ျမန္မာအစုိးရဟာ ႏုိင္ငံေရး တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြအေပၚ ႏွိပ္ကြပ္ရာမွာ ဥပေဒ ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ သတ္မွတ္ ျပ႒ာန္းၿပီး အေရးယူေနသလို ဥပေဒကို လက္ေတြ႕ က်င့္သုံးရာမွာလည္း တရားနည္းလမ္း မက်တဲ့အတြက္ ျမန္မာ့ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနဟာ စုိးရိမ္စရာ ေကာင္းေနဆဲပဲလို႔ ျမန္မာႏုိင္ငံကို မၾကာခင္က လာေရာက္ခဲ့တဲ့ ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ လူ႔အခြင့္အေရး စုံစမ္း စစ္ေဆးေရးမွဴး ေတာမတ္စ္ အုိေဟး ကင္တားနား (Tomas Ojea Quintana) က ေျပာပါတယ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၾသဂုတ္လ ၂၅ ရက္ေန႔ မစၥတာ ကင္တားနား ျမန္မာႏုိင္ငံက ျပန္လည္ထြက္ခြာခဲ့ၿပီး ေနာက္တရက္ ၾသဂုတ္လ ၂၆ ရက္ေန႔မွာ အင္းစိန္ အက်ဥ္းေထာင္ အထူးတရား႐ုံးက အီလက္ထေရာနစ္ အက္ဥပေဒနဲ႔ ဗုိလ္ႀကီးေဟာင္း ေနမ်ဳိးဇင္ကုိ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္လုိက္ၿပီး ေနာက္ပုိင္း မစၥတာ ကင္တားနားက အခုလို ေျပာဆုိလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ အျပည့္အစုံကုိ ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္က တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ျမန္မာႏုိင္ငံကို ၅ ရက္ၾကာ သြားေရာက္ခဲ့တဲ့ မစၥတာ ကင္တားနားက ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လက္ရွိ အေျခအေနဟာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲဖို႔အတြက္ အခြင့္အလမ္းေတြ ရွိေနေပမဲ့ အခုထိ အဓိပၸာယ္ရွိတဲ့ ေျပာင္းလဲမႈေတြ မေတြ႕ရေသးဘူးလုိ႔ ေျပာပါတယ္။ မစၥတာ ကင္တားနား ျမန္မာႏုိင္ငံက ထြက္ခြာခဲ့ၿပီးတဲ့ ေနာက္တေန႔မွာပဲ အစိုးရ ေ၀ဖန္ေရး ေဆာင္းပါးေတြကို အင္တာနက္မွာ ေဒါင္းလုပ္ (Download) လုပ္ခဲ့တဲ့ ဗိုလ္ႀကီးေဟာင္း ေနမ်ဳိးဇင္ကို အင္းစိန္ ေထာင္တြင္း အထူးတရား႐ုံးမွာ အီလက္ထေရာနစ္ ဥပေဒနဲ႔ ေထာင္ဒဏ္ ၁၀ ႏွစ္ ခ်မွတ္ခဲ့တာမို႔ ဒါဟာ ျမန္မာအစိုးရက တရားဥပေဒကို လုိရာစြဲသုံးၿပီး လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္ေနတယ္လို႔ ေျပာပါတယ္။
“အဲဒီ ဗိုလ္ႀကီးရဲ႕ အမႈကို အင္းစိန္ေထာင္ထဲမွာ စစ္ေဆးၿပီးေတာ့ ျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္လိုက္တဲ့ အေၾကာင္းကို သိရပါတယ္။ ဒီျပႆနာက ျမန္မာႏုိင္ငံထဲမွာ စနစ္တက် ခ်ဳိးေဖာက္ေနတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရး ျပႆနာ တခုပါ။ တရားဥပေဒ ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာ နည္းလမ္းတက် မရွိဘူး ဆုိတာကို တဘက္က ေတြ႕ရသလုိ ေနာက္တဘက္မွာလည္း ျမန္မာအစိုးရဟာ လူေတြကုိ ဖိႏွိပ္ အေရးယူႏုိင္ဖုိ႔ တရားဥပေဒဆုိင္ရာ စည္းမ်ဥ္း ကန္႔သတ္ခ်က္ေတြ ျပ႒ာန္းၿပီး အေရးယူေနတာ ေတြ႕ရပါတယ္။”
ဗုိလ္ႀကီးေဟာင္း ေနမ်ဳိးဇင္လုိ ႏုိင္ငံေရး တက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူေတြကို ႏွစ္ရွည္ေထာင္ဒဏ္ေတြ ခ်မွတ္႐ုံတင္ မကဘဲ နယ္ေ၀း အက်ဥ္းေထာင္ေတြကုိ ပို႔ေနတာမ်ဳိးေတြ ရွိေနသလို အင္းစိန္ေထာင္မွာ သူသြားေရာက္ၿပီး ေတြ႕ဆုံခြင့္ ရခဲ့တဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြထဲက တခ်ဳိ႕ဟာ ႏုိင္ငံေရးမွာ ကိုယ္တုိင္ပါ၀င္ လႈပ္ရွားတာမ်ဳိး မဟုတ္ဘဲ မိဘ၊ ေဆြမ်ဳိးေတြရဲ႕ လႈပ္ရွားမႈေတြေၾကာင့္ အက်ဥ္းက်ေနတာ ေတြ႕ရတယ္လို႔လည္း ဆုိပါတယ္။
ဒါေတြကို ဒီႏွစ္ကုန္ေလာက္မွာ က်င္းပမယ့္ ကုလသမဂၢ အေထြေထြ ညီလာခံမွာ အစီရင္ခံစာ တင္သြင္းမွာ ျဖစ္တဲ့အျပင္ ကုလသမဂၢ လုံၿခဳံေရးေကာင္စီနဲ႔ လူ႔အခြင့္အေရး ေကာင္စီကိုပါ တင္ျပဖို႔ ရွိတယ္လို႔လည္း ေျပာပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေကာ္မရွင္ဖြဲ႕ၿပီး စုံစမ္းဖို႔ မစၥတာ ကင္တားနား အႀကံေပးခဲ့တာဟာ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈဆုိင္ရာ ေျဖရွင္းဖုိ႔အတြက္ ပထမဆုံး လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ ေျခလွမ္းျဖစ္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။
“က်ေနာ့္အတြက္ အေရးႀကီးတာက တရားဥပေဒ စုိးမိုးေရးနဲ႔ တာ၀န္ခံမႈ အပုိင္းပါပဲ။ ဆုိလုိတာက လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို စုံစမ္း စစ္ေဆးဖုိ႔ပါ။ ဒါက ျမန္မာႏုိင္ငံ အပါအ၀င္ ဘယ္ႏုိင္ငံမွာမဆုိ လုပ္ေဆာင္ရမယ့္ ႏုိင္ငံတကာရဲ႕ တာ၀န္ပါ။ သက္ဆုိင္ရာ အစုိးရရဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မႈ ပါသည္ျဖစ္ေစ၊ မပါသည္ျဖစ္ေစ ဒီအခ်က္ကို ကုလသမဂၢ အဖြဲ႕၀င္ ႏုိင္ငံေတြမွာ ေဆြးေႏြးၾကရမွာပါ။ က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ျမန္မာအစုိးရကို ဒီကိစၥ တင္ျပခဲ့သလုိ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔လည္း ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။”
ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ျပႆနာေတြကို ေျဖရွင္းရာမွာ ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား ျဖစ္ခဲ့တဲ့ ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ ေတြ႕ဆုံေရးဟာ အေရးပါတယ္လို႔ မစၥတာ ကင္တားနားက ျမင္ပါတယ္။
“ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ကုိယ္တုိင္ကလည္း ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာပဲ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြကို ခံခဲ့ရသူပါ။ ဒါေၾကာင့္လည္း က်ေနာ့္အေနနဲ႔ ေဆြးေႏြးႏုိင္ဖုိ႔က အေရးႀကီးတာပါ။ သူဟာ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသား တေယာက္ရဲ႕ ဘ၀ကို ေရာက္ခဲ့သူဆုိေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနနဲ႔ ပတ္သက္လို႔ အကဲျဖတ္တဲ့ ေနရာမွာ သူ႔ရဲ႕အျမင္ကို က်ေနာ္သိႏုိင္ဖုိ႔ကလည္း အေရးႀကီးပါတယ္။ သူနဲ႔ ေတြ႕ဆုံခဲ့တဲ့ အခ်ိန္မွာ က်ေနာ့္အတြက္ အေတာ္ေလး တန္ဖုိးရွိတဲ့ ရလဒ္ကို ရခဲ့ပါတယ္။”
မစၥတာ ကင္တားနားဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၅ ရက္ ခရီးစဥ္အတြင္း ႏိုင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြ၊ လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြ၊ တုိင္းရင္းသားနဲ႔ ႏုိင္ငံေရးပါတီ အဖြဲ႕အစည္းက ပုဂၢိဳလ္ေတြအျပင္ အစုိးရ တာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ပါ ေတြ႕ဆုံခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာအစုိးရ အေနနဲ႔ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္ အာဆီယံ အလွည့္က် သဘာပတိ တာ၀န္ကုိ ယူႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ ကမ္းလွမ္းေနတာနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အဖြဲ႕၀င္ႏုိင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနကုိ ထည့္သြင္း စဥ္းစားဖို႔ လိုအပ္တယ္လို႔ ေထာက္ျပပါတယ္။
“အာဆီယံ ပဋိညာဥ္စာတမ္းအရ အသင္းႀကီးကို ဖြဲ႕စည္း တည္ေထာင္ရာမွာ လူ႔အခြင့္အေရး ေထာက္ခံ အားေပးေရးနဲ႔ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ေရးေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါဟာ အာဆီယံရဲ႕ အဓိက ဦးတည္ခ်က္ပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာႏုိင္ငံကို အာဆီယံ အလွည့္က် ဥကၠ႒အျဖစ္ လက္ခံေရး၊ လက္မခံေရး ဆုံးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်တဲ့ေနရာမွာ အာဆီယံ အဖြဲ႕၀င္ ႏုိင္ငံေတြ အေနနဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး မွတ္တမ္းေတြကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားၾကလိမ့္မယ္လို႔ က်ေနာ္ ေမွ်ာ္လင့္ပါတယ္။”
ျမန္မာအစိုးရ အေနနဲ႔ ဒီမုိကေရစီေရး ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲတဲ့ ေျခလွမ္းေတြ လွမ္းေနတာ ေတြ႕ရတာမို႔ ဒါဟာ လူ႔အခြင့္အေရး အေျခအေနကုိ တုိးတက္လာေစမွာ ျဖစ္ေပမဲ့ တကယ့္ လက္ဆုပ္လက္ကုိင္ ျပႏုိင္မယ့္ အေျပာင္းအလဲမ်ဳိးကုိ ျမန္မာအစိုးရဘက္ကေန လုပ္ျပဖုိ႔အတြက္ လုိအပ္ေနၿပီလို႔လည္း မစၥတာ ကင္တားနားက ေျပာပါတယ္။