ေတာ္လွန္စစ္

ခင္မမမ်ိဳး

-------------------------------------------------------------------------------

Myanmar Institute of Peace and Security Studies (MIPSS)

စစ္ေရး ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာ ေလ့လာေရး စာစဥ္ အမွတ္ (၄)

ဒီဇင္ဘာလ၊ ၂၀၁၂ ခုႏွစ္

ေတာ္လွန္စစ္

နိဒါန္း

ေတာ္လွန္စစ္ေတြဟာ ျပည္တြင္းပဋိပကၡေတြ အေပၚမွာ အဓိက အေျခခံပါတယ္။ လူမ်ဳိးေရး တန္းတူ ညီမွ်မႈ မရွိတာေတြ၊ ၀ါဒကြဲျပားမႈကို ညႇိႏႈိင္းလို႔မရတာေတြနဲ႔ အာဏာရွင္စနစ္ က်င့္သံုးမႈေတြေၾကာင့္ ေတာ္လွန္စစ္ေတြ ျဖစ္ပြားလာရပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးေတြမွာ တူနီးရွား၊ အန္ဂိုလန္၊ ကြန္ဂို၊ ဗီယက္နမ္၊ အင္ဒိုနီးရွားဆိုၿပီး၊ သက္ဆိုင္ရာ လူမ်ဳိးအလိုက္၊ ၀ါဒအလိုက္ ကြဲျပားမႈေတြရွိေပမယ့္၊ မေျပာင္းလဲတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာ အေျခခံအခ်က္ကေတာ့ ေတာ္လွန္စစ္ဆိုတာ သက္ဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံမွာရွိတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာကို စိန္ေခၚျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြက စစ္တပ္၊ ရဲနဲ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲရားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာ္လွန္စစ္မွာ စစ္တပ္နဲ႔ ရဲအဖြဲ႔ေတြနဲ႔ ရင္ဆိုင္တိုက္ခိုက္ရတာေတြ ရွိသလို၊ စစ္တပ္နဲ႔ ရဲအဖြဲ႔ကို ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြနဲ႔ ပူးေပါင္းလာေအာင္ စည္း႐ံုးလွံဳ႕ေဆာ္ရတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြ ႀကိဳးကိုင္ထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲရားကို ယိုင္လဲေအာင္ ျပဳလုပ္ၿပီး၊ တိုင္းျပည္အတြက္ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားနဲ႔ အစားထိုးႏိုင္ေရးဟာ ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ အဆံုးသတ္ပန္းတိုင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရး၊ အာဏာသိမ္းျခင္းႏွင့္ သူပုန္ထျခင္း

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ယာယီရည္မွန္းခ်က္ျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ေရရွည္ရည္မွန္းခ်က္ျဖင့္ ျဖစ္ေစ ရယူရာမွာ နည္းလမ္းသံုးခုရွိပါတယ္။ 
ပထမတခုကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရး (Revolution) နည္းလမ္းနဲ႔ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာက ေပါက္ကြဲမႈ အရွိန္ျပင္းျပင္းနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ျပည္သူလူထုက စိန္ေခၚျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ တခါတရံမွာ ႐ုတ္ျခည္းျဖစ္ေပၚလာတတ္ၿပီး အရွိန္အဟုန္လည္း ျပင္းထန္တတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးတိုင္းဟာ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္ၿပီးမွ စီမံခ်က္နဲ႔ ေပၚထြက္လာမယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။

တခါတရံမွာ ဘယ္သူမွ မထင္မွတ္ထားတဲ့ အခ်ိန္မွာလဲ ႐ုတ္ျခည္း ထျဖစ္သြားတတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး မေပၚေပါက္ခင္မွာ ေတာ္လွန္ေရးေပၚေပါက္ႏိုင္ေသာ အေျခအေန (Revolutionary situation) ရွိေနတတ္ေပမယ့္ ေတာ္လွန္ေရးတရပ္ဟာ ဘယ္အခ်ိန္မွာ၊ ဘယ္လိုအေျခအေနမ်ဳိးနဲ႔ ျဖစ္ေပၚလာမယ္ ဆိုတာကိုေတာ့ ဘယ္သူမွ ေသခ်ာတပ္အပ္ မေျပာႏိုင္ၾကပါဘူး။

(၁၇၈၉) ခုႏွစ္ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရး၊ (၁၉၁၁) ခုႏွစ္ တ႐ုတ္ေတာ္လွန္ေရး၊ (၁၉၁၇) ခုႏွစ္ ႐ုရွားေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ (၁၉၅၆) ခုႏွစ္ ဟန္ေဂရီေတာ္လွန္ေရးေတြဟာ အရွိန္အဟုန္ျပင္းျပင္းနဲ႔ လူထုက စတင္လိုက္တဲ့ ေတာ္လွန္ေရးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးဆိုတာကို ေခါင္းေဆာင္က စတင္ရမယ္လို႔ အခ်ဳိ႕ကယူဆၿပီး၊ ယခင္ေတာ္လွန္ေရး အဆက္ဆက္က ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေတာ္လွန္ေရးေခၚဖို႔ ေတာင္းဆိုတတ္ၾကပါတယ္။ လူထုနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး တသားတည္း ဆက္တိုက္ျဖစ္ေနခ်ိန္ေတြမွာသာ ဒီလို လုပ္ေဆာင္လို႔ ရႏိုင္ေပမယ့္၊ လူထုနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး ေရခ်ိန္ မညီခ်ိန္ေတြမွာ ဒီလို ေတာ္လွန္ေရး Timing ေပးမႈေတြလုပ္ရင္ ေတာ္လွန္ေရးကၽြံသြားတတ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆက္တြဲ ေတာ္လွန္ေရးေတြ ျပတ္ေ
ေတာက္ သြားတတ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အေျခခံသေဘာတရားအရ လူထုေတာ္လွန္ေရးေတြ စတင္လာခ်ိန္မွာ တိုက္ပြဲထဲက ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေပၚထြက္လာေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ ေရွ႕ပိုင္းေတာ္လွန္ေရး အဆက္ဆက္က ေခါင္းေဆာင္ေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ ေခါင္းေဆာင္သစ္
ေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

မန္ခ်ဴးမ်ဳိးဆက္ကို ေတာ္လွန္ေရးနဲ႔ အဆံုးသတ္ခဲ့စဥ္တုန္း က ေဒါက္တာဆြန္ယက္ဆင္က အဂၤလန္မွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ Romanovs က်႐ွံဳးခ်ိန္တုန္းက လီနင္က ဆြစ္ဇာလန္မွာ ရွိေနခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေခါင္းေဆာင္မႈဆိုတာကို ျပည္တြင္းေခါင္းေဆာင္၊ ျပည္ပ
ေရာက္ေခါင္းေဆာင္၊ ၀ါရင့္ေခါင္းေဆာင္၊ ၀ါႏု ေခါင္းေဆာင္ စသျဖင့္ ႀကိဳတင္ခြဲျခားသတ္မွတ္လို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ႐ုတ္ျခည္းေပၚထြက္လာတဲ့ ေတာ္လွန္ ေရးေတြက ေခါင္းေဆာင္ေတြကို ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္သြားစျမဲပါ။

ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရယူတဲ့ 

ဒုတိယနည္းလမ္းကေတာ့ အာဏာသိမ္းျခင္း (plot) ျဖစ္ပါတယ္။

 ႏိုင္ငံကို အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ အစိုးရအဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္မ်ားကိုပဲ ပစ္မွတ္ထားတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီနည္းလမ္းမွာ အမ်ားျပည္သူ ပါ၀င္မႈ မလိုအပ္ပါဘူး။ ႀကိဳတင္ျပင္ဆင္မႈေတြ အမ်ားအျပား လိုအပ္ ေပမယ့္၊ လက္ေတြ႔လႈပ္ရွားမႈမွာေတာ့ ျမန္ဆန္တိက်ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အာဏာသိမ္းပြဲဟာ ေလာင္းကစားပြဲလို သေဘာသဘာ၀ရွိတာေၾကာင့္ အ႐ွံဳး၊ အႏိုင္ကို တိတိက်က် ခန္႔မွန္းဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။ အာဏာသိမ္းမႈမွာ အာဏာရွင္စနစ္ ယႏၲရားအတြင္းက ေခါင္းေဆာင္အခ်င္းခ်င္း အာဏာသိမ္းမႈ၊ လုပ္ၾကံ သတ္ျဖတ္မႈေတြ ရွိသလို၊ သူပုန္ေတြက အစိုးရအဖြဲ႔ေခါင္းေဆာင္ေတြကို လုပ္ၾကံသတ္ျဖတ္ၿပီး အာဏာ သိမ္းမႈေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာကို ရယူတဲ့ 

တတိယနည္းလမ္းကေတာ့ သူပုန္ထျခင္း (insurgency)

 ျဖစ္ပါတယ္။ မတရားတဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားကို ၿဖိဳခ်ႏိုင္ဖို႔ အဆံုးသတ္ပန္းတိုင္ ခ်မွတ္ၿပီး၊ ရည္မွန္းခ်က္ အဆင့္ဆင့္နဲ႔ လက္နက္ကိုင္ၿပီး ေတာ္လွန္ပုန္ကန္ရတာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ သူပုန္ထ ေတာ္လွန္ျခင္းဟာ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တခုအထိ ၾကာတတ္ပါတယ္။ တ႐ုတ္ျပည္မွာ (၁၉၂၇) ခုႏွစ္ကေန (၁၉၄၉) ခုႏွစ္အထိ (၂၂) ႏွစ္ၾကာခဲ့ၿပီး၊ ဂရိမွာ ငါးႏွစ္၊ အင္ဒိုခ်ဳိင္နားမွာ ကိုးႏွစ္၊ အယ္ဂ်ီးရီးယားမွာ ရွစ္ႏွစ္ခန္႔ ၾကာခဲ့ပါတယ္။

သူပုန္ထျခင္းကေတာ့ ေတာ္လွန္ေရးလို ႐ုတ္ျခည္း ေပၚထြက္လာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကနဦး ေခါင္းေဆာင္ေတြ ေပၚထြက္လာၿပီးမွ လူထုက လႈပ္ရွားလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူထုက လႈပ္ရွားၿပီးမွ ေခါင္းေဆာင္ ေပၚထြက္လာတာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ သူပုန္ထၿပီး ပုန္ကန္ေတာ္လွန္တဲ့အခါ ေခါင္း ေဆာင္ေတြရဲ႕ အခန္းက႑က အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။

အေတြးအေခၚႏွင့္ ယံုၾကည္ခ်က္

ႏိုင္ငံေတာ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားကို ၿဖိဳခ်ဖယ္ရွားႏိုင္ေရးကို ဦးတည္ၿပီး၊ ေတာ္လွန္စစ္ကို ေတာ္လွန္ေရး သမားေတြက စတင္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဘယ္ေနရာကေန စတင္ေတာ္လွန္မယ္ဆိုတာကို ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြက စီမံခ်က္ေတြ ခ်မွတ္ၿပီး၊ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္ စတင္ခ်ိန္မွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာ ဏာကို တရားေသာနည္းျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ မတရားေသာနည္းျဖင့္ ျဖစ္ေစ ရယူထားတဲ့ အစိုးရတရပ္မွာ သံတမန္ေရးရာ အသိအမွတ္ျပဳမႈ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး၊ တရားဥပေဒျပဳေရးနဲ႔ တရားစီရင္ေရး အာဏာသံုးရပ္ရွိမႈ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားမ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏိုင္မႈ၊ စစ္တပ္နဲ႔ ရဲကို အမိန္႔ေပးေစခိုင္းႏိုင္မႈ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ဘ႑ာမ်ားကို ခြဲေ၀အသံုးျပဳႏိုင္မႈ၊ လမ္းပန္းဆက္သြယ္ေရးကို ထိန္းခ်ဳပ္ ႏိုင္မႈ၊ ကုန္ထုတ္လုပ္ေရးကို အသံုးျပဳႏိုင္မႈ၊ သတင္းနဲ႔ စာနယ္ဇင္းကို ထိန္းေက်ာင္းအသံုး ျပဳႏိုင္မႈ စတဲ့ အားသာခ်က္ေတြ ရွိေနတတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္မွာေတာ့ ဒီလို သိသာ ထင္ရွားတဲ့ အားသာခ်က္ေတြ မရွိပါဘူး။

သို႔ေပမယ့္ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြ ဘက္မွာေတာ့ ဒီလို သိသာထင္ရွားတဲ့ အားသာခ်က္ေတြ မရွိပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရး အေတြးအေခၚနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး ယံုၾကည္ခ်က္ဆိုတဲ့ အားသာခ်က္ ႏွစ္ရပ္ကိုပဲ ေတာ္လွန္ေရးသမားေတြဘက္က ပိုင္ဆိုင္ထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္စစ္မွာ အေတြးအေခၚတိုက္ပြဲက အလြန္ပဲ အေရးႀကီးပါတယ္။ အေတြးအေခၚေတြ ရွဳပ္ေထြးေ၀၀ါးေနရင္ ေတာ္လွန္စစ္ ေအာင္ႏိုင္ဖို႔ ခဲယဥ္းတတ္ပါတယ္။ ဒါကို ရန္သူကလဲ ေတြ႔ျမင္ၿပီး အေတြးအေခၚ စစ္မ်က္ႏွာကို ထိုးႏွက္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေတာ္လွန္ေရး ေခါင္းေဆာင္ေတြဟာ အေတြးအေခၚ ႐ွဳပ္ေထြးတဲ့ ကာလေတြမွာ အင္အားၿပိဳလဲမႈ မျဖစ္ေအာင္ စနစ္တက် စည္း႐ံုးထိန္းသိမ္းတတ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္စစ္မွာ ယံုၾကည္ခ်က္ကလဲ အေရးႀကီးပါတယ္။ ေတာ္လွန္ေရး အေျခခံရည္မွန္းခ်က္ေတြ အေပၚမွာ စြဲစြဲျမဲျမဲ ယံုၾကည္ခ်က္ရွိပါမွ၊ ရည္မွန္းခ်က္ မျပည့္ခင္ အခ်ိန္အထိ ယံုၾကည္ခ်က္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ လက္ဆုပ္လက္ကိုင္ ထားႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးသမားဆိုတိုင္း၊ ေတာ္လွန္ေရးျဖတ္သန္းမႈ ရွိတိုင္း ယံုၾကည္ခ်က္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ဆုပ္ကိုင္ထားမည့္သူလို႔ ဘယ္သူမွ တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ ပါဘူး။ ေတာ္လွန္ေရး ရထားႀကီး ျဖတ္သန္းခဲ့တဲ့ ဘူတာစဥ္ တေလွ်ာက္မွာ ရထားေပၚက ခုန္ခ်သြား သူေတြရွိသလို၊ ၾကားဘူတာေတြ ကေနမွ တက္လာသူေတြလဲ ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အဓိကကေတာ့ ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္မာဖို႔ပါပဲ။

တုတ္၊ ဓား၊ ေသနတ္ေတြကို အားမတန္လို႔ ခ်ခ်င္ ခ်ထားရမယ္၊ လက္ေျခ ေတြကို တုပ္ေႏွာင္ထားလို႔ မလႈပ္ႏိုင္ပဲ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္၊ ရင္ထဲက ယံုၾကည္ခ်က္ကို ဆုပ္ကိုင္ထားသေရြ႔ ရန္သူကို မရွံဳးေသးပါဘူး။ ေတာ္လွန္စစ္မွာ ေတာ္လွန္ေရးအေတြးအေခၚနဲ႔ ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္မာျပတ္သားသူ ဆယ္ေယာက္ဟာ ေတာ္လွန္ေရးကို ပုဂၢလိက အခြင့္အလမ္း၊ ခံစားခ်က္ေတြနဲ႔ လုပ္ေဆာင္သူ အေယာက္ တေထာင္ထက္ ပိုၿပီး တန္ဖိုး ရွိပါတယ္။

ျပည္သူသာ အခရာ

ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ အ႐ွံဳးအႏိုင္ကို ျပည္သူလူထုက အဆံုးအျဖတ္ေပးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ လူထုစည္း႐ံုးေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို စနစ္တက် အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ လူထုက ေတာ္လွန္စစ္ကို ေထာက္ခံမွသာ ေအာင္ပြဲရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအာဏာကို လက္ေတြ႔က်က် အသံုးခ်ႏိုင္ဖို႔ လူထုေထာက္ခံမႈ ရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

ျပည္သူ႔အာဏာ မျဖစ္သေရြ႔ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမႈေရး ဦးတည္ခ်က္ေတြမွာ ျပည္သူလူထုနဲ႔ အစိုးရ ဟန္ခ်က္ညီ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ အရွိန္အဟုန္ကို ျမႇင့္တင္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးအာဏာအတြက္ တရားမွ်တစြာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္တဲ့ ပါတီစံုဒီမိုကေရစီစနစ္ ေပၚေပါက္ ေရးမွာ အေႏွာင့္အယွက္အတားအဆီးျဖစ္တဲ့ အာဏာရွင္စနစ္နဲ႔ ေရြးေကာက္ပြဲအေယာင္ျပ ေရႊရည္စိမ္ ဒီမိုကေရစီ စနစ္ေတြကို ေတာ္လွန္စစ္နဲ႔ တိုက္ဖ်က္ၾကတဲ့အခါမွာ လူထုေထာက္ခံမႈ ရရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

လူထုစည္း႐ံုးေရး လုပ္ငန္းစဥ္ေတြကို အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္တဲ့အခါမွာ ျပည္သူ႔အက်ဳိးျပဳ လုပ္ငန္းေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းျဖင့္ လူထုနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး တသားတည္းျဖစ္ေအာင္ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါကို သိျမင္တဲ့ အာဏာရွင္အစိုးရေတြကလဲ သက္ဆိုင္ရာက႑အလိုက္ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္း အဖြဲ႔ေတြ (Civil Society Organizations) ေတြ ဖြဲ႔စည္းၿပီး၊ အာဏာရွင္စနစ္ကို ေထာက္ခံသူေတြ မ်ားျပားလာေအာင္ လုပ္ယူေလ့ရွိတတ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး ေလ့လာသူမ်ားကေတာ့ အရပ္ဘက္ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း (Civil Society) ဆိုတာကို လူထု ေထာက္ခံမႈ ရယူေရး စစ္ေျမျပင္ (battleground for population support) လို႔ သတ္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ ေရခံေျမခံကို Civil Society စစ္ေျမျပင္ကေနတဆင့္ တည္ေဆာက္ယူလို႔ ရႏိုင္ပါတယ္။ ၂၀၁၁ ခုႏွစ္မွာ အာရပ္ကမၻာရဲ႕ ေတာ္လွန္ေရးျဖစ္ပြားရာမွာ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာ Civil Society အားေကာင္းျခင္းဆိုတဲ့ ေတာ္လွန္စစ္ ေရခံေျမခံ ရွိထားေၾကာင္း ပညာရွင္ ေတြက ေလ့လာေတြ႔ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးစစ္

ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ instrument of war က ႏိုင္ငံေရး ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေတာ္လွန္စစ္တိုင္းဟာ ႏိုင္ငံေရးစစ္ (political war) ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္မွာ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုပဲ ရွိလို႔ မရႏိုင္ပါဘူး။ ပါတီတခု (သို႔မ ဟုတ္) ပါတီေပါင္းစံု စုဖြဲ႔ထားတဲ့ ညြန္႔ေပါင္းအဖြဲ႔အစည္း (သို႔မဟုတ္) ညြန္႔ေပါင္း အစိုးရ တရပ္ဆိုတဲ့ political establishment တရပ္ ရွိဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုေတြက အဆိုပါ political establishment ရဲ႕ military wing (သို႔မဟုတ္) တပ္ေပါင္းစုေတြ အေနနဲ႔ တိုက္ပြဲ၀င္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ political establishment မရွိပဲ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး အင္အားစုပဲ ရွိေနရင္ (သို႔မဟုတ္) political establishment နဲ႔ လက္နက္ကိုင္ ေတာ္လွန္ေရးအင္အားစုေတြ ေအာင္ပြဲရဖို႔ ခဲယဥ္းပါတယ္။

political establishment ဆိုရာမွာလဲ တ႐ုတ္ျပည္မွာကဲ့သို႔ တပါတီတည္းက ဦးေဆာင္တိုက္ပြဲ၀င္တာမ်ဳိး မဟုတ္ပဲ၊ မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစုေတြ အေနနဲ႔ စုစည္းမႈ ရွိေနရင္၊ တိုက္ပြဲကာလ ႏိုင္ငံေရး ဘံုရည္မွန္းခ်က္ ရွိမွသာ အင္အားျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ရန္သူရဲ႕ ေစ့စပ္မႈကို ဘယ္လို အေျခခံ အေၾကာင္းတရားေတြ ေအာင္ႏိုင္ၿပီးမွ လက္ခံမယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ႀကိဳတင္သေဘာတူ ညွိႏႈိင္းထားႏိုင္မွသာ ေတာ္လွန္စစ္ကို အင္အားျဖစ္ေစမယ့္ မဟာမိတ္တပ္ေပါင္းစု ျဖစ္လာမွာပါ။

တဖြဲ႔က တိုက္လိုက္၊ တဖြဲ႔က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးဖို႔ ကမ္းလွမ္းလိုက္၊ တဖြဲ႔က လက္နက္ခ်လိုက္ ျဖစ္ေနတဲ့ တပ္ေပါင္းစု ေတာ္လွန္စစ္ဟာ ဘယ္ေသာအခါမွ ေအာင္ျမင္မွာမဟုတ္ပါ။ 
 ေတာ္လွန္စစ္ဟာ ႏိုင္ငံေရးစစ္ ျဖစ္တဲ့အတြက္၊ တိုက္ပြဲ ကာလ ႏိုင္ငံေရးဘံုရည္မွန္းခ်က္ကို ညွိႏႈိင္းခ်မွတ္ႏိုင္မွသာ တပ္ေပါင္းစုေတြ ဦးေဆာင္တဲ့ ေတာ္လွန္စစ္ ေအာင္ျမင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္စစ္ သဏၭာန္ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚနဲ႔ ေတာ္လွန္ေရး သေဘာတရားေတြေပၚမွာ အေျခခံၿပီး ေတာ္လွန္စစ္ရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာသဏၭာန္ (strategic pattern) ေတြ ကြဲျပားျခားနားပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းက ေတာ္လွန္ေရး အမ်ားစုမွာေတာ့ ေတာ္လွန္စစ္ သဏၭာန္က ပါတီေထာင္ျခင္းနဲ႔ အစျပဳပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေပၚ မူတည္ၿပီး ေျမေပၚ (သို႔မဟုတ္) ေျမေအာက္ ပါတီတရပ္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ စုဖြဲ႔တည္ေထာင္ဖို႔ လိုအပ္ ပါတယ္။

ဒီပါတီမွာ လူထုလူတန္းစား အလႊာေပါင္းစံု ပါ၀င္လာေအာင္ စည္း႐ံုးလွံဳ႕ေဆာ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ တတ္သိပညာရွင္မ်ားနဲ႔ တကၠသိုလ္ေက်ာင္းသားမ်ားဟာ ပါတီတရပ္ရဲ႕ ardour လဲျဖစ္၊ brain လဲ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ပညာတတ္ေတြ ေပါင္းစည္းပါ၀င္လာေအာင္ ပါတီေခါင္းေဆာင္မ်ားက ႀကိဳးပမ္းၾကရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

က်စ္လ်စ္ခိုင္မာတဲ့ ပါတီတရပ္က ေပၚေပါက္လာၿပီးခ်ိန္မွာ တပ္ေပါင္းစု (United Front) ေပၚထြက္ လာေရးအတြက္ မဟာမိတ္ဆက္ဆံေရး တည္ေထာင္ဖို႔ လိုပါတယ္။ တပ္ေပါင္းစုဆိုတာ ေခါင္မိုးခ်င္း ထိစပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ခိုင္ခိုင္မာမာ အုတ္ျမစ္ခ်ထားတဲ့ အကာအရံ ရွိတဲ့ အေဆာက္အအံုေတြရဲ႕ ေခါင္မိုးခ်င္း ထိစပ္မွသာ အက်ဳိးရွိပါတယ္။ အုတ္ျမစ္ မရွိ၊ အကာအရံမရွိဘဲ ေခါင္းမိုးေတြပဲ လိုက္ထိစပ္ ေနလို႔ကေတာ့ ေခါင္မိုးေရာင္စံု ေျမမွာ ျဖန္႔ခင္းထားသလိုပဲ ျဖစ္ၿပီး၊ ေတာ္လွန္စစ္အတြက္ အက်ဳိးရွိမယ့္ အင္အားကို ျဖစ္ထြန္းေစႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။

တပ္ေပါင္းစု ေပၚထြက္လာေရးဟာ အေရးႀကီးေပမယ့္ တပ္ေပါင္းစု ေပၚထြက္႐ံုနဲ႔ ေအာင္ပြဲကို မေဆာင္က်ဥ္းႏိုင္ပါဘူး။ Minimum Common Programme ကို တပ္ေပါင္းစုအၾကား ေၾကလည္ေအာင္ ခ်မွတ္ႏိုင္မွာသာ ေအာင္ပြဲရေရးအတြက္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ပါတယ္။

တပ္ေပါင္းစုေတြ ရွိလာတဲ့အခါမွာေတာ့ လူထုတိုက္ပြဲ၊ လက္နက္ကိုင္ေတာ္လွန္ေရး၊ ၿမိဳ႕ျပေျပာက္က်ား နဲ႔ လွဳပ္ရွားစစ္ (Movement Warfare) ေတြကို အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲ ရရွိခ်ိန္အထိ အေကာင္အထည္ ဆက္လက္ ေဖာ္ေဆာင္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္စစ္မွာ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲရရွိဖို႔အတြက္ အေရးႀကီးဆံုး ေနာက္ဆံုး အခ်က္ကေတာ့ psychological superiority ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ပန္းတိုင္မေရာက္ခင္ တက္မ ေထာင္တတ္တဲ့ ဓေလ့ေတြကို ေဖ်ာက္ဖ်က္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ အဆံုးသတ္ေအာင္ပြဲဟာ အာဏာရွင္ (သို႔မဟုတ္) အာဏာရွင္ ႀကိဳးကိုင္ အစိုးရရဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားကို ၿဖိဳဖ်က္ၿပီး၊ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရားကို ယာယီျဖစ္ေစ အစားထိုးႏိုင္မွ ရရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယႏၲရား မၿပိဳခင္နဲ႔ ၿပိဳက်ၿပီး အခ်ိန္ေတြမွာ အာဏာရွင္ေတြဘက္က ေစ့စပ္ေဆြးေႏြးေရးႏွင့္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး ကမ္းလွမ္းမႈ (negotiation and peace offers) ေတြ ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။ တဘက္ ရန္သူရဲ႕ time buying မျဖစ္ေစဖို႔ ဂ႐ုစိုက္ရန္ အလြန္အေရးႀကီးပါတယ္။ တူနဲ႔ ႐ိုက္ခြဲရတဲ့ ေရခဲတုန္း တခုကို ေနပူပူမွာ အခ်ိန္အတိုင္းအတာ တခုအထိ ခ်ထားလိုက္ရင္ ႐ိုက္ခြဲဖို႔မလိုပဲ အလိုလို အရည္ေပ်ာ္ က်သြားတတ္ပါတယ္။ ေတာ္လွန္စစ္မွာလဲ ရန္သူက အခ်ိန္ဆြဲဗ်ဴဟာ က်င့္သံုးျပီး time buying မလုပ္သြားေအာင္ သတိျပဳဖို႔ လိုပါတယ္။

နိဂံုး

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ၊ တရားဥပေဒျပဳေရးအာဏာနဲ႔ တရားစီရင္ေရးအာဏာေတြ ေရာေထြးၿပီး (separation of powers) အားနည္းေနခ်ိန္ (သို႔မဟုတ္) မတရားမႈဟာ ဥပေဒျဖစ္ခ်ိန္ (သို႔မဟုတ္) လြတ္လပ္ၿပီး တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲေတြ မရွိခ်ိန္ (သို႔မဟုတ္) လူမ်ဳိးေရး တန္းတူ ညီမွ်မႈ မရွိခ်ိန္ (သို႔မဟုတ္) ျပည္သူ႔အာဏာကို မတရား ရယူခံထားရခ်ိန္ေတြမွာ ေတာ္လွန္စစ္ေတြ ေပၚထြက္လာတတ္ပါတယ္။

ေတာ္လွန္ေရးရဲ႕ အဆံုးသတ္ ပန္းတိုင္က အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ယႏၲရားကို ၿဖိဳခ်ၿပီး၊ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ ယႏၲရား တခုကို ယာယီျဖစ္ေစ၊ ေရရွည္ျဖစ္ေစ အစားထိုးႏိုင္ေရးျဖစ္ၿပီး၊ ေတာ္လွန္စစ္ ေအာင္ျမင္ေရးဟာ အေတြးအေခၚႏွင့္ ယံုၾကည္ခ်က္ ခိုင္မာမႈ၊ ျပည္သူလူထုကို စည္း႐ံုးႏိုင္မႈနဲ႔ political establishment တည္ရွိမႈတို႔အေပၚမွာ မူတည္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

ရည္ညႊန္းကိုးကား

Collier, P. and Sambanis, N. (eds.) (2003) Understanding Civil War: Evidence and Analysis, Volume 1., Washington, DC: World Bank Publications.

Fanon, F. (2001 [1961]) The Wretched of the Earth (Preface by J-P Sartre (trans.) Constance Farrington). Harmondsworth: Penguin Books.

Goldstone, J. (1991) “Revolution and Rebellion in the Early Modern World”, California: California Press.

Gurr, T. (2010 [1970]) “Why Men Rebel”, 40th anniversary edition, Paradigm Publishing.

Leites, N. & Wolf, C. (1970) Rebellion and Authority: An analytical essay on insurgent conflicts, Chicago: Markham.

Mason, D. ; Joseph W.; and Patrick F. (1999) “Win, Lose, or Draw: Predicting the Outcome of Civil Wars.” Political Research Quarterly 52 (2): 239-268.

Mason. T. D. (2004) Caught in the Crossfire: Revolution, Repression, and the Rational Peasant, Rowman & Littlefield.

Popkin, S. (1979) Rational Peasant: The Political Economy of Rural Society in Vietnam, California: University of California Press.

Skocpol, (1979) States and Social Revolutions: A Comparative Analysis of France, Russia, and China, Cambridge: Cambridge University Press.

Tarrow, S. (2007) “Inside Insurgencies: Politics and Violence in an Age of Civil War”, Perspectives on Politics, 5 (3), pp. 587-600.

Tanhan, G. (2006) Communist Revolutionary Warfare: The Vietminh in Indochina, Westport: Praeger.

Weinstein, J. (2006) Inside Rebellion: The Politics of Insurgent Violence, New York: Cambridge University Press.

ျပိဳင္တူတြန္းလွ်င္ ေရႊ ့ႏိုင္သည္ ။