ဘာသာေရး လူမ်ိဳးေရး အၾကမ္းဖက္မႈ ဝုိင္းဝန္း ဆန္႔က်င္ကန္႔ကြက္ၾကပါစို႔

တူေမာင္ညိဳ (၂၀၁၃ ခုႏွစ္၊ ေမလ ၃၁ ရက္ )

ေျမျပန္႔/ေတာင္ေပၚမခြဲ အၾကမ္းဖက္၊ မီးရိႈ႕၊ လူသတ္မႈေတြက ဘယ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ တစ္ပံုစံထဲပဲ။ ပစ္မွတ္နဲ႔ လုပ္ရပ္က မူဆလင္ ဘာသာဝင္မ်ားနဲ႔၄င္းတုိ႔ရဲ႕ဘာသာေရးအေဆာက္အအံု၊ အသက္အိုးအိမ္ စည္းစိမ္နဲ႔ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို အၾကမ္းဖက္ဖ်က္ဆီးတာနဲ႔ အၾကမ္းဖက္သတ္ျဖတ္တာျဖစ္တယ္။
ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရနဲ႔အဆင့္ဆင့္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုိင္းက လက္ပုိက္ၾကည့္ေနတာကလည္း ဘယ္မွာျဖစ္ျဖစ္ တစ္ပုံစံထဲပဲ။
ဘာသာေရးနဲ႔လူေနအေဆာက္အအံုေတြ မီးေလာင္ပ်က္စီးၿပီ၊ လူေတြေသေက်ဒဏ္ရကုန္ၿပီ စိစိညက္ညက္ ေက်ေလာက္ၿပီ ဆုိေတာ့မွစစ္တပ္နဲ႔ရဲကဟန္ေရးျပၿပီးၿမိဳ႕ထဲကင္းလွည့္ထြက္လာပါေတာ့တယ္။ စိတ္ႀကိဳက္ အၾကမ္းဖက္ဖ်က္ဆီးသတ္ျဖတ္ႏုိင္ဖုိ႔အခ်ိန္ေပး ထားတဲ့သေဘာျဖစ္ ပါတယ္။ ဒီလိုနဲ႔လားရိႈးၿမိဳ႕လည္း ပုဒ္၁၄၄ ေအာက္ေရာက္သြားတယ္။ ၿမိဳ႕ခံလူထုေတြ က်ီးလန္႔စာ စားရတဲ့ ဘဝက် ေရာက္သြားၾကရတယ္။ မိထၳီလာက ျပည္သူေတြလို လားရိႈးကျပည္သူေတြလည္း စိုးရိမ္ပူပန္ေနၾကရတယ္။

“ျပည္နယ္အစိုးရမ်ားနွင့္ ခိ်တ္ဆက္၍ အဓိကရုဏ္း ျဖစ္ပြားခဲ့လွ်င္ လ်င္လ်င္ ျမန္ျမန္ သြားေရာက္ ႏွိမ္နင္းႏုိင္ေရး (Rapid Response) စီမံေပးရန္” ဆိုတဲ့ ျပည္ထဲေရးဝန္ႀကီးဥကၠ႒ အျဖစ္တာဝန္ယူတ့ဲ “အေရးေပၚကာလစီမံခန္႔ခြဲေရးဗဟုိေကာ္မတီ” ဘာလုပ္ ေနသလဲ။

နုိင္ငံေတာ္အစုိးရနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပုိင္းဟာ အၾကမ္းဖက္ သမားေတြနဲ႔ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ နီးနီးကပ္ကပ္ဆက္စပ္ေနတာ ထင္ရွားပါတယ္။ မင္းတုိ႔ပီပီျပင္ျပင္ အၾကမ္းဖက္သတ္ျဖတ္ဖ်က္ဆီးၾကစမ္း ငါတို႔မ်က္စိမွိတ္ေနမယ္။ အခ်ိန္ဆြဲထားမယ္ဆိုတဲ့ သေဘာ ထားနဲ႔လက္ေတြ႔အျပဳအမူပဲျဖစ္ပါတယ္။
ေမလ ၂၈ ရက္ေန႔ ည ၈ နာရီမွ စတင္ၿပီး ပုဒ္မ ၁၄၄ ထုတ္ျပန္ထားခဲ့ေသာ္လည္း တုတ္ဓါးကုိင္ ဆုိင္ကယ္စီးအၾကမ္းဖက္သမားမ်ားသည္ ေမလ ၂၉ ရက္ေန႔ ညေနပုိင္းအထိ အၾကမ္းဖက္တုိက္ခုိက္မႈ၊ မီးရိႈ႕ဖ်က္ဆီးမႈ ၇ ႀကိမ္ ထပ္မံ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။ သို႔အတြက္ လူ ၁ ဦးေသဆံုးၿပီး ၅ ဦး ဒဏ္ရာရရွိခဲ့ပါတယ္။ ဤအခ်က္က အၾကမ္းဖက္သမားကို တမင္လႊတ္ ေပးထားေၾကာင္းပိုမိုထင္ရွားေစတဲ့ သာဓကျဖစ္ပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္သမားမ်ားဟာ ပုဒ္မ ၁၄၄ ကို ပမာမထားဘဲ၊ အၾကမ္းဖက္ျခင္း ျဖစ္ၿပီး၊ အာဏာပုိင္မ်ားဘက္က ထိထိေရာက္အေရးယူေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိေၾကာင္း အခုိင္အမာျပသေနတဲ့ သက္ေသျပခ်က္လည္းျဖစ္ပါ တယ္။ ယခုလုိအၾကမ္းဖက္မႈေတြကို တုိင္းျပည္ အႏွံ႔အျပား (ေျမျပန္႔/ေတာင္ေပၚ)မွာ စစ္ဆင္ေရးတစ္ခုလို တစ္ေနရာကေန တုိက္ရုိက္ အမိန္႔ေပး ၫြန္ၾကား လုပ္ေဆာင္ေနတာျဖစ္ပါတယ္။
ႏုိင္ငံေတာ္အစုိးရကုိယ္တုိင္က မ်က္ႏွာသာေပးထားတဲ့ အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္ေနေတာ့ လက္သည္တရားခံေပၚဖုိ႔/ ေဖာ္ထုတ္ဖို႔ဆိုတာ မလြယ္ဘူး။ ေဖာ္ထုတ္တဲ့လူပုဂၢိဳလ္/အဖြဲ႔အစည္းေတြအတြက္ အသက္အႏၱရာယ္ရွိပါတယ္။ လားရိႈးမွာသတင္းယူတဲ့ သတင္းေထာက္ကို အၾကမ္းဖက္သမားေတြက ကင္မရာလုယူၿပီး၊ သံဒုတ္နဲ႔ရိုက္ခဲ့တယ္မဟုတ္ပါလား။
မိထၳီလာမွာနဲ႔ပဲခူးတုိင္းထဲက ေနရာမ်ားမွာ အၾကမ္းဖက္လူသတ္မီးရိႈ႕မႈေတြျဖစ္ပြားေနစဥ္က ျဖစ္ရပ္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ားဘက္က ႏုိင္ငံေရးအရကာကြယ္ေျပာဆိုမႈ၊ အေရးတယူျပဳမႈေတြကို မေတြ႔ခဲ့ရပါဘူး။ မဆိုင္သလို ေပယ်လကန္ျပဳေနခဲ့ ၾကတယ္။
ရွမ္းျပည္နယ္၊လားရိႈးၿမိဳ႕ေပၚမွာ အၾကမ္းဖက္မႈျဖစ္ပြားလာေတာ့ ရွမ္းတုိင္းရင္းသားမ်ား ဒီမိုကေရစီအဖြဲ႔ခ်ဳပ္ (SNLD) ရဲ႕ ထူးျခား ေသာေၾကညာခ်က္ကို ဖတ္ရပါတယ္။ အဆိုပါေၾကညာခ်က္ကို ဖတ္ၿပီးေနာက္ အလြန္စိတ္မေကာင္းျဖစ္ရပါတယ္။
ေၾကညာခ်က္တြင္ “ရွမ္းတုိင္းရင္းသားအားလံုး ဤပဋိပကၡတြင္ ပါဝင္ပတ္သက္ျခင္းမျပဳၾကပါရန္ ” ႏႈိးေဆာ္ တုိက္တြန္းထားပါ တယ္။
ယခုေပၚေပါက္ျဖစ္ပြားေနေသာ အၾကမ္းဖက္မႈမ်ားသည္ “အိမ္ေရွ႕ပူ အိမ္ေနာက္မခ်မ္းသာ” ဆိုတဲ့ ျဖစ္ရပ္မ်ိဳး၊ ကိစၥမ်ိဳးပင္ျဖစ္ ပါတယ္။ သူတုိ႔အိမ္ မီးေလာင္တာပဲ ငါတုိ႔အေနသာခ်ည္း ဆိုတဲ့စိတ္မထားသင့္တဲ့ ကိစၥမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။
မူဆလင္ေတြေသတာပဲ၊ ဗလီမီး ေလာင္တာပဲ ဒုိ႔နဲ႔မဆုိင္ဘူး၊ ေျမျပန္႔မွာျဖစ္ေနတာပဲ။ ဒုိ႔ေတာင္ေပၚနဲ႔ အေနသာခ်ည္း။ ရွမ္းျပည္နယ္မွာျဖစ္ေနတာပဲ။ ရခိုင္ျပည္နယ္ မွာျဖစ္ ေနတာပဲ၊ ဒုိ႔ကရင္ျပည္နယ္ မွာျဖစ္ေနတာမဟုတ္ဘူး၊ ဒုိ႔ ရန္ကုန္တုိင္းမွာျဖစ္ေနတာမဟုတ္ဘူးဆုိၿပီး တာဝန္မဲ့/ စိမ္းကားၾကရမယ့္ ကိစၥ မဟုတ္ပါဘူး။
ဝိုင္းဝန္းတားဆီးကာကြယ္ၾကရမယ့္ကိစၥျဖစ္ပါတယ္။ မတရားမႈကို လက္ပိုက္ၾကည့္ေနျခင္း/ မသိက်ိဳးကၽြံျပဳေနျခင္းဟာ မတရားမႈ ကို အားေပးအားေျမွာက္ျပဳတဲ့ သေဘာျဖစ္ပါတယ္။
အခုဆိုရင္ဘာသာေရးလူမ်ိဳးေရး အၾကမ္းဖက္မႈမီးေတာက္ေတြဟာ ေျမျပန္႔ကေန ေတာင္ေပၚသုိ႔ ကူးစက္တက္ေရာက္လာခဲ့ၿပီ။

ဒါ့ေၾကာင့္ ယခုလို “အၾကမ္းဖက္၊ မီးရိႈ႕၊ လူသတ္တဲ့ျဖစ္ရပ္မ်ား”ကို တစ္တုိင္းတစ္ျပည္လံုးက လူမ်ိဳးစံုျပည္သူမ်ား တက္တက္ ႂကြႂကြပါဝင္ၿပီး ဝုိင္းဝန္းကန္႔ကြက္၊ တားဆီးကာကြယ္ၾကရပါမယ္။

ျပည္နယ္ႏွင့္တုိင္းအားလံုးရွိ ဘာသာေပါင္းစံုလူမ်ိဳးေပါင္းစံုျပည္သူမ်ားအေနျဖင့္ “ဘာသာေရး၊ လူမ်ိဳးေရးအၾကမ္းဖက္မႈ ဆန္႔က်င္ ကန္႔ကြက္ေရးဆႏၵျပပြဲမ်ား” က်င္းပၾကပါရန္၊ ဘာသာေပါင္းစံု လူမ်ိဳးေပါင္းစံုျပည္သူမ်ား ေသြးစည္းညီၫြတ္ၾကပါရန္ႏွင့္ အဆိုပါ ဘာသာ ေရးလူမ်ိဳးေရးအၾကမ္းဖက္မႈ ဆန္က်င့္ ကန္႔ကြက္ေရးဆႏၵျပပြဲမ်ားတြင္ ႏုိင္ငံေရးပါတီမ်ား၊ အရပ္ဘက္လူ႔အဖြဲ႔အစည္းမ်ားလည္း ပူးေပါင္းပါ ဝင္ၾကပါရန္ အေလးအနက္ တုိက္တြန္းႏိႈးေဆာ္လုိက္ပါတယ္။

ကေလးဦးေရ ကန္႔သတ္မႈ ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရ ရွင္းလင္းခ်က္

ရခိုင္ျပည္နယ္ ေမာင္ေတာခ႐ိုင္မွာရွိတဲ့ မူဆလင္ လူမႈအသိုင္းအ၀ိုင္းအေနနဲ႔ ကေလး ၂ ဦးပဲ ယူရမယ္ဆိုတဲ့ ေဒသႏၱရအမိန္႔ကို လူ႔အခြင့္အေရး အဖြဲ႔အစည္းေတြက ေ၀ဖန္တာဟာ တဘက္ေစာင္းနင္း က်ၿပီးေတာ့ ပကတိအေျခအေနေတြကို မသိလို႔ျဖစ္တယ္လို႔ ရခိုင္ျပည္နယ္ အာဏာပိုင္ေတြက ေျပာဆုိပါတယ္။

ရခိုင္ျပည္နယ္အစိုးရ သတင္းထုတ္ျပန္ေရးအဖြဲ႔ အတြင္းေရးမႉး ဦး၀င္းၿမိဳင္ ကို ဒီအမိန္႔ ထုတ္ျပန္မႈနဲ႔ပတ္သက္ၿပီး ကိုသားညြန္႔ဦး က ဆက္သြယ္ေမးျမန္းထားပါတယ္။

“ဒီဥစၥာက အခုမွ ထြက္တဲ့ဥစၥာ မဟုတ္ဘူး။ ၉၂၊ ၉၃၊ ၉၄ ေလာက္ကတည္းက ရွိေနခဲ့တဲ့ အမိန္႔လို႔ ေျပာပါတယ္။ အဲ့ဒီဥစၥာေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္တာက UN အဖြဲ႔အစည္းနဲ႔ AZT ဆုိတဲ့ INGO အဖြဲ႔ေတြပါခင္ဗ်။ သူတို႔ အေကာင္အထည္ေဖာ္တယ္။ ၉၂၊ ၉၃၊ ၉၄ ကစၿပီး အေကာင္အထည္ေဖာ္တာ အခု ရခိုင္အေရးအခင္း ျဖစ္တဲ့အခ်ိန္မွာ ျပန္ၾကည့္ေတာ့ လူဦးေရက အင္မတန္ မ်ားျပားလာပါတယ္။ သူတို႔ကေတာ့ သားဆက္ျခား ေအာင္ျမင္တယ္လို႔ ဆုိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့ လူဦးေရ ေပါက္ဖြားႏႈန္းက တအားမ်ားတဲ့အတြက္ အခုလို ျပႆနာျဖစ္လာတဲ့အခါ ရခိုင္ကိစၥကုိ စံုစမ္းစစ္ေဆးေရး ေကာ္မရွင္ကလည္း အႀကံျပဳထားတာေတြ ရွိပါတယ္။ အဲ့ဒါေတြကို ျပန္ၿပီးေတာ့ အေကာင္အထည္ ေဖာ္တဲ့သေဘာမ်ိဳးနဲ႔ ေဒသႏၱရအမိန္႔နဲ႔ ထုတ္တာပါခင္ဗ်။”

ေမး။          ။ ဟုတ္ကဲ့ခင္ဗ်။ ၉၂၊ ၉၃ တုန္းက ထုတ္တဲ့အမိန္႔က ဒီအစိုးရအေနနဲ႔ ထုတ္ျပန္တာလား။ အမိန္႔လား ဥပေဒလား အဲ့ဒါက။

ေျဖ။           ။ “အမိန္႔ပါပဲခင္ဗ်။ ေဒသႏၱရအမိန္႔လို႔ ေခၚပါတယ္။ ရခိုင္ျပည္နယ္ ေမာင္ေတာတစ္ခုတည္းပါပဲ။ က်န္တဲ့ ေနရာေတြေတာင္ မပါပါဘူး။”

ေမး။          ။ ဟုတ္ကဲ့။ အခု ရခိုင္အစိုးရကေနၿပီးေတာ့ ထုတ္လိုက္တဲ့သေဘာကေရာ အမိန္႔လား ဥပေဒလား။

ေျဖ။           ။ “အမိန႔္လို႔ ေျပာပါတယ္ခင္ဗ်။ ဥပေဒအပိုင္းမွာေတာ့ က်ေနာ္တုိ႔က သိပ္နားမလည္ပါဘူး။ ဒီဥစၥာက အရင္တုန္းက ရွိခဲ့တဲ့ဟာကို ျပန္ၿပီးေတာ့ တည္ၿမဲေအာင္ အမိန္႔ထုတ္တာပါပဲခင္ဗ်။ ျပည္နယ္အစိုးရအေနနဲ႔ေတာင္ မဟုတ္ပါဘူးခင္ဗ်။ သက္ဆုိင္ရာ ၿမိဳ႕နယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမႉးနဲ႔ အဲ့ဒီမွာကိုင္တဲ့ နကစအဖြဲ႔ကေနၿပီး ထပ္ၿပီး အတည္ျပဳၿပီး ထုတ္ေပးတာပါ။ အဲ့ဒီေမာင္ေတာခ႐ိုင္ တစ္ခုတည္းပါပဲခင္ဗ်။”

ေမး။          ။ ရခိုင္စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ကေနၿပီးေတာ့ အႀကံျပဳထားတဲ့အတုိင္းဆုိတာ ရခိုင္စံုစမ္းေရးေကာ္မရွင္ကေရာ ဒီကိစၥနဲ႔ပတ္သက္လို႔ 2 Child Policy ဆိုၿပီးေတာ့ပဲ အႀကံျပဳတာလား။

ေျဖ။           ။ “2 Child Policy လို႔ေတာ့ မေျပာပါဘူးခင္ဗ်။ သူက ပထမစာမ်က္ႏွာမွာေတာ့ ဒီလို လူဦးေရ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔ လိုတယ္။ အဲ့လို ထိန္းခ်ဳပ္တဲ့အခါမွာလည္း ကိုယ့္ဘာသာေရးအရ ကန္႔ကြက္ႏုိင္တယ္။ ဒီလိုမ်ိဳးေလး ဆိုထားပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ေနာက္စာမ်က္ႏွာမွာေတာ့ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားေတြကလည္း ေတာင္းဆုိထားပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဲ့ဒီမွာ ဒီလို လူဦးေရ ထိန္းခ်ဳပ္တာလည္း အရင္ထဲက ရွိတဲ့အတြက္ လုပ္သင့္ပါတယ္လို႔ သူတို႔က အဲ့ဒီမွာ အႀကံျပဳထားတာ ရွိပါတယ္။”

ေမး။          ။ 2 Child Policy နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ရခိုင္အာဏာပိုင္ေတြရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ အစိုးရအေနနဲ႔ ျမန္မာအာဏာပိုင္ေတြနဲ႔ ျပန္ၿပီး Review လုပ္ေနတယ္ဆုိၿပီးေတာ့ ေျပာေနလို႔ပါ။ အထက္ကေရာ ဘာမ်ားေျပာ

ေျဖ။           ။ “အဲ့ဒါကေတာ့ က်ေနာ္ မသိဘူးခင္ဗ်။ ဒီဥစၥာက က်ေနာ္တို႔ ျပည္နယ္ အစိုးရအေနနဲ႔လည္း ထုတ္တာမဟုတ္ဘူး။ ေဒသႏၱရအမိန္႔ဆိုတာ သူတို႔ ထုတ္ခြင့္ရွိတယ္ေလ။ ရန္ကုန္မွာ ပုဒ္မ ၁၄၄ အစား ၁၈၈ ထုတ္တဲ့ပံုစံမ်ိဳးေပါ့။”

ေမး။          ။ အဲ့ေတာ့ အဲ့ဒီအထဲမွာ ကေလး ၂ ေယာက္အျပင္ အမ်ိဳးသမီး မိန္းမ တစ္ေယာက္ပဲ ယူရမယ္ဆိုတဲ့ဟာမ်ိဳးေရာ ပါပါသလား။

ေျဖ။           ။ “ပါပါတယ္ခင္ဗ်။ ဘာလို႔လဲဆိုရင္ သူတို႔က ၄ ေယာက္ ယူတဲ့အခါက်မွ ေစာေစာကလည္း က်ေနာ္ ေျပာၿပီးၿပီ။ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ႀကီး သိန္းေ႒း သူ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္စဥ္က အဲ့ဒီမွာ ေမးတယ္။ ေယာက်ာ္းတစ္ေယာက္က မိန္းမ ၄ ေယာက္က တရား၀င္ယူတယ္။ တရားမ၀င္ မိန္းမေတြကလည္း ရွိတယ္။ အဲ့ဒီက ေမြးလာတဲ့ ကေလးေတြနဲ႔ အားလံုး မိသားစုေပါင္းလိုက္ရင္ ၈၂ ေယာက္ရွိတယ္။ အဲ့လိုမ်ိဳး မိသားစု ၁၀ ဆိုရင္ လူဦးေရ ဘယ္ေလာက္ရွိမလဲ။ အဲ့ဒါေလးေတြ က်ေနာ္တုိ႔ ျပန္တြက္ၿပီးေတာ့ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားေတြကလည္း အဲ့ဒါကို စိုးရိမ္တဲ့အတြက္ ေတာင္းဆုိျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကလည္း ေမာင္ေတာတစ္ခုတည္းကို က်ေနာ္တို႔က ေဒသႏၱရအမိန္႔ ထုတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ - ေမာင္ေတာခ႐ိုင္ဆုိရင္ ဘူးသီးေတာင္၊ ေမာင္ေတာ ပါပါတယ္ခင္ဗ်။”

ေမး။          ။ အခု ဒီအမိန္႔နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီးေတာ့ ေ၀ဖန္သံေတြ ထြက္လာပါတယ္ခင္ဗ်။ ဒါက ခြဲျခားဆက္ဆံတယ္။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တယ္ဆုိတဲ့ သေဘာမ်ိဳးေပါ့။ ေ၀ဖန္သံေတြ ထြက္လာပါတယ္။ ဒီေ၀ဖန္ခ်က္ေတြအေပၚမွာ ဦး၀င္းၿမိဳင္တို႔ ဘာမ်ား တံု႔ျပန္ခ်င္ပါသလဲ။

ေျဖ။           ။ “သူတို႔ကေတာ့ ဘယ္လို ေ၀ဖန္ ေ၀ဖန္ေလ။ လူ႔အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္တယ္လို႔ ေျပာလို႔ရွိရင္ အဲ့ဒီလူေတြက ဒီမွာ လာမၾကည့္ဘဲနဲ႔ ေျပာတယ္လို႔ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။ က်ေနာ္ေျပာမယ္ေလ ၁၀ ေပပတ္လည္ ရွိတဲ့အိမ္ထဲမွာ လူ ၂၀၊ ၃၀ ဘယ္လိုလုပ္ ေနမလဲ။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ အဲ့လိုမ်ိဳး လူဦးေရ ေပါက္ဖြားႏႈန္း မ်ားလာတဲ့အတြက္ ဒီမွာ ရခိုင္တုိင္းရင္းသားေတြကလည္း စိုးရိမ္စိတ္ေတြ မ်ားလာပါတယ္။ အဲ့ဒီအတြက္ ေရရွည္အတြက္ ၾကည့္ၿပီး က်ေနာ္တုိ႔ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႔ ဒီလို အမိန္႔ထုတ္ျပန္တယ္လို႔ပဲ က်ေနာ္တုိ႔က ယူဆပါတယ္။ အမိန္႔ထုတ္တာကလည္း ျမန္မာတႏုိင္ငံလံုးကို ထုတ္တာလည္း မဟုတ္ဘူး။ ရခိုင္ျပည္နယ္ တျပည္နယ္လံုးကို ထုတ္တာလည္း မဟုတ္ပါဘူး။ ဒီေမာင္ေတာခ႐ိုင္တစ္ခုတည္းကိုပဲ ထုတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲ့ဒါကိုမွ လူ႔အခြင့္အေရးအဖြဲ႔က ဒီလိုေျပာတယ္ဆုိရင္ေတာ့ ဒါ တဖက္သတ္ စြပ္စြဲတယ္လို႔ပဲ က်ေနာ္ ထင္ပါတယ္။”

ကိုသားညြန္႔ဦး (ဗီြအုိေအ)

သင့္ကုိ ဝေစေသာ အခ်က္ရွစ္ရပ္

Re-post By ACM 30-5-2013
၁။ ဖတ္႐ႈေလ့လာႏုိင္စြမ္း
အစားအေသာက္ေတြကုိ ပုံမွန္ စားေနေပမယ့္ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ တက္မလာတဲ့သူေတြ ရွိေနသလုိ အစားအေသာက္ကုိ ထိန္းခ်ဳပ္ၿပီး စားေနေပမယ့္ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ မက်သြားတဲ့ သူေတြလည္း ရွိေနပါ လိမ့္မယ္။ ဘာကြာျခားလုိ႔လဲ ဆုိတာ သိခ်င္ေနမွာပါ။ အေၾကာင္းကေတာ့ ကုိယ္အေလးခ်ိန္
တက္မလာတဲ့သူေတြက အစားအေသာက္ေတြကို ဝယ္ယူတဲ့အခါ အၫႊန္းကုိ ဖတ္႐ႈေလ့လာတဲ့ အေလ့အထ ရွိၿပီး ပါဝင္ပစၥည္းေတြထဲက ေဆာင္ရန္ ေရွာင္ရန္ေတြကုိပါ သိထားလို႔ပါ။

၂။ ေဆာ္ဒါေသာက္ေသာ အေလ့အထ

ေလ့လာမႈေတြအရ တစ္ေန႔မွာ ေဆာ္ဒါ အခ်ဳိရည္ ႏွစ္ခြက္နဲ႔ အထက္ ေသာက္ရင္ မေသာက္တဲ့သူေတြထက္ ခါးအတုိင္းအတာ ေျခာက္ဆေလာက္ ပုိတုတ္လာတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။

၃။ အိပ္ေရးပ်က္ျခင္း

ေလ့လာမႈအသစ္တစ္ရပ္အရ အိပ္ေရးပ်က္တဲ့အခါ ေနာက္တစ္ေန႔မွာ စိတ္ပုိင္းဆုိင္ရာ တက္ႂကြမႈ မရွိေတာ့ဘဲ အစာကုိ အလြန္အကၽြံ စားခ်င္တဲ့ ဓာတ္ေတြ အထြက္မ်ားလာတာေၾကာင့္ အစာ စားသုံးမႈ မ်ားၿပီး ကုိယ္အေလးခ်ိန္ မ်ားလာရတယ္လို႔ သိရပါတယ္။ အိပ္ေရးပ်က္တဲ့သူေတြက ေကာင္းေကာင္း အိပ္ေရးဝသူေတြထက္ ကယ္လုိရီ ေလာင္ကၽြမ္းႏႈန္း ပုိမုိ ေလ်ာ့နည္းတယ္လို႔ ႐ုစဗဲ့ေဆး႐ုံရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ သိရပါတယ္။

၄။ အခန္း အပူခ်ိန္

ကုိယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့က်လုိပါသလား။ အခန္း အပူခ်ိန္ကုိ ေလွ်ာ့ခ်လုိက္ပါ။ ေႏြးေထြးေထြးရွိတဲ့ အိမ္မွာေနရင္ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ တက္လာေစတယ္လို႔ အဝလြန္မႈဆုိင္ရာ ဂ်ာနယ္ရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ သိရပါတယ္။ ခႏၶာကုိယ္က ေအးေနတဲ့အခါ ႂကြက္သားေတြက အပူထုတ္ႏုိင္ဖို႔ က်ဳံ႕ရတာေၾကာင့္ ကယ္လုိရီကုိ ေလာင္ကၽြမ္းေစတာ ျဖစ္ပါတယ္။

၅။ ဝေသာ သူငယ္ခ်င္းမ်ား ရွိျခင္း

နယူးအဂၤလန္ ဂ်ာနယ္ရဲ႕ ေလ့လာမႈအရ လူေတြမွာ အဝလြန္တဲ့ သူငယ္ခ်င္းရွိရင္ အဝလြန္တာမ်ဳိး ျဖစ္ႏုိင္ေျခ မ်ားတယ္လုိ႔ သိရပါတယ္။ အသက္ ၃၂ ႏွစ္ေက်ာ္သူ ၁၂၀၆၇ ဦးကုိ ေလ့လာမႈအရ အဝလြန္သူေတြရဲ႕ ရင္းရင္းႏွီးႏွီး ေပါင္းေဖာ္ေလ့ ရွိသူေတြက အဝလြန္ႏုိင္ေျခ ၁၇၁ ရာခုိင္ႏႈန္း ပုိျမင့္လာႏုိင္ေျခရွိေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒါက သူငယ္ခ်င္း အေပါင္းအသင္းေတြရဲ႕ လႊမ္းမုိးမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ရတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တကယ္လို႔ သင္က သြယ္လ်ၿပီး က်န္းမာေရးနဲ႔ ညီၫြတ္တဲ့ အစားအေသာက္ကုိ စားသူနဲ႔ ေပါင္းေဖာ္ေနရင္ သင္ပါ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့က်လာႏုိင္ပါတယ္။

၆။ အစာကုိ အလြန္အမင္း စားျခင္း

တစ္ေန႔လုံး အစာကုိ နည္းနည္းနဲ႔ မၾကာခဏ စားေနတာက ကယ္လုိရီအမ်ားစုကုိ ေလ်ာ့က်ဖုိ႔ လြယ္ကူပါတယ္။ တကယ္လို႔ အစာကုိ တစ္ခ်ိန္တည္းမွာ အမ်ားႀကီး စားတတ္တဲ့ အေလ့အထရွိရင္ေတာ့ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ ျမင့္တက္လာႏုိင္ပါတယ္။

၇။ အဆိပ္ရွိေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ား

က်န္းမာေနတဲ့ ကုိယ္ခံစြမ္းအားစနစ္က ဝေစတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြရဲ႕ အႏၲရာယ္ကုိ ေလ်ာ့က်ေစပါတယ္။ သင့္အေနနဲ႔ အစားအေသာက္ေတြကုိ ပလတ္စတစ္ထဲ ထည့္ၿပီး စားရင္ ပလတ္စတစ္ထဲမွာ phthalate ဆုိတဲ့ ဓာတ္ ပါဝင္ကာ အဲဒီဓာတ္ဟာ အဝလြန္ေစတဲ့ ဓာတုပစၥည္းေတြကုိ ထြက္ႏႈန္း တုိးေစပါတယ္။

၈။ စိတ္ဖိစီးမႈ အဆင့္

နာတာရွည္ ဖိစီးမႈခံစားေနရင္ သင့္ခႏၶာကုိယ္ကေန ေကာ္တီေဆာနဲ႔အတူ အင္ဆူလင္ ထြက္ႏႈန္း မ်ားေစပါတယ္။ ဒီဓာတ္ေတြက အစာစားခ်င္စိတ္ကုိ တုိးေစပါတယ္။ အဲဒီအခါ ကယ္လိုရီမ်ားတဲ့ အခ်ဳိစာနဲ႔ အဆီစာေတြကုိ မ်ားမ်ား စားျဖစ္ႏုိင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အစာနဲ႔ ဖိစီးမႈကုိ ေျဖေဖ်ာက္ရာက စိတ္ေက်နပ္မႈကုိ ရႏုိင္ေပမယ့္ ကုိယ္အေလးခ်ိန္ေတာ့ ျမင့္တက္လာပါလိမ့္မယ္။


ၾကယ္စင္
(Ref:RD)
Good Health

လားရိႈးၿမိဳ႕မွာ မီးရွိဳ႕မွဳေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ပြား

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ေျပာရျပီ - - -

ေရႊသဘာဝ ဓါတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္းနဲ႔ ၀န္းက်င္ထိခိုက္မႈ

​ေဒၚခင္မ်ဳိးသက္     21.05.2013

ျမန္မာႏိုင္ငံ ရခိုင္ျပည္နယ္ကေန တရုတ္ႏုိင္ငံ ယူနန္ျပည္နယ္အထိ ျမန္မာႏိုင္ငံထဲမွာ မိုင္ ၅၀၀ နီးပါး အရွည္ျဖတ္ၿပီး ေဖါက္လုပ္တဲ့ ေရနံနဲ႔ သဘာ၀ ဓါတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္းဟာ အၿပီးသတ္ေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေဒသခံေတြကေတာ့ ဒီပိုက္လိုင္းနဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး ေသေသခ်ာခ်ာ မသိၾကရေသးပါဘူး။ ဒီတပါတ္မွာေတာ့ ဒီႀကီးမား ရွည္လ်ားတဲ့ ဓါတ္ေငြ႔ပိုက္လိုင္းရဲ့ အေျခအေနနဲ႔ ပိုက္လိုင္းတေလွ်ာက္မွာ ေတြ႔ရတဲ့ သဘာ၀နဲ႔ ပါတ္ဝန္းက်င္ ထိခိုက္မႈေတြနဲ႔ ပါတ္သက္ၿပီး ေရႊသဘာဝ ဓါတ္ေငြ႔ပိုက္လုိင္း ေစာင့္ၾကည့္ေရးအဖြဲ႔ တာ၀န္ခံ ကိုဝမ္းေအာင္က ေျပာျပေပးမွာပါ။ 

Lone Wolf Terrorism အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

 

(၂၀၁၃) ခုႏွစ္၊ ေမလ (၂၂) ရက္ေန႕က ျဗိတိန္ႏိုင္ငံ၊ လန္ဒန္ျမိဳ႕မွာ အၾကမ္းဖက္လူသတ္မွဳတခု ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ဒီသတ္ျဖတ္မွဳကို က်ဴးလြန္သူႏွစ္ေယာက္မွာ တဦးအပါအ၀င္ျဖစ္တဲ့ ႏိုက္ဂ်ီးရီးယား ႏြယ္ဖြား Michael Adebolajo ဆိုသူက အၾကမ္းဖက္မွဳကို က်ဴးလြန္ရံုတင္မကပဲ သတ္ျဖတ္ရာမွ အသံုးျပဳခဲ့တဲ့ လက္နက္ကိရိယာမ်ားကို ကိုင္စြဲျပီး၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ျခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ စကားေတြပါ ေျပာၾကားသြားခဲ့ပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မွဳရဲ႕ အတိမ္အနက္၊ အၾကမ္းဖက္မွဳ လုပ္ေဆာင္ပံု၊ အသံုးျပဳစကားလံုးမ်ားရဲ႕ အလားအလာ စတာေတြက ႏိုင္ငံေတာ္အဆင့္ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပည္ထဲေရး၀န္ၾကီးဦးေဆာင္တဲ့ အေရးေပၚအစည္းအေ၀းကို ညတြင္းခ်င္း က်င္းပျပီး၊ အၾကမ္းဖက္မွဳကို တံု႕ျပန္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ျပည္ပေရာက္ေနတဲ့ ျဗိတိန္၀န္ၾကီးခ်ဳပ္ကလဲ ေနာက္တေန႕မွာ က်င္းပတဲ့ ေျမြေဟာက္အေရးေပၚ အစည္းအေ၀းကို တက္ေရာက္ခဲ့ျပီး၊ ျပည္သူလူထုရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လံုျခံဳေရးကို reassurance လုပ္ေပးခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို အၾကမ္းဖက္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာတဲ့အခါ က်ဴးလြန္သူမ်ားရဲ႕ micro-dynamics နဲ႕ modus operandi ကို ေလ့လာဆန္းစစ္မွဳေတြ အခ်ိန္နဲ႕တေျပးညီ ျပဳလုပ္ရပါတယ္။ micro-dynamics ဆိုရာမွာ က်ဴးလြန္သူမ်ားရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ လွံဳေဆာ္အေၾကာင္းရင္းမ်ား၊ လူမွဳ၀န္းက်င္အေနအထား၊ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေနအထား၊ အစြန္းေရာက္မွဳျဖစ္စဥ္၊ ပတ္၀န္းက်င္ႏွင့္ ဆက္ႏြယ္မွဳ စတာေတြကို ေလ့လာဖို႕ လိုအပ္ျပီး၊ modus operandi ဆိုရာမွာေတာ့ အၾကမ္းဖက္မွဳက်ဴးလြန္ရာမွာ ကိုင္စြဲေသာ လက္နက္မ်ားနဲ႕ ပစ္မွတ္မ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မွဳက်ဴးလြန္ပံု နည္းလမ္းမ်ား စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီလိုေလ့လာဆန္းစစ္မွဳေတြ လုပ္ေဆာင္မွဳက အခင္းျဖစ္ပြားမွဳနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ သဲလြန္စမ်ား၊ ခ်ိတ္ဆက္မွဳမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ႏိုင္သလို၊ ျပစ္မွဳက်ဴးလြန္မွဳမ်ား ေနာက္ထပ္မေပၚထြက္လာေစရန္ တားဆီးမွဳေတြလဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ ေလ့လာဆန္းစစ္မွဳေတြမွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕၊ ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မွဳ ႏွိမ္နင္းေရးဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မွဳေလ့လာဆန္းစစ္ေရး ပညာရွင္မ်ား ပါ၀င္ရပါတယ္။ လန္ဒန္အခင္းျဖစ္ပြားမွဳအျပီး၊ ေနာက္တရက္မွာ ရဲတပ္ဖြဲ႕က အၾကမ္းဖက္မွဳ က်ဴးလြန္သူမ်ားရဲ႕ မိဘအိမ္မ်ား၊ ေဆြမ်ိဳးသားခ်င္းအိမ္မ်ား၊ မိတ္ေဆြသူငယ္ခ်င္းအိမ္မ်ားကို ၀င္ေရာက္စီးနင္းျပီး၊ သဲလြန္စရွာေဖြမွဳေတြ၊ ေမးခြန္းေမးမွဳေတြ၊ ေမးခြန္းေမးရန္ ေခတၱ ေခၚေဆာင္ သြားမွဳေတြ လုပ္ခဲ့ပါတယ္။ ေထာက္လွမ္းေရးအဖြဲ႕အစည္းမ်ားကလဲ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား စုစည္းမွဳ၊ ဆန္းစစ္မွဳေတြ လုပ္ေဆာင္ခဲ့ၾကသလို၊ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္မ်ားကလဲ သက္ဆိုင္ရာ အခန္း က႑မ်ားကေန ပံ့ပိုးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒီလိုပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္ၾကရာမွာ ရက္အနည္းငယ္ အတြင္း ေဖာ္ထုတ္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အေရးၾကီးဆံုး အခ်က္တခုကေတာ့ အၾကမ္းဖက္မွဳရဲ႕ သေဘာသဘာ၀ ျဖစ္ပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မွဳမွာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ပါ၀င္ပတ္သက္ခဲ့ရင္ ဒီအဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ေနာက္ဆက္တြဲ က်ဴးလြန္မွဳေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္တဲ့အတြက္ တံု႕ျပန္မွဳ၊ ႏွိမ္နင္းမွဳ၊ ျမွဳပ္ႏွံထားသူမ်ားကို ရွာေဖြဖမ္းဆီးမွဳေတြ ထပ္လုပ္ရပါတယ္။ တဦးခ်င္းအလိုက္ တဦးတည္း က်ဴးလြန္မွဳမ်ား၊ အေဖာ္မ်ားႏွင့္ က်ဴးလြန္မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့တာဆိုရင္ေတာ့ lone-wolf terrorism ျဖစ္တဲ့အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား နည္းပါးပါတယ္။ အခ်ိန္အတန္ၾကာ ေလ့လာဆန္းစစ္ခ်က္မ်ားအျပီးမွာေတာ့ လန္ဒန္အၾကမ္းဖက္မွဳကို lone-wolf terrorism အျဖစ္၊ သက္ဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းမ်ားက သတ္မွတ္ေၾကျငာလိုက္ပါတယ္။

အၾကမ္းဖက္မွဳဆိုတာကို အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုရာမွာ အစိုးရႏွင့္ ႏိုင္ငံတကာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို တစံုတရာျပဳလုပ္ေစရန္ (ဥပမာ- ဖမ္းဆီးထားသူမ်ားအား လႊတ္ေပးရန္၊ စစ္မက္ျဖစ္ပြားရာေဒသမွ စစ္တပ္မ်ားအား ျပန္လည္ ရုတ္သိမ္းသြားေစရန္) ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား (သို႕မဟုတ္) တိုင္းျပည္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ ႏိုင္ငံတကာဆက္ဆံေရး အခန္းက႑မ်ား ပ်က္ယြင္းသြားေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ မ်ားနဲ႕ ျပည္သူလူထုရဲ႕ အသက္အိုးအိမ္စည္းစိမ္ကို ျခိမ္းေခ်ာက္ဖ်က္ဆီးမွဳမ်ားကို အၾကမ္းဖက္ နည္းလမ္းမ်ား အသံုးျပဳျပီး ျပဳလုပ္ျခင္းလို႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုႏိုင္ပါတယ္။ lone-wolf terrorism ဆိုတာကေတာ့ ဒီလိုအၾကမ္းဖက္မွဳမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးအဖြဲ႕အစည္း၊ ဘာသာေရး အဖြဲ႕အစည္းမ်ားက က်ဴးလြန္ျခင္းမဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံေရး (သို႕မဟုတ္) ဘာသာေရး အစြန္းေရာက္သူမ်ားက တဦးခ်င္း ဆံုးျဖတ္ခ်က္အရ က်ဴးလြန္မွဳျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးပညာရွင္မ်ားကေတာ့ lone-wolf terrorism မွာ သြင္ျပင္လကၡဏာ (၄) ရပ္ ပါ၀င္ေၾကာင္း အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားၾကပါတယ္။ ပထမအခ်က္ကေတာ့ အၾကမ္းဖက္မွဳကို က်ဴးလြန္ရာမွာ တဦးခ်င္း (သို႕မဟုတ္) အေပါင္းအေဖာ္မ်ားနဲ႕ ညွိႏွိဳင္းျပီး က်ဴးလြန္ပါတယ္။ ဒုတိယအခ်က္ကေတာ့ ႏိုင္ငံေရး၊ ဘာသာေရးဆိုင္ရာ အၾကမ္းဖက္ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားနဲ႕ ကြန္ယက္မ်ားမွာ ပါ၀င္ခဲ့ျခင္း မရွိပါဘူး။ တတိယအခ်က္ကေတာ့ အၾကမ္းဖက္မွဳကို က်ဴးလြန္ရာမွာ ေခါင္းေဆာင္တဦး (သို႕မဟုတ္) hierarchy တခုရဲ႕ အမိန္႕အတိုင္း ေဆာင္ရြက္ခဲ့ျခင္း မဟုတ္ပါဘူး။ စတုတၳအခ်က္ကေတာ့ အၾကမ္းဖက္မွဳ က်ဴးလြန္တဲ့ လက္နက္ခဲယမ္းေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ သင္တန္းတက္မွဳေတြ၊ နည္းလမ္းပံ့ပိုးမွဳေတြကို အဖြဲ႕အစည္းအခ်ိဳ႕ဆီက ရရွိခဲ့ျခင္း ရွိႏိုင္တယ္ဆိုေပမယ့္ တိုက္ရိုက္ပံ့ပိုးေပးမွဳ ရရွိခဲ့ျခင္း မရွိပါဘူး။ အၾကမ္းဖက္မွဳႏွိမ္နင္းေရးပညာရွင္ Kushner နဲ႕ Hewitt ဆိုသူတို႕က lone-wolf terrorism ရဲ႕ ဒီသြင္ျပင္လကၡဏာေတြကို ‘freelance terrorism’ အျဖစ္လဲ သတ္မွတ္ေခၚတြင္ၾကပါတယ္။

lone-wolf terrorism က်ဴးလြန္မွဳျဖစ္ပြားေအာင္ လွံဳ႕ေဆာ္ေပးႏိုင္တဲ့ ideological sources ေျခာက္မ်ိဳးကိုလဲ ပညာရွင္မ်ားက ေဖာ္ထုတ္ထားၾကပါတယ္။ ဒီေျခာက္မ်ိဳးကေတာ့ လူျဖဴလူမဲ ခြဲျခားျပီး၊ လူျဖဴမ်ားမွ လူမဲမ်ားကို အၾကမ္းဖက္တိုက္ခိုက္မွဳ၊ Islamic fundamentalism၊ ကိုယ္၀န္ဖ်က္ခ်မွဳမ်ားအား ဆန္႕က်င္လွဳပ္ရွားမွဳ၊ အစြန္းေရာက္အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒ၊ လူမဲစစ္ေသြးၾကြမွဳ၊ လက္၀ဲ၀ါဒအစြန္းေရာက္မွဳ စတာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

lone-wolf terrorism ကို က်ဴးလြန္သူေတြကို လူအခ်ိဳ႕က ရူးသြပ္ေနသူမ်ားလို႕ သတ္မွတ္ၾကေပမယ့္ ဒီအခ်က္ကို ပညာရွင္မ်ားက လက္မခံၾကပါဘူး။ သူတို႕တေတြဟာ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္ ရွိေနခ်ိန္ေတြမွာ တစံုတရာရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳကို ခံလိုက္ရသူမ်ားအျဖစ္သာ သတ္မွတ္ ၾကပါတယ္။ lone-wolf terrorism က်ဴးလြန္ခဲ့သူမ်ားရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အေျခအေနမ်ားကို အၾကမ္းဖက္မွဳႏွိမ္နင္းေရးဆိုင္ရာ စိတၱေဗဒပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာၾကည့္ရာမွာ အထီးက်န္ဆန္သူမ်ား၊ မိသားစုနဲ႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွ အပယ္ခံမ်ား၊ စိတ္က်ေ၀ဒနာခံစားေနရသူမ်ား၊ အနာဂတ္မဲ့ေနသူမ်ား၊ တစံုတရာ (ဥပမာ- ideology) တခုကို အျပင္းအထန္ ယံုၾကည္စြဲလမ္းလာပါက အဆိုပါယံုၾကည္ခ်က္အတြက္ အသက္ေပးဆပ္ရန္ ၀န္မေလးသူမ်ား၊ ဆြဲေဆာင္သိမ္းသြင္းရန္ လြယ္ကူသူမ်ား၊ ကိုယ္ရည္ကိုယ္ေသြးႏွင့္ မိမိကိုယ္ကို ယံုၾကည္ခ်က္ အားနည္းသူမ်ား၊ အၾကမ္းဖက္မွဳမက်ဴးလြန္ခင္မွာ တန္ဖိုးထားေသာ တစံုတရာ ဆံုးရွံဳးလိုက္သူမ်ား (ဥပမာ- မိသားစု၊ ခ်စ္သူရည္စား၊ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း) စတဲ့ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြကို ေတြ႕ရွိရပါတယ္။

ဒီလိုစိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ အားနည္းခ်က္ရွိေနသူမ်ားကို အၾကမ္းဖက္မွဳက်ဴးလြန္လာေစတဲ့အထိ ျဖစ္ပြားေစ ခဲ့တဲ့ အစြန္းေရာက္မွဳျဖစ္စဥ္ (process of radicalisation) ကိုလဲ ေလ့လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ အစြန္းေရာက္မွဳျဖစ္စဥ္ကို ေလ့လာရာမွာ intra-personal relations (ဥပမာ- မိမိကိုယ္ကို ရွာေဖြျခင္း)၊ interpersonal relations (ဥပမာ- အစြန္းေရာက္စာေပမ်ား၊ အစြန္းေရာက္ မိသားစု၀င္မ်ားႏွင့္ အစြန္းေရာက္ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ လႊမ္းမိုးမွဳ)၊ လူမွဳႏိုင္ငံေရးအေျခအေနမ်ား (ဥပမာ- မတရားမွဳမ်ား၊ ဖိႏွိပ္မွဳမ်ား၊ လူမ်ိဳးေရးခြဲျခားမွဳမ်ား၊ ဘာသာေရးခြဲျခားမွဳမ်ား) စတာေတြဟာ လူတေယာက္ကို အၾကမ္းဖက္မွဳက်ဴးလြန္လာတဲ့အထိ အစြန္းေရာက္မွဳ ျဖစ္ေစတတ္ပါတယ္။

အၾကမ္းဖက္မွဳက်ဴးလြန္သူမ်ားနဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္ကို အစြန္းေရာက္မွဳ မျဖစ္ပြားခင္ အေျခအေနနဲ႕ အစြန္းေရာက္မွဳ ျဖစ္ပြားျပီး အေျခအေနမ်ားကို ခြဲျခားျပီး ေလ့လာဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ၂၁ ရာစု အၾကမ္းဖက္မွဳက်ဴးလြန္သူမ်ားရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္က မ်ားေသာအားျဖင့္ အင္တာနက္ ပတ္၀န္းက်င္ ျဖစ္လာပါတယ္။ အင္တာနက္ေပၚမွာ အစြန္းေရာက္ စာေပမ်ားစြာ ရွိသလို၊ ဖိႏွိပ္မွဳမ်ား၊ မတရားမွုမ်ား၊ လူမ်ိဳးေရး၊ ဘာသာေရးခြဲျခားမွဳမ်ားကို မီးေမာင္းထိုးျပေနတဲ့ လူမွဳႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမ်ားကို လြန္မင္းစြာ မီးေမာင္းထိုးျပထားမွဳေတြ ရွိပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္မွဳမ်ား က်ဴးလြန္ရန္ အားေပးလွံဳ႕ေဆာ္ထားမွဳေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ယူေကႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ အၾကမ္းဖက္မွဳ နဲ႕ အစြန္းေရာက္မွဳမ်ားကို အင္တာနက္မွ အားေပးလွံဳ႕ေဆာ္ထားမွဳမ်ားကို ေတြ႕ရွိပါက တိုင္တန္း အေၾကာင္းၾကားရန္ ဌာနတခုကို ျပည္ထဲေရး ၀န္ၾကီးဌာနမွ ဖြင့္လွစ္ထားျပီး၊ စံုစမ္းအေရးယူမွဳမ်ား ဆက္လက္ျပဳလုပ္ျပီး ထိန္းခ်ဳပ္ရတဲ့ အေျခအေနထိ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ ပညာရွင္မ်ားရဲ႕ ေလ့လာမွဳမ်ားအရ lone-wolf terrorism က်ဴးလြန္ခဲ့သူမ်ားရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္မွာ အင္တာနက္ပတ္၀န္းက်င္ေတြ အလြန္မ်ားျပားေၾကာင္းေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ lone-wolf terrorism က်ဴးလြန္ခဲ့သူမ်ားရဲ႕ ပတ္၀န္းက်င္မွာ အစြန္းေရာက္သူ တဦးမဟုတ္ တဦးထက္မက ရွိတတ္ေလ့ပါတယ္။ ဒီလူေတြဟာ တခါတရံမွာ အနီးကပ္မိသားစု၀င္ေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္သလို၊ အင္တာနက္ေပၚက သိကၽြမ္းသူ၊ ဒါမွမဟုတ္ရင္လဲ ျပစ္မွဴက်ဴးလြန္သူက အလြန္အမင္း ၾကည္ညိဳေလးစားရတဲ့ အစြန္းေရာက္ေခါင္းေဆာင္ စတာေတြလဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။

lone-wolf terrorism မွဳခင္းတခု ျဖစ္ပြားလာတဲ့အခါ အသံုးျပဳတဲ့ လက္နက္ရဲ႕ အေျခအေနကို ၾကည့္ျပီး၊ အတိမ္အနက္နဲ႕ ေနာက္ကြယ္ပံ့ပိုးမွဳရွိမရွိ စတာေတြကို ေလ့လာႏိုင္ပါတယ္။ အသံုးျပဳေလ့ရွိတဲ့ လက္နက္ပစၥည္းမ်ားကို ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာၾကည့္ရာမွာ ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာ ပစၥည္းမ်ား၊ ေသနတ္မ်ား၊ ဓားမ်ားနဲ႕ မီးေလာင္မွဳျဖစ္ပြားေစတတ္ေသာ အရာ၀တၳဳမ်ား ဆိုျပီး စာရင္းျပဳစုထားပါတယ္။ အၾကမ္းဖက္ခံရေလ့ရွိတဲ့ သားေကာင္မ်ားကေတာ့ ျပည္သူလူထု၊ အစိုးရတာ၀န္ရွိသူမ်ား၊ ႏိုင္ငံေရး သမားမ်ား၊ ဘာသာေရးေခါင္းေဆာင္မ်ား၊ စီးပြားေရးသမားမ်ားနဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ကာကြယ္ေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရး တာ၀န္ယူထားတဲ့ လက္နက္ကိုင္တပ္ဖြဲ႕၀င္မ်ား စသျဖင့္ ပါ၀င္ပါတယ္။

အၾကမ္းဖက္မွဳ ႏွိမ္နင္းေရးဆိုင္ရာ သုေတသနေလာကမွာ ထိခိုက္မွဳ အတိုင္းအဆ ၾကီးမားတဲ့ အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ႏွိမ္နင္းႏိုင္မယ့္ နည္းလမ္းမ်ားကိုပဲ ေလ့လာေလ့ရွိၾကပါတယ္။ အတိုင္းအဆပမာဏ ေသးငယ္တဲ့ lone-wolf terrorism နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ ေလ့လာထားမွဳေတြကေတာ့ နည္းပါးပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ ေန႕စဥ္နဲ႕အမွ် ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ႏိုင္ငံေတာ္လံုျခံဳေရးကို ျခိမ္းေခ်ာက္လာတာက ideological source တခုခုက လွံဳ႕ေဆာ္ေပးထားျပီး၊ အသက္ေပးတိုက္ခိုက္ဖို႕ ၀န္မေလးတဲ့ lone-wolf terrorists မ်ား ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ႏိုင္ငံတကာလံုျခံဳေရး အသိုင္းအ၀ိုင္းမွာ lone-wolf terrorism ကို ႏွိမ္နင္းဖို႕ အခက္ခဲဆံုး အၾကမ္းဖက္မွဳ အမ်ိဳးအစားတရပ္အျဖစ္ တိုးခ်ဲ႕သတ္မွတ္လာၾကျပီး၊ ေလ့လာမွဳေတြ စတင္ျပဳလုပ္လာၾကျပီျဖစ္ေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၇၊ ၅၊ ၂၀၁၃)

(စာေရးသူသည္ ျဗိတိန္အေျခစိုက္ ႏိုင္ငံေရးရာ ေလ့လာေရးအသင္း၊ လံုျခံဳေရးႏွင့္ ေထာက္လွမ္းေရး ဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္ပညာရွင္အဖြဲ႕၊ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေျခစိုက္ အၾကမ္းဖက္မွဳ ႏွိမ္နင္းေရးႏွင့္ လံုျခံဳေရးဆိုင္ရာ ႏိုင္ငံတကာ ကၽြမ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ား အစည္းအရံုး တို႕မွ အဖြဲ႕၀င္တဦး ျဖစ္ျပီး၊ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးႏွင့္ အၾကမ္းဖက္မွဳႏွိမ္နင္းေရးဆိုင္ရာ သုေတသီတဦး ျဖစ္ပါသည္။)