ပြားလာေရးက အဓိက ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အီးစီအေနနဲ႕က ဒီကိစၥကို ကနဦး ဦးစားေပးရပါတယ္။ ဒီကိစၥျပီးမွ သံတမန္နည္းလမ္းမ်ားသံုးျပီး အေျဖရွာဖို႕ အီးစီက တြန္းအားေပး ေျပာၾကားပါတယ္။

လူဇင္းဘတ္၊ အီတလီ၊ နယ္သာလန္ ႏိုင္ငံမ်ားက သမၼတေဟာင္း၊ သမၼတသစ္မ်ား၊ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးမ်ားနဲ႕ ေကာ္မရွင္တာ၀န္ခံမ်ားပါ၀င္တဲ့ Troika ဆိုတဲ့ အခ်က္အလက္ရွာေဖြေရး အလည္အပတ္သြားေရာက္မွဳ (fact-finding visit) နည္းလမ္း စတင္ပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ Troika က ယူဂိုဆလပ္ လူထုတပ္မေတာ္ (ေဂ်အင္ေအ) အေနနဲ႕ ခြဲထြက္သြားတဲ့ နယ္ေျမေတြကေန မထြက္ခြာရင္ အီးစီက ပံ့ပိုးကူညီေနမွဳေတြအားလံုးကို ရပ္တန္႕မယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာမွုေတြကိုလဲ သံုးလ ရပ္ဆိုင္းထားရမယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ စီအက္စ္စီအီး (Conference on security and co-operation in Europe) ရဲ႕ အေရးေပၚ အၾကံေပး လုပ္ထံုးလုပ္နည္းမ်ားကို စတင္အေကာင္အထည္ေဖာ္ပါတယ္။ ဒီလိုသံခင္းတမန္ခင္းေလးေတြေၾကာင့္ အပစ္အခတ္ရပ္စဲမွဳ ရပ္တန္႕ေရး အစီအစဥ္ေတြ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ မၾကာခင္ပဲ ျပန္ပ်က္သြားပါတယ္။

ဇူလိုင္လထဲေရာက္ေတာ့ Troika ထဲက ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီးေတြလဲ သူတို႕ရဲ႕ သံတမန္နည္းလမ္းနဲ႕ ေျဖရွင္းမွဳ မေအာင္ျမင္ဘူးဆိုတာ သိျမင္လာၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဇူလိုင္လ (၅) ရက္ေန႕မွာ ယူဂိုဆလားဗီးယားေရာ၊ ခြဲထြက္ေဒသေတြကိုပါ စစ္လက္နက္နဲ႕ စစ္သံုးပစၥည္းေတြ တင္ပို႕ ေရာင္းခ်တာကို ကန္႕ကြက္လိုက္ၾကပါတယ္။ ဇူလိုင္လ (၇) ရက္ေန႕မွာ Troika's Brioni Agreement ထြက္လာေတာ့ တစံုတရာအက်ိဳးမ်ား ထူးလာေလမလားလို႕ လူအမ်ားက ေစာင့္ေမွ်ာ္ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ဒီသေဘာတူညီခ်က္က စလိုဗီးနီးယားနဲ႕ပဲ အဓိက သက္ဆိုင္တာျဖစ္ျပီး၊ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္ေရးမစ္ရွင္ ဖြဲ႕ဖို႕ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္လာပါတယ္။

အီးစီမွာကလဲ တရား၀င္စစ္တပ္နဲ႕ လံုျခံဳေရး ဖြဲ႕စည္းပံု (security structures) မရွိေသးပါဘူး။ ဒါေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေဆြးေႏြးရမယ့္ Maastricht Summit ကလဲ ဒီဇင္ဘာမွ စမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က ျပႆနာအရပ္ရပ္ဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပိုင္တဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအတြင္းမွာ ျဖစ္ပြားေနတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သံတမန္နည္းလမ္း မဟုတ္တဲ့ တျခား ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္မွုေတြ ျပဳလုပ္မယ္ဆိုရင္လဲ ျပည္တြင္းအခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ႕ တရားဥေပေဒကို ဖယ္ရွားပစ္ရာ ေရာက္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတကာဥေပေဒက ခြင့္ျပဳထားျခင္း မရွိပါဘူး။

ေနာက္ဆံုး စလိုဗီးနီးယားမွာ အၾကီးအက်ယ္ စစ္ပြဲေတြ ျဖစ္ေနခ်ိန္အထိ အီးစီကေတာ့ ယူဂိုစလားဗီးယားႏိုင္ငံ မျပိဳကြဲေရး ကိုပဲ ေတာင္းဆိုပါတယ္။ ဒီလို ေတာင္းဆိုလို႕ မျပိဳကြဲေရးအတြက္ တိုက္ပြဲ၀င္ေနတဲ့ ဖယ္ဒရယ္စစ္တပ္ကို ေထာက္ခံအားေပးလားဆိုေတာ့လဲ အားမေပးျပန္ပါဘူး။ အီးစီအေနနဲ႕ ၾကား၀င္ေစ့စပ္ေျဖရွင္းေပးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းၾကဖို႔ပဲ ဆိုပါတယ္။ Brioni အစည္းအေ၀းအျပီးမွ အီးစီ ဥကၠဌ Jacques Poo က သံတမန္နည္းလမ္းမ်ားေအာင္ျမင္သြားျပီ ျဖစ္တဲ့အတြက္ The hour of Europe လို႕ တင္စားခဲ့ဖူးပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လဲ မၾကာခင္မွာလဲ Brioni Accords ၾကီးက ျပိဳလဲခဲ့တာ ျဖစ္ေလေတာ့ ဒီအေပၚမွာ အေျခခံထားခဲ့တဲ့ ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရး၊ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရးဆိုတာေတြကလဲ အိပ္မက္ ပမာပါပဲ။ ဒီ Brioni Accords ကလဲ စလိုဗီးနီးယားအေရးပဲ အာရံုစိုက္ထားခဲ့တာေၾကာင့္ ခရိုေအးရွား အေရးကို ေျဖရွင္းဖို႕အတြက္က်ေတာ့ အသံုးမ၀င္လွပါဘူး။ တပူေပၚႏွစ္ပူ ထပ္ဆင့္လာတာကေတာ့ ေဘာ့စနီးယားနဲ႕ မက္စီဒိုးနီးယား တို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံေတြကလဲ ကိုယ္ပိုင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို ေတာင္းဆိုလာၾကျပန္ပါတယ္။

(၁၉၉၁) ခုႏွစ္၊ ၾသဂုတ္လ (၇) ရက္ေန႕မွာ လန္ဒန္မွာ WEU (Western European Union) အစည္းအေ၀းလုပ္ပါတယ္။ ဒီအစည္းအေ၀းမွာ ျပင္သစ္က ဦးေဆာင္ျပီး ဆာဗ့္နဲ႕ခရိုအက္ေတြၾကားက ျပႆနာကို စစ္အင္အားသံုး၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ ေျဖရွင္းျခင္း (military intervention) ျပဳလုပ္ဖို႕ အဆိုတင္သြင္းပါတယ္။

ဒီအဆိုကို ဘယ္လဂ်ီယန္နဲ႕ အီတလီက ေထာက္ခံခဲ့ျပီး၊ ဒိန္းမတ္နဲ႕ ေပၚတူဂီကေတာ့ တက္တက္ၾကြၾကြ ေထာက္ခံျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ျဗိတိန္ကေတာ့ လိုအပ္မယ့္ စစ္အင္အားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အနည္းငယ္ စိုးရိမ္ေနခဲ့ပါတယ္။ လူမ်ိဳးေရး၊ ႏိုင္ငံခြဲထြက္ေရး စတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျဗိတိန္ႏိုင္ငံတြင္းမွာတင္ ျပႆနာေတြကလဲ ရွိေနေလေတာ့ ပါ၀င္ပတ္သက္ဖို႕ တြန္႕ဆုတ္ေနခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ာမဏီကလဲ ဂ်ာမဏီရဲ႕ အေျခခံဥေပေဒ (Grundgesetz) ဆိုင္ရာ ျပဌာန္းခ်က္ေတြနဲ႕ နယ္ေျမျပင္ပမွာ စစ္အင္အားသံုးဖို႕အတြက္ လိုအပ္မယ့္ စစ္ေရးရာေတြကို အေၾကာင္းျပခဲ့ပါတယ္။

ဒီေတာ့ အေျခခံအားျဖင့္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ယူဂိုဆလားဗီးယား ျပိဳကြဲမွဳကို တုန္႕ျပန္ေျဖရွင္းမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အီးစီအတြင္းမွာတင္ သေဘာထားကြဲလြဲမွုေတြက အမ်ားၾကီး ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ စက္တင္ဘာ (၁၂) ရက္ေရာက္ေတာ့ ေဖာ့လင္းစစ္ပြဲမွာတုန္းက ႏွဳတ္ထြက္ခဲ့ဖူးတဲ့ ျဗိတိသွ်ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီးေဟာင္း Lord Carrington က ဥကၠဌ အေနနဲ႕ ဦးေဆာင္တဲ့ ယူဂိုဆလားဗီးယားေရးရာ ႏိုင္ငံတကာ ကြန္ဖရင့္တခု Hague မွာ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ ဒီကြန္ဖရင့္ ထြက္ေပၚလာျပီး မၾကာခင္မွာပဲ မက္ဆီဒိုနီးယားက ဖယ္ဒေရးရွင္းနဲ႕ အနည္းငယ္သာ ဆက္စပ္မွုရွိတဲ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ရ ေဒသ သတ္မွတ္မွုကို လက္ခံမယ္လို႕ အဆိုျပဳခဲ့ပါတယ္။ ခရုိေအးရွားကို ယူဂိုဆလားဗီးယား ဖယ္ဒရယ္ စစ္တပ္က တိုက္ခိုက္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ယူဂိုဆလားဗီးယားကို ကမၻာ့ကုလသမဂၢက arms embargo ျပဳလုပ္ပါတယ္။

Carrington ရဲ႕ တန္းတူညီမွ်ခြင့္၊ လူမ်ိဳးေရး အခြင့္အေရးမ်ားကို အျပည့္အ၀ ခံစားခြင့္ စတာေတြအေပၚမွာ အေျခခံျပီး ယူဂိုဆလားဗီးယားအတြက္ Confederal arrangements ေတြ ျပဳလုပ္ေပးဖုိ႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ဒီစီမံခ်က္မွာ ႏိုင္ငံေတာ္နယ္နိမိတ္ ယခင္အတိုင္း ရွိေရး ဆိုတဲ့ အခ်က္ပါတဲ့အတြက္ ျပႆနာ ေျပလည္ျခင္း မရွိခဲ့ပါဘူး။ ဆာဗီးယားကို ျငိမ္းခ်မ္းေရးစီမံခ်က္ကို လက္ခံဖို႕ အီးစီက တိုက္တြန္းခဲ့ျပီး၊ လက္မခံခဲ့ရင္ တျခားပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ နယ္ေျမေဒသေတြနဲ႕ပဲ ဆက္လက္ေဆာင္ရြက္မယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။

ႏို၀င္ဘာ (၈) ရက္ေရာက္ေတာ့ ယူဂိုဆလားဗီးယား ဖယ္ဒေရးရွင္း တခုလံုးရဲ႕ ဘ႑ာေရး ေထာက္ပံ့မွုေတြကို အီးစီက withdraw လုပ္လိုက္ပါတယ္။ Hague က ခ်မွတ္တဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး အစီအစဥ္ပါ သတ္မွတ္ခ်က္၊ အေျခအေနေတြကို လက္ခံတဲ့ federal entity ေတြကိုပဲ ျပန္လည္ေထာက္ပံ့မယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီအေရးယူမွုဟာ ဆားဗီးယားကို ဦးတည္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျငိမ္းခ်မ္းေရးစီမံခ်က္ကို ဆားဗီးယားက ျငင္းဆိုခဲ့ပါတယ္။ အီးစီဟာ ဘက္လိုက္ေျဖရွင္းေနမွုေတြ ရွိတယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ေတြ ယူဂိုဆလားဗီးယား ဖယ္ဒေရးရွင္းနဲ႕ ခြဲထြက္နယ္ေျမထဲမွာ ရွိလာတာေၾကာင့္ ကုလသမဂၢက ၾကား၀င္ေျဖရွင္းမယ့္ အစီအစဥ္ကို ရွာေဖြလာၾကတယ္။

ဒီအခါမွာ အီးစီလဲ ယူဂိုဆလားဗီးယားအေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံတကာ စင္ေပၚမွာ secondary actor ေနရာကို ေရာက္သြားခဲ့တယ္။ ဒီလို အေျခအေနေတြ ၾကားမွာ ယူအင္မ၀င္လာခင္ စင္ေပၚတက္လာ တာကေတာ့ ဂ်ာမဏီႏိုင္ငံပဲ ျဖစ္ပါေတာ့တယ္။ အီးစီက ေခၚဆိုထားတဲ့ အပစ္အခတ္ရပ္စဲေရး ပ်က္ျပယ္သြားမွုေတြ၊ ခရိုေအးရွားနဲ႕ စလိုဗီးနီးယား ေဒသေတြရဲ႕ လြတ္လပ္ေရးေၾကညာထားမွုကလဲ de facto ျဖစ္လာတဲ့ အေျခအေနေတြမွာ ဂ်ာမဏီရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးကစားကြက္ စတင္၀င္ေရာက္လာပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ိဳး (၅၊ ၅၊ ၂၀၁၃)