ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း-၁)

နိဒါန္း

အေရွ႕ေတာင္အာရွမွာ ႏိုင္ငံအခ်င္းခ်င္း စစ္မက္ျဖစ္ပြားေစမယ့္ ပဋိပကၡျဖစ္ႏိုင္ေခ်အရွိဆံုး ေနရာတခုကို လက္ညွိဳး ထိုးျပပါဆိုရင္ မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာသူအမ်ားစုက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို လက္ညွိဳးထိုးျပၾကမွာျဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ ေလ့လာခ်က္ေတြမွာ ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္အေရးက ထိပ္ဆံုးကေန ေနရာယူထားခဲ့တာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ
ရွိေနခဲ့ပါျပီ။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ ျပန္႕ၾကဲေနတဲ့ ကၽြန္းငယ္ေလး ေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး နယ္ေျမပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမွဳေတြ အမ်ားအျပား ျဖစ္ပြားေနပါတယ္။ အဓိက ကၽြန္းစုေတြျဖစ္တဲ့ Spratlys (Nansha Islands) နဲ႕ Paracels တို႕ကို ပိုင္ဆိုင္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဘရူးႏိုင္း၊ ဖိလစ္ပိုင္၊ မေလးရွားႏိုင္ငံ၊ ထိုင္၀မ္၊ ဗီယက္နမ္ နဲ႕ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံ တို႕အၾကားမွာ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမွဳေတြ ေပၚထြက္ လာပါတယ္။

(ပံု-၁ : ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမွဳျပ ေျမပံု) (Agency France Press)

နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားမွဳဆိုတာ နယ္ေျမတခုကို သူပိုင္တယ္၊ ငါပိုင္တယ္ ဆိုတာထက္ ပိုျပီး က်ယ္၀န္းပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ တိုင္းႏိုင္ငံတခုရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာနဲ႕ သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ေရပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ အျငင္းပြားမွဳေတြျဖစ္တာေၾကာင့္ ကာကြယ္ေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာေတြအေပၚမွာ တိုက္ရိုက္ သက္ေရာက္မွဳ ရွိလာပါတယ္။ အဲဒီကေနတဆင့္ ပင္လယ္ေရေၾကာင္း ဆက္သြယ္ေရး၊ စြမ္းအင္ လံုျခံဳေရး၊ အစားအစာ လံုျခံဳေရး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္လံုျခံဳေရး စတာေတြနဲ႕ပါ ဆက္စပ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တိုင္းႏိုင္ငံတခုရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳျပႆနာကို အစိုးရ၊ ကာကြယ္ေရးနဲ႕ လံုျခံဳေရး တာ၀န္ရွိသူေတြရဲ႕ ျပႆနာ အျဖစ္တင္မကပဲ အမ်ိဳးသားေရးျပႆနာအျဖစ္ သတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အျငင္းပြားမွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ တိုင္းျပည္ေတြက အမ်ိဳးသားေရး ျပႆနာ၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာျပႆနာလို႕ သတ္မွတ္ထားၾကစဥ္မွာပဲ၊ အျငင္းပြားမွဳထဲ မပါ၀င္တဲ့ တိုင္းျပည္ေတြ ကလဲ မဟာဗ်ဴဟာရွဳေထာင့္ကေန စဥ္းစားသံုးသပ္ရတာေတြ ရွိလာပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္ဟာ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ ပစိဖိတ္ေဒသေတာင္ပိုင္း၊ အေရွ႕ေတာင္အာရွ၊ အေရွ႕ေျမာက္အာရွနဲ႕ ေျမာက္အေမရိက ေစ်းကြက္ေတြကို ခ်ိတ္ဆက္ေပးထားတဲ့ sea lane တခုျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ freedom of navigation မရွိရင္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးကို ထိခိုက္လာေတာ့မွာ ျဖစ္သလို၊ အျခားစစ္ေရး ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မွဳေတြကေန ျဖစ္ပြားလာမယ့္ ကမၻာ့လံုျခံဳေရးျပႆနာေတြကိုလဲ ရင္ဆိုင္ၾကရေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ေဒသဆိုင္ရာ ျပႆနာျဖစ္ေပမယ့္၊ ကမၻာ့ျပႆနာအျဖစ္ ႏိုင္ငံအမ်ားက ရွဳျမင္သံုးသပ္လာၾကရပါတယ္။ အခုဒီစာတမ္းမွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္ဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမွဳ ျပႆနာမ်ား၊ ေဒသဆိုင္ရာနဲ႕ ႏိုင္ငံတကာဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္မ်ား (strategic implications)၊ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ မူ၀ါဒနဲ႕ အျခားႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာတုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား (strategic responses)၊ စစ္ေရးနဲ႕ သံတမန္ေရးရာ ပဋိပကၡမ်ား ျဖစ္ပြားေစႏိုင္တဲ့ တြန္းအားမ်ား စတာေတြကို ေရးသားတင္ျပမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာအေရးပါမွဳ

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ဟာ စြမ္းအင္လံုျခံဳေရးနဲ႕ပတ္သက္ျပီး မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာ ေဒသတခုျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၉၅) ခုႏွစ္မွာ ရုရွားကျပဳလုပ္တဲ့ ဆန္းစစ္ခ်က္တခုက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ရဲ႕ Spratly Islandမွာ ေရနံ 6 billion barrels ရွိျပီး၊ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ အမ်ားအျပားကိုလဲ ထုတ္လုပ္ႏိုင္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ခန္႕မွန္းထားပါတယ္။ တရုတ္ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္ေတြကေတာ့ 150 billion barrels of oil and natural gas လို႕ ခန္႕မွန္းထားပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ တရုတ္မီဒီယာေတြက " ဒုတိယပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႕ေဒသ" လို႕ သတ္မွတ္ေျပာဆိုၾကပါတယ္။

ဒါတင္မကပဲ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ဟာ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးရဲ႕ အေရးအပါဆံုး international sea lane တခုလဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာတ၀ွမ္းလံုးက supertanker တ၀က္ေက်ာ္ဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို ျဖတ္သန္း သြားလာေနၾကရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ merchant fleet တ၀က္ေက်ာ္ဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာရွိတဲ့ Rosenberg ကို ျဖတ္သန္းသြားလာေနၾကပါတယ္။ စူးအက္ေရလက္ၾကားကို ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas (LNG) ပမာဏရဲ႕ သံုးဆေက်ာ္နဲ႕၊ ပနားမားေရလက္ၾကားကို ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas (LNG) ပမာဏရဲ႕ ဆယ့္ငါးဆေက်ာ္ဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကေန ျဖတ္သန္းသယ္ယူေနရတာ ျဖစ္ပါတယ္။

(ပံု-၂ : ေရနံႏွင့္ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ သယ္ယူေရးလမ္းေၾကာင္းမ်ားျပ ေျမပံု)

ပါရွန္းပင္လယ္ေကြ႕ကေန သယ္ေဆာင္လာတဲ့ oil and Liquefied Natural Gas (LNG) ေတြဟာ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုးရီးယားနဲ႕ ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စက္မွဳလက္မွဳ လုပ္ငန္းေတြကို အဓိကေထာက္ကူျပဳထားပါတယ္။ ေတာင္ကိုးရီးယားရဲ႕ oil and Liquefied Natural Gas (LNG) သံုးစြဲမွဳပမာဏ သံုးပံုႏွစ္ပံုဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္က ျဖတ္သန္းသယ္ေဆာင္လာတဲ့ supplies ေတြျဖစ္ျပီး၊ ဂ်ပန္နဲ႕ ထိုင္၀မ္တို႕ရဲ႕ LNG သံုးစြဲမွဳပမာဏ ေျခာက္ဆယ္ရာခိုင္ႏွဳန္းေက်ာ္ကလဲ အလားတူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ အကယ္၍ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ စစ္ေရးပဋိပကၡေတြ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ဂ်ပန္၊ ေတာင္ကိုးရီးယားနဲ႕ ထိုင္၀မ္ႏိုင္ငံတို႕ရဲ႕ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုကို အၾကီးအက်ယ္ ထိခိုက္ေစေတာ့မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အင္ဒိုနီးရွားရဲ႕ LNG supplies နဲ႕ အေရွ႕အလယ္ပိုင္းေဒသ အဘူဒါဘီ၊ ကာတာတို႕ရဲ႕ ေရနံနဲ႕သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ သယ္ယူပို႕ေဆာင္ေရး သေဘၤာေတြကလဲ ဒီေဒသကိုပဲ ျဖတ္သန္းေနၾကတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ Nicholas Spykman ဆိုသူက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္နဲ႕ ဆက္စပ္ေဒသေတြကို ‘Asiatic Mediterranean.’ လို႕ သတ္မွတ္ေခၚဆိုခဲ့ပါတယ္။

(ပံု-၃ : Cam Ranh Bay)

စစ္ေရးမဟာဗ်ဴဟာအရလဲ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္က အေရးၾကီးတဲ့ အခ်က္အခ်ာေဒသ ျဖစ္ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ မေလးရွား၊ အင္ဒိုနီးရွားနဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြကို ဂ်ပန္တပ္မေတာ္က သိမ္းပိုက္ခဲ့စဥ္က ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို အသံုးျပဳခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္စစ္ပြဲကာလနဲ႕ ‘Operation Desert Storm’ against Iraq မွာလဲ အေမရိကန္ေရတပ္က ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ အေရွ႕ေတာင္အာရွရဲ႕ စစ္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ အခ်က္အခ်ာက်တဲ့ ေနရာတခုျဖစ္တဲ့ Cam Ranh Bay ဟာ အျငင္းပြားမွဳျဖစ္ပြားရာ ကၽြန္းေတြ၊ ေရျပင္ပိုင္နက္ေတြရဲ႕ အနီးမွာ ရွိေနပါတယ္။ အေမရိကန္ေရတပ္က စြန္႕ခြာျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ဒီေနရာကို ရုရွားေတြက သိမ္းပိုက္ထားခဲ့ျပီး (၂၀၀၂) ခုႏွစ္မွာ စြန္႕ခြာသြားၾကပါတယ္။ အဲဒီအခ်ိန္ကစျပီး၊ ဗီယက္နမ္ေရတပ္က အေျခခ်တပ္စြဲထားခဲ့ပါတယ္။ (၂၁) ရာစု ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး ဇာတ္ခံုဟာ အေရွ႕ေတာင္အာရွနဲ႕ ေတာင္အာရွစစ္မ်က္ႏွာကို ေရြ႕လ်ားလာျပီးေနာက္ပိုင္းကာလ၊ (၂၀၁၀) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ဗီယက္နမ္ ၀န္ၾကီးခ်ဳပ္က ႏိုင္ငံျခားေရတပ္ေတြကို ငွားရမ္းျပီး အေျခခ်တပ္စြဲခြင့္ျပဳဖို႕ အစီအစဥ္ ရွိေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားလာခဲ့ပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ႏွင့္ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး သမိုင္းေနာက္ခံ

ဘီစီ ၂၀၀- ၃၀၀ ကာလေတြမွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ ရွိတဲ့ Nansha Islands နဲ႕ အျခားကၽြန္းစုမ်ားက တရုတ္ေတြက ရွာေဖြေတြ႕ရွိျပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ (၁၈၈၅) ခုႏွစ္မွာ Nansha Islands ေတြကို ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္း တရုတ္က တရား၀င္ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ဒုတိယကမၻာစစ္တြင္းကာလမွာ ဂ်ပန္က သိမ္းပိုက္ခဲ့ျပီး၊ (၁၉၄၆) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ Nansha Islands ေတြကို Guangdong province ရဲ႕ တစိတ္တေဒသအျဖစ္ တရုတ္က ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၄၇) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ Nansha Islands အေရွ႕ပိုင္းေဒသအခ်ိဳ႕နဲ႕ Scarborough Reef ကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံပိုင္နက္အျဖစ္ ဖိလစ္ပိုင္က ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၅၁) ခုႏွစ္မွာ ဂ်ပန္က Nansha Islands ကို ပိုင္ဆိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့ေပမယ့္၊ တစံုတရာ ပိုင္နက္အျဖစ္ ေၾကျငာမွဳေတာ့ မျပဳလုပ္ခဲ့ပါဘူး။

(၁၉၇၄)ခု၊ ဇန္န၀ါရီလမွာ ေတာင္ဗီယက္နမ္တပ္ေတြ အေျခခ်တပ္စြဲထားတဲ့ Paracels islands ေတြကို တရုတ္တပ္မေတာ္က သိမ္းယူျပီး၊ Nansha Islands ေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာကို ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၇၅) ခုႏွစ္မွာ ေတာင္ဗီယက္နမ္က Nansha Islands ထဲက ေဒသအခ်ိဳ႕ကို သိမ္းပိုက္ ခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၇၆) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေတာင္ဗီယက္နမ္နဲ႕ ေျမာက္ဗီယက္နမ္တို႕ ျပန္လည္ေပါင္းစည္း သြားပါတယ္။ (၁၉၇၈) ခုႏွစ္မွာ ဖိလစ္ပိုင္သမၼတ မားကိုးစ္က တိုင္းျပည္ရဲ႕ ေျမပံုကို ေျပာင္းလဲေရးဆြဲျပီး ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္ထဲက ကၽြန္းေတြကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္နက္အျဖစ္ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၈၈) ခုႏွစ္၊ မတ္လမွာ Nansha Islands အနီးမွာ တရုတ္ေရတပ္နဲ႕ ဗီယက္နမ္ေရတပ္တို႕အၾကား တိုက္ပြဲျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၉၁) ခုႏွစ္မွာ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံက Law on Territorial Waters and Their Contiguous Areas ကို ျပဌာန္း ခဲ့ပါတယ္။

(၁၉၉၂) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္ပိုင္နက္အျဖစ္ ေၾကျငာထားတဲ့ Sin Cowe East အနီးမွာရွိတဲ့ Da Ba Dau reef မွာ တရုတ္တပ္ေတြက အေျခခ်တပ္စြဲလာတာေၾကာင့္ ႏွစ္ဘက္တပ္ေတြအၾကားမွာ ထိေတြ႕မွဳ အနည္းငယ္ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၉၄) ခုႏွစ္မွာ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္တခုလံုးကို တရုတ္ႏိုင္ငံပိုင္နက္အျဖစ္ ထည့္သြင္းေရးဆြဲထားတဲ့ ေျမပံုေတြကို ထုတ္ေ၀ျဖန္႕ခ်ီခဲ့ပါတယ္။ (၁၉၉၅) ခုႏွစ္မွာ Mischief Reef နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တရုတ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတို႕အၾကားမွာ ပဋိပကၡ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ (၂၀၀၀) ခုႏွစ္၊ ေမလေရာက္ေတာ့ တရုတ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးေတြ ေတြ႕ဆံုျပီး ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ regional Code of Conduct ခ်မွတ္ေရးဆြဲအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕ သေဘာတူညီခ်က္ ရယူခဲ့ပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလမွာ ဗီယက္နမ္နဲ႕ တရုတ္တို႕အၾကားမွာ နယ္ေျမပိုင္နက္ အျငင္းပြားဖြယ္ရာျဖစ္ေနတဲ့ Gulf of Tonkin နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းၾကဖို႕ သေဘာတူညီခ်က္ ရလာပါတယ္။

(၂၀၀၂) ခုႏွစ္၊ ႏို၀င္ဘာလမွာ Declaration on the Conduct of Parties on the South China Sea ကို တရုတ္နဲ႕ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားမွ ပူးတြဲေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၀၃) ခုႏွစ္၊ ေမလေရာက္ေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ ငါးဖမ္းခြင့္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ တရုတ္က ပိတ္ပင္တားဆီးထားတာကို ဗီယက္နမ္က ကန္႕ကြက္ခဲ့ျပီး၊ Paracel and Nansha Islands ေတြနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ဗီယက္နမ္ရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္ဆိုင္မွဳ အခြင့္အေရးမ်ားကို ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

(၂၀၀၆-၂၀၀၇) ကာလေတြမွာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံက ကမ္းလြန္ေရနံရွာေဖြေရး လုပ္ငန္းေတြကို အရွိန္ျမွင့္ ေဆာင္ရြက္လာပါတယ္။ (၂၀၀၇) ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလမွာ ဗီယက္နမ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီ ဗဟိုေကာ္မတီရဲ႕ The Fourth Plenum ကို က်င္းပခဲ့ျပီး၊ “Maritime Strategy Towards the Year 2020.” ကို ခ်မွတ္ေရးဆြဲ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဒီမဟာဗ်ဴဟာက maritime industries (အထူးသျဖင့္ ေရနံနဲ႕ ငါးဖမ္းက႑) ေတြကို (၂၀၂၀) ခုႏွစ္မွာ တိုင္းျပည္၀င္ေငြရဲ႕ ၅၅ ရာခိုင္ႏွဳန္းကို ကိုယ္စားျပဳလာသည္အထိ တိုးျမွင့္ေဆာင္ရြက္ရန္ လုပ္ငန္းစဥ္ခ်မွတ္ခဲ့ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္က ဒီလုပ္ငန္းစဥ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တဲ့အေနနဲ႕ (၂၀၀၇) ခုႏွစ္၊ ဧျပီလမွာ Trường Sa (Spratly Island) ကို ျမိဳ႕အဆင့္သတ္မွတ္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလေရာက္ေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ဥပေဒျပဳသူေတြက Spratly Island ကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ archipelago အစိတ္အပိုင္းတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ archipelagic baselines law နဲ႔ပတ္သက္ျပီး ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။

(၂၀၀၈) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လကို ေရာက္ေတာ့ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ အျငင္းပြားမွဳေျဖရွင္းေရး လမ္းညြန္ခ်က္အေနနဲ႕ ျပဳလုပ္ထားတဲ့ The 2004 joint seismic survey agreement with the Philippines and Vietnam က သက္တမ္းကုန္သြားပါတယ္။ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္၊ မတ္လေရာက္ေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္က Spratlys ကၽြန္းစုတပိုင္းတစကို ပိုင္ဆိုင္ေၾကာင္းေဖာ္ျပထားတဲ့ archipelagic baseline law ကို အတည္ျပဳျပဌာန္းခဲ့ပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ မေလးရွားသမၼတ Badawi က ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ မေလးရွားက သိမ္းယူထားတဲ့ Swallow Reef ကို လူသိရွင္ၾကားသြားေရာက္လည္ပတ္ျပီး၊ ဒါဟာ မေလးရွားပိုင္နက္ျဖစ္ေၾကာင္း ထပ္မံ အတည္ျပဳခဲ့ပါတယ္။ ေမလေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္နဲ႕ မေလးရွားက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထဲမွာ တိုးခ်ဲ႕ continental shelves ေတြ သတ္မွတ္ျပီး၊ ကုလသမဂၢကို ခြင့္ျပဳခ်က္ ေတာင္းခံလာပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလမွာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးဌာနက ဦးေဆာင္ျပီး၊ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ပညာရပ္ ဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္တခု က်င္းပျပီး၊ ႏိုင္ငံတကာအာရံုစိုက္မွဳရွိလာေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီဇင္ဘာလေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြက (၁၉၇၄) ခုႏွစ္ကတည္းက တရုတ္ေရတပ္ ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ Paracel Islands ေတြမွာ ခိုလွံဳခြင့္ေတြ ယူလာခဲ့ပါတယ္။

(၂၀၁၀) ခုႏွစ္၊ ဇန္န၀ါရီလေရာက္ေတာ့ ဗီယက္နမ္မွာ အာဆီယံရဲ႕ အလွည့္က်ဥကၠဌျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါကို အခြင့္အေရးတခုအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ျပီး၊ အာဆီယံ႔အတြင္းမွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ Consensus က်လာဖို႕ ဗီယက္နမ္က ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။ ဧျပီလမွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္တြင္း သြားလာေနတဲ့ Chinese fisheries administration patrol vessel ကို ဗီယက္နမ္ငါးဖမ္းသေဘၤာေတြနဲ႕ ကမ္းေစာင့္သေဘၤာ အစီးႏွစ္ဆယ္ေက်ာ္က ၀ိုင္း၀န္းပိတ္ဆို႕မွဳ ျဖစ္လာပါတယ္။ အေျခအေနေတြက အနည္းငယ္ တင္းမာ လာတာေၾကာင့္ ဇူလိုင္လမွာက်င္းပတဲ့ အာဆီယံေဒသတြင္းေဆြးေႏြးပြဲမွာ အေမရိကန္နဲ႕ အျခားႏိုင္ငံ (၁၁) ႏိုင္ငံက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စိုးရိမ္မကင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုလာခဲ့ၾကပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလမွာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးဌာနက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ပညာရပ္ ဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္ကို ဒုတိယအၾကိမ္ ထပ္မံက်င္းျပျပီး၊ ႏိုင္ငံတကာ အာရံုစိုက္မွဳကို ရယူလာပါတယ္။

(၂၀၁၁) ခုႏွစ္ေရာက္ေတာ့ တင္းမာမွဳေရခ်ိန္ေတြက ျမင့္လာပါျပီ။ ေဖေဖာ္၀ါရီလမွာ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက Reed Bank အနီးမွာ seismic survey စတင္ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ မတ္လမွာ ဗီယက္နမ္က တရုတ္က ပိုင္ဆိုင္တယ္လို႕ ဆိုတဲ့ ေနရာတခ်ိဳ႕မွာ seismic survey ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဇြန္လမွာ ဖိလစ္ပိုင္ဥပေဒျပဳသူေတြက Thitu Island ကို လူသိရွင္ၾကား သြားေရာက္လည္ပတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဗီယက္နမ္ကလဲ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အတြင္းမွာ live-fire naval exercises ေတြ လုပ္လာပါတယ္။

(၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လ (၁၃) ရက္ေန႕မွာ ဗီယက္နမ္က ေရတပ္ေလ့က်င့္ေရးစတင္ျပဳလုပ္လာျပီး၊ မေရွးမေႏွာင္းမွာပဲ ဇြန္လ (၂၈) ရက္ေန႕မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတို႕ ပူးတြဲေရတပ္ေလ့က်င့္ေရးေတြ စတင္ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဇူလိုင္လ (၉) ရက္ေန႕မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဂ်ပန္နဲ႕ ၾသစေၾတးလ် ႏိုင္ငံေတြက ပူးတြဲေရတပ္ေလ့က်င့္ေရးေတြကို ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဇူလိုင္လ (၁၅) ရက္ေန႕မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ဗီယက္နမ္တို႕အၾကား naval exchanges ေတြ ျပဳလုပ္လာျပီး၊ ဇူလိုင္လ (၁၉) ရက္ေန႕မွာ က်င္းပတဲ့ အာဆီယံေဒသတြင္းေဆြးေႏြးပြဲမွာေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အျငင္းပြားျပႆနာက အေရးပါဆံုး ေဆြးေႏြးစရာေခါင္းစဥ္ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။ ဇူလိုင္လ (၂၅) ရက္ေန႕မွာ တရုတ္ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ၾကီးက ေဒသတြင္း freedom of navigation ကို ထိခိုက္မွဳ မရွိေစေၾကာင္း အာမခံတယ္လို႕ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ေအာက္တိုဘာလမွာ တရုတ္နဲ႕ ဗီယက္နမ္တို႕အၾကား ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးပြဲေတြ စတင္က်င္းပျပီး၊ ျပႆနာေတြကို ၾကား၀င္မခံပဲ ႏွစ္ဘက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအၾကား တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ေျဖရွင္းဖို႕ သေဘာတူညီခ်က္ ရရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ေအာက္တိုဘာလ (၁၈) ရက္ေန႕မွာ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးက အင္ဒိုနီးရွားနဲ႕ အျခားအေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားကို အလည္အပတ္ခရီးသြားေရာက္ျပီး ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အျငင္းပြားမွဳ ေတြကို ေျဖရွင္းေရးအတြက္ multilateral framework တခုကို ခ်ျပေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဂ်ပန္အေနနဲ႕ နယ္ေျမအျငင္းပြားမွဳေတြကို အေမရိကန္အပါအ၀င္ ျပႆနာထဲမွာ မပါ၀င္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႕ ေျဖရွင္းျခင္း မျပဳပဲ သက္ဆိုင္ရာႏိုင္ငံေတြနဲ႕သာ တိုက္ရိုက္ေဆြးေႏြးလိုေၾကာင္း သေဘာထားကို ထုတ္ေဖာ္ခဲ့ပါတယ္။

ေအာက္တိုဘာ (၂၀) ရက္မွာ အေမရိကန္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္တို႕က ပူးတြဲ marine drills ကို စတင္ျပဳလုပ္လာျပီး၊ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္ သေဘၤာက တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာကို ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ တိုက္ခိုက္လာပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္ေရတပ္က တရုတ္ကို ဒီကိစၥနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ေတာင္းပန္မွဳ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ႏို၀င္ဘာလမွာ က်င္းပတဲ့ အေရွ႕အာရွကြန္ဖရင့္မွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားက တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံရဲ႕ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ဆိုင္ရာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ ေတာင္းဆို ေၾကျငာမွဳေတြ၊ မူ၀ါဒေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဖိအားေပးလာပါတယ္။ မ်ားမၾကာမီမွာပဲ တရုတ္ေရတပ္ရဲ႕ aircraft carrier က yellow sea မွာ စတင္လွဳပ္ရွားသြားလာမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ (၂၀၁၂) ခုႏွစ္မွာေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး တင္းမာမွဳ ေရခ်ိန္က ျမင့္တက္လာပါတယ္။

(ဒီမွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပထားပါသည္)

ခင္မမမ်ိဳး (၂၈၊ ၉၊ ၂၀၁၂)

ျပိဳင္တူတြန္းလွ်င္ ေရႊ ့ႏိုင္သည္ ။