အလုပ္ ႏွင့္ ဘ၀ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ

ကၽြန္မတက္ေရာက္ေနတဲ့ ကြန္ဖရင့္တခုရဲ႕ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ အစီအစဥ္ေတြထဲမွာ အလုပ္ႏွင့္ ဘ၀ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ (work-life balance) ဆိုင္ရာ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲတခု ပါ၀င္တာမို႕ သြားတက္ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ ကြန္ဖရင့္တက္ေရာက္သူ ႏွစ္ရာေက်ာ္ရွိေပမယ့္ အမ်ားစုက ဆက္ဆံေရးအရည္အခ်င္း ျမွင့္တင္ေရး အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ၊ တင္ျပေဆြးေႏြးမွဳ အရည္အခ်င္းျမွင့္တင္ေရး အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေတြကိုသာ သြားတက္သူေတြ မ်ားတာေၾကာင့္ ကၽြန္မသြားတက္တဲ့ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲမွာ လူသံုးဆယ္ေလာက္ပဲ ရွိပါတယ္။ လူနည္းတယ္ဆိုေပမယ့္လဲ ဘ၀အေတြ႕အၾကံဳမ်ားသူေတြ ပါတာကတေၾကာင္း၊ ေဆြးေႏြးပြဲကို ဦးေဆာင္ျပဳလုပ္သူကလဲ ေဆြးေႏြးတင္ျပမွဳေကာင္းတာတေၾကာင္းေၾကာင့္ အဖိုးတန္တဲ့ သင္ခန္းစာတခ်ိဳ႕ ရရွိခဲ့ပါတယ္။

ေမြးဖြားခ်ိန္နဲ႕ ေသဆံုးခ်ိန္အၾကားမွာ လူေတြရဲ႕ ဘ၀ျဖစ္တည္ပါတယ္။ ဒီဘ၀ဆိုတာမွာ ေက်ာင္းသားဘ၀၊ မိသားစုဘ၀၊ လူမွဳဆက္ဆံေရးဘ၀ စသျဖင့္ ဘ၀မ်ိဳးစံု က်င္လည္ၾကရပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေသခ်ာတာတခုကေတာ့ ဘ၀ရပ္တည္ေရးအတြက္ အလုပ္လုပ္ၾကရတယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ဒီအခါမွာ အလုပ္နဲ႕ ဘ၀ေတြကို ညွိယူၾကရပါတယ္။ အဲဒီအလုပ္ေတြမွာ တခ်ိဳ႕အလုပ္ေတြက ဘ၀ကို အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အလုပ္ေတြက ကိုယ္ျဖစ္လိုတဲ့ ဘ၀နဲ႕ တထပ္တည္းက်ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕အလုပ္ေတြက ကိုယ္က်င္လည္တဲ့ ဘ၀အခ်ိဳ႕ကို ဖ်က္ဆီးပစ္ႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အလုပ္နဲ႕ ဘ၀ဟာ တသားတည္းမက်ရင္ေတာင္ အလုပ္က ကိုယ္ရဲ႕ဘ၀ကို ေထာက္ကူျပဳေနဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ အလုပ္နဲ႕ဘ၀ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒီလို အလုပ္နဲ႕ ဘ၀ ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိမွဳေတြမွာ လူတေယာက္နဲ႕တေယာက္ မတူညီႏိုင္ပါဘူး။ ကြဲျပား ျခားနားမွဳေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။ ဒီလိုကြဲျပားျခားနားမွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး လူတေယာက္က အျခားလူတေယာက္ကို ေ၀ဖန္တိုင္းတာသတ္မွတ္ခ်က္ေပးလို႕မရပါဘူး။ လူတေယာက္ရဲ႕ ေရြးခ်ယ္မွဳနဲ႕ တန္ဖိုးထားမွဳကို အျခားလူတေယာက္က ျပစ္တင္ရွံဳခ်တာ၊ ေ၀ဖန္တာ၊ တိုင္းတာ သတ္မွတ္တာေတြ လုပ္ခြင့္ မရွိပါဘူး။ ဒီလို လုပ္ေဆာင္တာေတြကိုလဲ လူတေယာက္ရဲ႕ ဘ၀မွာ ထည့္သြင္းစဥ္းစားစရာ မလိုအပ္ပါဘူး။ ေနာက္ဆံုးက်ေတာ့ ဘယ္သူေတြဘာေျပာေနေန၊ ဘယ္သူေတြ ဘာလုပ္ေနေန၊ ကိုယ့္ဘ၀နဲ႕ကိုယ္၊ ကိုယ္ေရြးခ်ယ္မွဳနဲ႕ကိုယ္၊ ကိုယ့္တန္ဖိုးထားမွဳနဲ႕ကိုယ္ျဖစ္ေၾကာင္း သင္ခန္းစာေတြကို အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲ မွာ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒီသင္ခန္းစာေတြကို ကစားနည္းတခုနဲ႕ ေဆြးေႏြးပြဲ ဦးေဆာင္သူက ဥပမာ ေပးသြား ပါတယ္။

ကနဦးအေနနဲ႕ လက္ေတြကို ေခါင္းမွာပဲတင္တင္၊ ေနာက္ပစ္တာပဲျဖစ္ျဖစ္ လုပ္ႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႕ သူကအေၾကြေစ့ေျမွာက္ျပီး ျပန္ဖမ္းရာမွာ ေခါင္းက်ရင္ ေခါင္းေပၚလက္တင္ ထားသူေတြ ထိုင္ႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုပါတယ္။ ပန္းက်ရင္ လက္ေနာက္ပစ္ထားသူေတြ ထိုင္ႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႕ လိုက္လုပ္ၾကရင္း ေနာက္ဆံုးက်မွ ကိုယ့္လုပ္ရပ္ကို ဒီလိုအေၾကြေစ့တခုရဲ႕ ေခါင္းနဲ႕ ပန္းက ဆံုးျဖတ္တာကို ခံယူသင့္သလားဆိုတဲ့ ေမးခြန္းကေန အစျပဳျပီး ဘ၀သင္ခန္းစာေတြကို ေဆြးေႏြး ဖလွယ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သင္ခန္းစာထုတ္ၾကည့္ၾကေတာ့ ကိုယ့္ဘ၀ကို ကိုယ္ပဲ့ကိုင္တာ မဟုတ္ပဲ အျခား လူေတြ၊ အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ အေျခအေနေတြရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ကိုပဲ ခံယူသူေတြဟာ ဘ၀မွာ လူအမ်ား အျမင္အရ ေအာင္ျမင္သူေတြ ျဖစ္လာရင္ေတာင္၊ သူတို႕ရဲ႕ ဘ၀ေတြကို ေက်နပ္ ေပ်ာ္ရႊင္ေနသူေတြ မဟုတ္ၾကေၾကာင္း အေျဖထြက္လာပါတယ္။

လူတေယာက္မွာ ေလ့က်င့္မွဳအရ၊ ပညာေရးအရ ကၽြမ္းက်င္မွဳေတြ ဘယ္ေလာက္ပဲရွိရွိ ဒီကၽြမ္းက်င္မွဳေတြကို အသံုးခ်ေနခ်ိန္မွာ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳရွိေနျခင္းရွိမရွိ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ျပန္ေမးဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္းကိုလဲ သင္ခန္းစာ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဦးေဆာင္ေဆြးေႏြးသူက ဥပမာအားျဖင့္ တစံုတဦးရဲ႕ တိုက္တြန္းမွဳေၾကာင့္ျဖစ္ေစ၊ တစံုတဦးကို အားက်လို႕ျဖစ္ေစ လူတေယာက္ဟာ အင္ဂ်င္နီယာ ျဖစ္လာခဲ့ေပမယ့္ အလုပ္လုပ္ေနခ်ိန္မွာ အလုပ္ျပီးမယ့္ အခ်ိန္ကိုပဲ စိတ္ထဲေရာက္ေနတယ္ဆိုရင္ အလုပ္က ခ်က္ခ်င္းထြက္ရမယ္လို႕ မဆိုလိုခ်င္ေတာင္ အလုပ္သစ္တခုကိုျဖစ္ျဖစ္၊ အလုပ္သစ္တခု ေျပာင္းဖို႕ လိုအပ္မယ့္ သင္တန္းေတြကိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ စတင္ေျခလွမ္းသင့္ျပီျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကားရင္း၊ ကိုယ္လက္ရွိ လုပ္ေနတဲ့ အလုပ္၊ လက္ရွိေနထိုင္ေနတဲ့ ေနရာေဒသမွာ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳကို ခံစားေနရျခင္း ရွိမရွိ အေတြ႕အၾကံဳေတြကို ဖလွယ္ခိုင္းခဲ့ပါတယ္။

ဒီလိုေဆြးေႏြးၾကရင္းနဲ႕ လူေတြကို ေပ်ာ္ရြင္ေစတဲ့ အရာေတြအၾကားက မတူညီမွဳေတြကို လက္ေတြ႕က်က် ျမင္လာၾကရပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြကို တည္ျငိမ္တဲ့ ေရရွည္အလုပ္က ဆြဲေဆာင္ႏိုင္ေပမယ့္၊ တခ်ိဳ႕က စြန္႕စားရတဲ့ ေရတိုအလုပ္ကို လုပ္ခ်င္ၾကပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ေနရာေဒသ တခုမွာ အထိုင္ခ်ရတဲ့ အလုပ္ကို လုပ္ခ်င္ေပမယ့္၊ တခ်ိဳ႕ကက်ေတာ့လဲ ခဏခဏခရီးသြားေနရတဲ့ အလုပ္မ်ိဳးမွာမွ ေပ်ာ္ရြင္တတ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ကိုယ့္ကို ေပ်ာ္ရႊင္ေစတဲ့ အလုပ္ဟာ ဘယ္အလုပ္ျဖစ္ေစမယ္ဆိုတာကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ေရြးခ်ယ္ဆံုးျဖတ္ဖို႕လိုေၾကာင္း ပိုျပီးသိသာ ထင္ရွားစြာ ျမင္လာရပါတယ္။ တစံုတေယာက္အတြက္ တန္ဖိုးရွိတိုင္း၊ ေနာက္တေယာက္အတြက္ တန္ဖိုးရွိတယ္လို႕ မသတ္မွတ္ႏိုင္ပါဘူး။

တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ လူေတြရဲ႕ တန္ဖိုးထားမွဳ မတူညီတာကိုလဲ ဆက္စပ္ေတြးမိသြားၾကျပန္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြက လုပ္ခလစာမ်ားတဲ့အလုပ္ကို တန္ဖိုးထားပါတယ္။ ေငြရရင္ ေပ်ာ္ရႊင္မွဳရွိႏိုင္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြကေတာ့ လုပ္ခလစာအသင့္အတင့္ရျပီး၊ သူ႕ကို ေပ်ာ္ရြင္မွဳေပးႏိုင္တဲ့ အလုပ္ကို တန္ဖိုးထားပါတယ္။ တခ်ိဳ႕လူေတြက်ေတာ့လဲ အလုပ္ေရြးခ်ယ္ရာမွာ လုပ္ခလစာေတြကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားမွဳကို မရွိပါဘူး။ သူလုပ္ခ်င္တာကို သူလုပ္ရဖို႔ပဲ အေရးၾကီးပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က်ေတာ့လဲ ရာထူးၾသဇာကို တန္ဖိုးထားပါတယ္။ ၾသဇာအာဏာရွိတဲ့အလုပ္ဆိုရင္ သူ႕ကို ေပ်ာ္ရႊင္မွဳ ေပးႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုတန္ဖိုးေတြအနက္ အလုပ္နဲ႕ပတ္သက္ျပီး ကိုယ္တန္ဖိုးထားတဲ့ ပထမဦးစားေပး၊ ဒုတိယဦးစားေပး၊ တတိယဦးစားေပး ဆိုတာေတြကို ထပ္ခြဲလိုက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ဘယ္လိုအလုပ္မ်ိဳးေတြကို ကိုယ္လုပ္သင့္ တယ္ ဆိုတာေတြက ပိုျပီး ရုပ္လံုးေပၚလာပါတယ္။ ဘ၀ ေအာင္ျမင္မွဳ သတ္မွတ္ခ်က္ေတြမွာလဲ ဒီအတိုင္းပါပံဲ။ တခ်ိဳ႕က ဘြဲ႕ေတြရတာကို ေအာင္ျမင္တယ္လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က တိုက္ၾကီးဟိန္းေနတာ၊ ကားေကာင္းစီးေနရတာကို ေအာင္ျမင္တယ္လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ တခ်ိဳ႕က ရိုးသားစြာ အသက္ရွင္ရတာကို ဘ၀ေအာင္ျမင္မွဳလို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က ထင္ေပၚေက်ာ္ၾကားတာကို ေအာင္ျမင္မွဳလို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က်ေတာ့ လူမသိ၊ သူမသိနဲ႕ ေနာက္ကြယ္ကေန ၾကိဳးကိုင္ထားတဲ့ အလုပ္ေတြ ျဖစ္ေျမာက္လာတာကို ေအာင္ျမင္မွဳလို႕ သတ္မွတ္ ပါတယ္။ သူ႕ေအာင္ျမင္မွဳက ကိုယ္လိုခ်င္တဲ့ ေအာင္ျမင္မွဳလဲ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မွာပါ။ ကိုယ့္ကိုကိုယ္သိေအာင္ လုပ္ဖို႕ပဲ လိုအပ္ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ အျခားေဆြးေႏြးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ၾကရာမွာ ကၽြန္မအတြက္ အက်ိဳးျဖစ္ထြန္းသြားေစတဲ့ ေဆြးေႏြးမွဳတခု ရွိခဲ့ပါတယ္။ အဲဒါကေတာ့ လက္ရွိအခ်ိန္မွာ ကိုယ့္ျဖစ္တည္ေနတဲ့ အခန္းက႑ နဲ႕ ေနာင္ဆယ့္ငါးႏွစ္မွာ ကိုယ္ျဖစ္ခ်င္တဲ့ အခန္းက႑ေတြ ကို စဥ္းစားခိုင္းတဲ့ ေဆြးေႏြးမွဳမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူတိုင္းက အခ်ိန္တခုမွာ အခန္းက႑တခုထက္ပိုျပီး ျဖစ္တည္ေနတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အမ်ိဳးသမီး တေယာက္ဟာ သမီးတေယာက္၊ အေမတေယာက္၊ ဇနီးတေယာက္၊ ခ်က္ျပဳတ္သူတေယာက္၊ ညီမတေယာက္၊ အစ္မတေယာက္၊ ေက်ာင္းသူတေယာက္၊ အလုပ္သမားတေယာက္ စသျဖင့္ အမ်ားအျပားျဖစ္ေနႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ေနတဲ့ အခန္းက႑တခုခ်င္းစီအလိုက္မွာ အခ်ိန္နဲ႕ ခြန္အားစိုက္ထုတ္မွဳ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲ၊ အေရးပါမွဳ သတ္မွတ္ခ်က္ ဘယ္ေလာက္ရွိေနသလဲ ဆိုတာေတြကို တခုခ်င္းခြဲျခားျပီး၊ ေနာင္ ၁၅ ႏွစ္မွာ ကိုယ္ျဖစ္ခ်င္တဲ့ ကိုယ့္ရဲ႕ အခန္းက႑ေတြနဲ႕ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္တာပါ။ ဒီအခါမွာ ဘယ္အရာေတြကို အာရံုပိုစိုက္ရမယ္၊ ဘယ္အရာေတြကို အာရံုစိုက္မွဳ ေလွ်ာ့ရမယ္၊ ဘယ္အရာေတြကိုေတာ့ ဖယ္ရွားပစ္ရမယ္၊ ဘယ္အလုပ္ေတြကို လုပ္ရမယ္၊ ဘ၀နဲ႕ အလုပ္ကို ဘယ္လိုညွိယူမယ္ ဆိုတာေတြကို သိျမင္လာႏိုင္ပါတယ္။

တခ်ိဳ႕ကေတာ့ ထင္တတ္ၾကပါတယ္။ ေနာင္ (၁၅) ႏွစ္မွာ ကိုယ္က အသက္ရွင္ခ်င္မွ ရွင္မွာေပါ့။ ဘာစဥ္းစားဖို႕လိုလဲ။ ေနာင္ခါလာ ေနာင္ခါေစ်းလို႕ ဆိုပါတယ္။ ဒီလို ရွဴျမင္သူေတြအတြက္ေတာ့ ဒီစဥ္းစားေတြးေခၚခ်က္နည္းလမ္းက အသံုး၀င္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ တခ်ိဳ႕ကက်ေတာ့ ကိုယ္က ဘယ္ေလာက္ပဲ အနာဂတ္အတြက္ ျပင္ဆင္ေပမယ့္ ကံစီမံရာခံရတာပဲလို႕ ရွဳျမင္ျပီး ကံကို ပံုခ်ထား တတ္ပါတယ္။ ဒီလိုရွဳျမင္သူေတြအတြက္လဲ ဒီလိုစဥ္းစားေတြးေခၚမွဳ နည္းလမ္းေတြ၊ ဘ၀ပန္းတိုင္ ခ်မွတ္မွဳေတြက အသံုး၀င္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ကၽြန္မအေနနဲ႕ေတာ့ အိပ္ယာ၀င္လိုက္ခ်ိန္မွာ ေနာက္တေန႕နံနက္ အသက္ရွင္ျပီး ႏိုးထလာမယ္ဆိုတာ မေသခ်ာဘူးဆိုေပမယ့္၊ ေနာက္တေန႕နံနက္ စားရမယ့္ အစားအစာကိုေတာ့ လူေတြက ၾကိဳ၀ယ္ထားေလ့ရွိတယ္လို႕ ယူဆတာေၾကာင့္ ဘ၀အနာဂတ္အတြက္ စီမံကိန္းခ်မွတ္မွဳေတြ၊ ရည္မွန္းခ်က္ထားရွိမွဳေတြကို လက္ခံက်င့္သံုးေလ့ ရွိပါတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို အသက္ထြက္ခ်ိန္က်မွသာ အသက္က ယူေဆာင္သြားလိမ့္မယ္လို႕ ယူဆထားျပီး၊ အသက္မထြက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ကၽြန္မရဲ႕ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕ ၾကိဳးစားေနဦးမယ္လို႕ ဆံုးျဖတ္ထားတဲ့အတြက္ ဒီလို အနာဂတ္ဆိုင္ရာ စဥ္းစားေတြးေခၚမွဳ နည္းလမ္းေတြက အလြန္ပဲ အသံုး၀င္လွပါတယ္။

အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲမွာ လက္ရွိျဖစ္တည္မွဳနဲ႕ အနာဂတ္ျဖစ္တည္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး မိမိကိုယ္ကို ဆန္းစစ္ခ်က္ေတြကို ျပန္လည္ေဆြးေႏြးဖလွယ္ၾကရမွာ ရလဒ္ေကာင္းေတြ ထြက္လာပါတယ္။ အမ်ိဳးသမီးကထိက တေယာက္က သူပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ အခန္းက႑ေတြထဲမွာ သမီးတေယာက္ ဆိုတဲ့ က႑ပါေပမယ့္ တလတခါပဲ သူ႕အေမကို ၁၅ မိနစ္ ဖုန္းေျပာတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ သူမရဲ႕ ေၾကာင္ေလးအတြက္ တေန႕ကို အခ်ိန္ တနာရီေပးပါတယ္။ ဒါကို ဘ၀အတြက္အေရးပါမွဳ အမွတ္စဥ္မွာၾကည့္လိုက္ေတာ့ အေမက အမွတ္ (၂)၊ ေၾကာင္က အမွတ္ (၉) ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ ေနာက္ (၁၅)ႏွစ္ကာလကို စဥ္းစားလိုက္ခ်ိန္မွာ ေၾကာင္ဆိုတာက အခ်ိန္မေရြး၀ယ္ယူေမြးလို႕ရေပမယ့္ အေမကေတာ့ ရွိမရွိဆိုတာ မေသခ်ာေတာ့ဘူးဆိုတာ သိလာရတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အခုအခ်ိန္မွာ အေမ့ကို အခ်ိန္ပိုေပးဖို႕ ဆံုးျဖတ္လိုက္ျပီလို႕ ဆိုပါတယ္။

အမ်ိဳးသားပေရာ္ဖက္ဆာတေယာက္ကေတာ့ သူက တပတ္တခါ ေသနတ္ပစ္ထြက္ေလ့ရွိတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ဒီအတြက္ စေနေန႕ တေန႕ကို အခ်ိန္ေပးတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ ေသနတ္ပစ္တာကို ဘ၀အတြက္ အေရးပါမွဳအမွတ္စဥ္မွာ ၾကည့္လိုက္ေတာ့ အမွတ္ (၁၃) မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ သူ႕ရဲ႕ သားငယ္ေလးက ခုနစ္ႏွစ္ရွိျပီဆိုပါတယ္။ အသက္ကန္႕သတ္ခ်က္အရ ေသနတ္ပစ္တာ ေခၚသြားလို႕ မရပါဘူး။ ဘ၀အတြက္ အေရးပါမွဳအမွတ္စဥ္မွာေတာ့ သားငယ္ေလးက အမွတ္ (၃) ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ေနာင္ ဆယ့္ငါးႏွစ္ကာလကို စဥ္းစားလိုက္ေတာ့ အဲဒီအခ်ိန္က်ရင္ သားငယ္ေလးက အိမ္က ထြက္ခြာသြားျပီးျဖစ္လိမ့္မယ္ ဆိုတာကို သတိရသြားတယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ သူအခ်ိန္ပိုေပးေနတဲ့ အရာနဲ႕ အေရးပါမွဳသတ္မွတ္ခ်က္က မကိုက္ညီပါဘူး။

ဒီသင္ခန္းစာက ကၽြန္မရဲ႕ ႏွလံုးအိမ္ကိုလဲ ပြတ္ခတ္သြားပါတယ္။ ေနာက္ (၁၅) ႏွစ္ဆိုတာကို စဥ္းစားၾကည့္လိုက္ေတာ့ ကၽြန္မရဲ႕ ငါးႏွစ္အရြယ္သားငယ္ေလးကလဲ ကၽြန္မရဲ႕ ရင္ခြင္ထဲမွာ ရွိေနေတာ့မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီေတာ့ ကၽြန္မဘ၀ရဲ႕ အေရးပါမွဳအမွတ္စဥ္ေတြထဲမွာ ထိပ္ဆံုးကပါေနတဲ့ သားငယ္ေလးအတြက္ ကၽြန္မရဲ႕ အခ်ိန္နဲ႕ ခြန္အားစိုက္ထုတ္မွဳေတြကို ဒီ (၁၅) ႏွစ္တာကာလမွာ ထိပ္ဆံုးကေန ေပးအပ္ထားဖို႕လိုေၾကာင္း ေတြးမိလာပါတယ္။ ကုန္လြန္သြားတဲ့ အေျခအေနေတြကို ေနာင္တခ်ိန္မွာ ျပန္လည္ျပဳျပင္ယူလို႕ ရႏိုင္ေပမယ့္၊ တခ်ိဳ႕ အေျခအေနေတြကို ျပန္လည္ျပဳျပင္ယူလို႕ မရႏိုင္ေတာ့ဘူး ဆိုတာကို ပိုျပီးေလးေလးနက္နက္ ေတြ႕ျမင္လာပါတယ္။

သားအမိႏွစ္ေယာက္ ျဖတ္သန္းတဲ့ ဘ၀ခရီးမွာ သားငယ္ေလးကို ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းေတြဆီပို႕ျပီး ေစာင့္ေရွာက္ခိုင္းဖို႕၊ ကိုယ္ကအလုပ္လုပ္ျပီး ေငြပို႕ေပးဖို႕၊ ရံဖန္ရံခါ သြားေတြ႕ဖို႕ အၾကံျပဳခ်က္ေတြကို သားေလးေမြးျပီး ေနာက္ပိုင္းကာလေတြမွာ မိတ္ေဆြေတြက ေပးေလ့ရွိခဲ့ပါတယ္။ အၾကံျပဳခ်က္ေတြ ရတိုင္း ကၽြန္မလဲ သံုးသပ္ၾကည့္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ တကယ္က ႏိုင္ငံရပ္ျခားမွာ ကေလးငယ္ေလးတေယာက္နဲ႕ ႏွစ္ေယာက္တည္း life balance လုပ္ရတာေတြက ခက္ခဲပါတယ္။ ကေလးအခြင့္အေရးဆိုင္ရာ ဥပေဒသတ္မွတ္ခ်က္ေတြ ရွိတာေၾကာင့္ တရား၀င္မွတ္ပံုတင္ထားတဲ့ ကေလးထိန္းေက်ာင္းေတြ၊ ကေလးထိန္းသူေတြ၊ နီးစပ္ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္း ေတြက လြဲရင္ ဘယ္သူမွ ထိန္းေက်ာင္းခြင့္မရွိပါဘူး။ ဒီေတာ့ ခရီးသြားရတဲ့ အလုပ္ေတြ လုပ္ကိုင္ဖို႕၊ ပညာရပ္ဆိုင္ရာ ကြန္ဖရင့္ေတြတက္ဖို႕၊ အျခားႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ဧည့္ကထိက အလုပ္ေတြ လုပ္ဖို႕၊ သုေတသနဆိုင္ရာ ကြင္းဆင္းေလ့လာမွဳေတြ လုပ္ဖို႕ ဆိုတာေတြမွာ အေတာ္ကို ခဲယဥ္းခဲ့တာပါ။ ဘယ္လိုပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အခြင့္အလမ္းေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားကို ကၽြန္မ ျငင္းဆန္ခဲ့ပါတယ္။ သားနဲ႕အတူေနရဖို႕၊ ဘ၀ကို အတူတကြ ရုန္းကန္ျဖတ္သန္းဖို႕ကို ကၽြန္မဘ၀ရဲ႕ အေရးၾကီးဆံုး၊ ထိပ္ဆံုးမွာထားျပီး တတ္ႏိုင္သမွ် ၾကိဳးစားထားခဲ့ပါတယ္။

ဒီအလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေလး တက္လိုက္ခ်ိန္မွာေတာ့ ေနာင္ ၁၅ ႏွစ္ဆိုတဲ့ scenario တခုကိို သြားစဥ္းစားမိလိုက္ပါတယ္။ သားေနာင္ေရးအတြက္ဆိုျပီး ဥစၥာဓနေတြစုဖို႕ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ကၽြန္မေနာင္ေရး အတြက္ဆိုျပီး ဘ၀တက္လမ္း ေတြရွာဖို႕ပဲျဖစ္ျဖစ္ သားနဲ႕ ခြဲခြာေနခဲ့ျပီး၊ ေနာင္ဆယ့္ငါးႏွစ္မွာ ဥစၥာေတြ၊ အေမက ဘာဆိုတဲ့ ရာထူးဂုဏ္ေတြ ပိုက္ျပီး၊ သားနဲ႕ေတြ႕ရခ်ိန္မွာ သားက ခပ္စိမ္းစိမ္းျဖစ္ေနခဲ့ရင္၊ ဒါေတြကို အသိအမွတ္မျပဳပဲ ဒါေတြထက္ မိခင္နဲ႕အတူရွင္သန္ၾကီးျပင္းရခ်ိန္ေတြ၊ မိခင္ေမတၱာေတြ၊ မိခင္ရင္ေငြ႕ေတြကိုပဲ ပိုျပီးလိုခ်င္ခဲ့တာလို႕ ေျပာလာခဲ့ရင္ ကၽြန္မဘယ္လိုမ်ား ရင္ဆိုင္ရမွာပါလိမ့္ ဆိုတာကိုပါပဲ။ ကိုယ့္အေရးပါမွဳ သတ္မွတ္ခ်က္အတိုင္း၊ အခ်ိန္နဲ႕ ခြန္အားေတြ စိုက္ထုတ္ႏိုင္ခဲ့တယ္ဆိုျပီး ေက်နပ္ရသလို၊ ေနာင္ ဆယ့္ငါးႏွစ္ဘ၀မွာ ဦးစားေပးရမယ့္ အရာေတြကိုလဲ ပိုျပီးရွင္းလင္းျပတ္သားစြာ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္သြားပါတယ္။

ကၽြန္မရဲ႕ လက္ရွိအခန္းက႑ကို ကၽြန္မ ဆန္းစစ္ၾကည့္လိုက္ပါတယ္။ ကၽြန္မရဲ႕ ပီအိတ္ခ်္ဒီ သုေတသန အတြက္ ေန႕စဥ္ ငါးနာရီအခ်ိန္ေပးပါတယ္။ စာသင္ခ်ိန္က ပံုမွန္အားျဖင့္ ႏွစ္နာရီ ရွိပါတယ္။ စာသင္ဖို႕ ျပင္ဆင္ခ်ိန္က တနာရီရွိပါတယ္။ ၀ါသနာပါတဲ့ စာေရးတဲ့အလုပ္က ပ်မ္းမွ် တေန႕ ႏွစ္နာရီရွိပါတယ္။ သားေလးနဲ႕က တေန႕ေလးနာရီ အခ်ိန္ေပးပါတယ္။ အေထြေထြအခ်ိန္ျဖစ္တဲ့ စားခ်ိန္၊ မိတ္ေဆြ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႕ ဖုန္းစကားေျပာခ်ိန္၊ အျခားစိတ္ပါ၀င္စားမွဳ လုပ္ခ်ိန္၊ လမ္းေလွ်ာက္ခ်ိန္၊ ဘတ္စ္ကားစီးခ်ိန္) စတာေတြက တေန႕ ႏွစ္နာရီခန္႕ရွိပါတယ္။ အိပ္ခ်ိန္က ေျခာက္နာရီခန္႕ရွိပါတယ္။ ျမန္မာ့အေရးအပါအ၀င္ အမ်ိဳးသမီးအခြင့္အေရး၊ လူ႕အခြင့္အေရး၊ သဘာ၀ပတ္၀န္းက်င္ထိန္းသိမ္းေရး၊ ကမၻာ့လံုျခံဳေရးစတဲ့ political activism အေရးေတြအတြက္က တေန႕တနာရီရွိပါတယ္။ ဒီေတာ့ ကၽြန္မလက္ရွိ ျဖတ္သန္းေနတဲ့ အခန္းက႑ေတြက သုေတသီနဲ႕ စာသင္သူ၊ စာေရးသူ၊ မိခင္ နဲ႕သမီး၊ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္း၊ ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားတက္ၾကြသူ စတာေတြ ျဖစ္ျပီး၊ မိခင္နဲ႕သမီးဘ၀က နံပါတ္ (၁)၊ သုေတသီနဲ႕ စာသင္သူဘ၀က နံပါတ္ (၂)၊ စာေရးသူဘ၀က နံပါတ္ (၃)၊ ႏိုင္ငံေရးလွဳပ္ရွားတက္ၾကြသူ ဘ၀က နံပါတ္ (၄)၊ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းဘ၀က နံပါတ္ (၅) ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုနဲ႕ ေနာင္ (၁၅) ႏွစ္ကို ၾကည့္လိုက္ေတာ့ မိခင္နဲ႕ သမီးဘ၀ကေတာ့ နံပါတ္ (၁) ျဖစ္ေနဆဲပါပဲ။ သို႕ေပမယ့္ သားေလးက ကၽြန္မနဲ႕အတူေနေတာ့မွာ မဟုတ္ (စကားခ်ပ္။ ။ ေနမယ္ဆိုရင္လဲ ခ်စ္ခင္ေပမယ့္ ကၽြန္မခြင့္ျပဳမွာ မဟုတ္ပါ။ အသက္ႏွစ္ဆယ္အရြယ္ လူငယ္တေယာက္ဟာ မိဘအရိပ္ကို မီွခိုျခင္းမရွိပဲ ကိုယ့္ေျခေထာက္ေပၚကိုယ္ရပ္ျပီး ဘ၀တည္ေဆာက္ဖို႕အတြက္ စတင္အားယူသင့္ျပီ ျဖစ္တာေၾကာင့္ပါ) တဲ့အတြက္ ပိုလာမယ့္ အခ်ိန္ေတြကို ကၽြန္မဘ၀ရဲ႕ ဒုတိယအေရးပါဆံုးျဖစ္တဲ့ သုေတသီနဲ႕ စာသင္သူ ဘ၀မွာ အသံုးျပဳလို႕ ရလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေနာင္ ၁၅ ႏွစ္ အခ်ိန္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကေလးငယ္နဲ႕ မိခင္ဘ၀၊ အိမ္ေထာင္ဘက္ဇနီးမယားဘ၀ ဆိုတာေတြကို လံုး၀ထည့္သြင္းစဥ္းစားမိျခင္း မရွိတဲ့အတြက္ ဘ၀မွာ အေဖာ္သစ္ရွာသင့္၊ မရွာသင့္ ဆိုျပီး လက္ရွိမွာေတြးေတာေနတဲ့ ကၽြန္မရဲ႕ အေတြးေတြကလဲ ယတိျပတ္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ က်သြားေစပါတယ္။ ေနာင္ (၁၅) ႏွစ္မွာ political activist အေနနဲ႕ ေနမလား၊ politician အေနနဲ႕ ျဖတ္သန္းမလားဆိုတာကို ေတြးေတာေရြးခ်ယ္ ျဖစ္သြားတာေၾကာင့္ အခုကေနစျပီး၊ ေနာက္ထပ္ (၁၅) ႏွစ္တာကာလမွာ ကၽြန္မအေနနဲ႕ ဘာေတြလုပ္ရမယ္၊ ဘာေတြေရွာင္ရမယ္၊ ဘယ္သူေတြနဲ႕ တြဲရမယ္၊ ဘယ္သူေတြနဲ႕ ဆက္သြယ္ရမယ္ ဆိုတာေတြကိုလဲ ပိုျပီး ရွင္းရွင္းလင္းလင္း ျမင္လာရပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ အလုပ္ရံုေဆြးေႏြးပြဲေလးက အခ်ိန္အားျဖင့္ သံုးနာရီနီးပါးသာ ၾကာခဲ့တာပါ။ ဒါေပမယ့္လဲ အဖိုးမျဖတ္ႏိုင္တဲ့ သင္ခန္းစာတခ်ိဳ႕၊ အေတြးအေခၚတခ်ိဳ႕ကို ေပးအပ္ခဲ့ပါတယ္။ ဒီသင္ခန္းစာေတြကို ျပန္လည္ ေတြးၾကည့္ရင္ေတာ့ အရင္ကတည္းက သိျပီးသားလိုလိုေတြပါပဲ။ အလိုလိုေနရင္း အသံုးခ်ျပီးသား ေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သတိမမူမိခဲ့တာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ သိေပမယ့္ လက္ေတြ႕ထည့္သြင္း စဥ္းစားမွဳ မျပဳခဲ့တာေတြလဲရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေစ့ေစ့ေတြးခ်ိန္မွာ ေရးေရး ေပၚလာျပီး၊ ေဆြးေႏြးဖလွယ္မွဳေတြေၾကာင့္ ဗဟုသုတေတြပါ တိုးပြားခဲ့တဲ့အတြက္ အေတြ႕အၾကံဳ၊ သင္ခန္းစာနဲ႕ စဥ္းစားေတြးေခၚခ်က္ေတြကို ျပန္လည္မွ်ေ၀ရျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။

အခ်ိန္ေလးမ်ားရခဲ့ရင္ ေအာက္ပါေမးခြန္းေလးေတြျဖစ္တဲ့

(၁) လက္ရွိ ကိုယ့္အလုပ္ဟာ ကိုယ္လုပ္ခ်င္တဲ့ အလုပ္အကိုင္ဆိုတာ ေသခ်ာျပီလား။ အလုပ္ကေန ေပ်ာ္ရႊင္မွဳေတြ ခံစားရေလ့ရွိသလား။

(၂) လက္ရွိ ကိုယ္အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ေနရာေဒသဟာ ကိုယ္ေနခ်င္တဲ့ ေနရာေဒသ ဟုတ္ပါသလား။

(၃) ကိုယ့္ဘ၀မွာ ဘာေတြက အေရးၾကီးသလဲ။ ကိုယ္ဘာေတြကို တန္ဖိုးထားသလဲ။

(၄) လက္ရွိမွာ အခ်ိန္နဲ႕ ခြန္အားေတြ စိုက္ထုတ္ျပီး ျဖတ္သန္းေနတဲ့ ဘ၀အခန္းက႑ေတြဟာ ကိုယ့္ဘ၀မွာ အေရးပါမွဳ တိုင္းတာသတ္မွတ္ခ်က္အဆင့္ေတြနဲ႕ ကိုက္ညီမွဳ ရွိပါသလား။

(၄) ေနာင္ (၁၅) ႏွစ္မွာ ကိုယ့္ဘ၀က ဘယ္လိုအခန္းက႑မွာ ျဖတ္သန္းေနမလဲ။ ဒီအတြက္ လက္ရွိအားစိုက္ေနတာေတြထဲက ဘာေတြကို ပိုျပီး ဦးစားေပးမလဲ။ ဘာေတြကို ေလွ်ာ့ခ်မလဲ။ ဘာေတြကို ထပ္ျဖည့္မလဲ။

ဆိုတဲ့ေမးခြန္းေတြကို ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ စဥ္းစားၾကည့္ျပီး၊ ဘ၀နဲ႕အလုပ္ခ်ိန္ခြင္လွ်ာေတြကို ညွိယူၾကည့္ဖို႕ ေလးစားစြာ တိုက္တြန္းလိုပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၇၊ ၁၁၊ ၂၀၁၂)