consumption အေနနဲ႕တခါထပ္ၾကည့္မယ္ဆိုရင္လဲ ပညာေရးဟာ စားသံုးသူမ်ားကို လက္ရွိတြင္သာမက အနာဂတ္အတြက္ပါ ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မွဳေပးႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာင္းေနေပ်ာ္ျခင္းဆိုတဲ့ current consumption သာမက ဘ၀အာမခံခ်က္ရွိျခင္း ဆိုတဲ့ future consumption ကိုပါျဖစ္ေစႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလိုအနာဂတ္မွာပါ ပညာေရးရဲ႕အသီးအပြင့္ကို ခံစားႏိုင္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ပညာေရးဟာ ေရရွည္ခံတဲ့ကုန္ပစၥည္းအမ်ိဳးအစား (durable good) ျဖစ္လာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ ပညာေရးဆီမွာ investment feature ရွိတယ္လို႔ဆိုရတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအေနနဲ႔ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ပညာေရးရဲ႕ consumption နဲ႔ investment ဆိုင္ရာသြင္ျပင္ေတြကို ခြဲျခားေနျခင္းက အေရးသိပ္မၾကီးလွပါဘူး။ ဒါဆိုဘာကအေရးၾကီးတာလဲ။
ပညာေရးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳကေန ဘာေတြကို generate လုပ္ေပးႏိုင္သလဲ
အေရးၾကီးဆံုး ခြဲျခားၾကည့္ရမယ့္အရာကေတာ့ ပညာေရးရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳကေန generate လုပ္ေပးႏိုင္မယ့္ imputed income (ေနာင္တခ်ိန္ဘ၀အာမခံခ်က္ရရွိျခင္း) နဲ႕ ပညာတတ္တေယာက္ရဲ႕လုပ္အားေၾကာင့္ ထြက္ေပၚလာႏိုင္မယ့္ factor earnings တိုးျမင့္ျခင္းပါပဲ။ဒီႏွစ္ခ်က္ဟာ education programme ေတြရဲ႕ pattern ေပၚမွာ လာျပီး reflect ျဖစ္တာအတြက္ေၾကာင့္ ေပၚလစီမ်ားေရးဆြဲရမွာ ႏွစ္ခုၾကားမွာ weighted လုပ္ရမွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ education capital stock ဟာ အလ်င္အျမန္ေျပာင္းလဲေစႏိုင္တာေတာ့ မဟုတ္တဲ့အတြက္ investment planning ခ်တဲ့အခါမွာ long-term development ရွဴေထာင့္ကေန ၾကည့္ႏိုင္ဖို႕ေတာ့ အလြန္ပဲအေရးၾကီးပါတယ္။ဒီေနရာမွာ education asset ရဲ႕ ေရရွည္အသံုး၀င္မွဳသက္တမ္းကို ၾကည့္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အနာဂတ္မွာ ေတာင္းဆိုလာမယ့္ skills ေတြကို ျပည့္မွီေစမယ့္ education အမ်ိဳးအစားေတြကို စနစ္တက်ၾကိဳတင္ ေရြးခ်ယ္ႏိုင္ဖို႔ လိုအပ္လာပါတယ္။
ပညာေရးက႑ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳရဲ႕တန္ဖိုး
တန္ဖိုးကို တြက္ခ်က္ရာမွာ လုပ္ေလ့လုပ္ထရွိတဲ့ နည္းလမ္းကေတာ့ ေက်ာင္းသားတေယာက္ရဲ႕ အနာဂတ္မွာ ရရွိလာႏိုင္တဲ့ earnings ကို တြက္ခ်က္ျပီး၊ လက္ရွိတန္ဖိုးရရွိဖို႕ discount လုပ္တဲ့နည္းပါ။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ လက္ရွိတန္ဖိုးဟာ တခ်ိန္မွာျပန္ရဖို႔ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံထားရတဲ့ cost နဲ႔ ဆက္စပ္မွဳရွိေနပါတယ္။ ဒီနည္းဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံေတြမွာ ပညာေရးက႑ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳတန္ဖိုးတြက္ခ်က္ျခင္းအတြက္ အသံုးအမ်ားဆံုးပါ။ ဒါေပမယ့္ ဒီနည္းက ပညာတတ္တေယာက္အတြက္အက်ိဳးေက်းဇူးကိုပဲ တြက္ခ်က္တာျဖစ္ျပီး၊ ပညာရည္ျမင့္မားျခင္းျဖင့္ အမ်ားအတြက္ ရလာႏိုင္မယ့္ တန္ဖိုးမ်ားကိုေတာ့ ထည့္သြင္းထားျခင္းမရွိပါဘူး။
ပညာေရးက႑ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳရဲ႕ အျခားေသာတန္ဖိုးတခုကေတာ့ social climate နဲ႕ cultural climate ကို ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲႏိုင္ျခင္းပါပဲ။ ဒီအခ်က္ဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားအတြက္ မရွိမျဖစ္အေရးၾကီးတဲ့ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ ပညာေရးရဲ႕ အမ်ိဳးအစား၊ အဆင့္အတန္း၊ ပညာတတ္အေရအတြက္ဆိုတာေတြက အေရးပါလာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သူတို႔ရဲ႕အရည္အခ်င္းေတြကို အနာဂတ္သင့္ေလ်ာ္ရာေနရာမွာ ထုတ္ယူအသံုးမျပဳႏိုင္တဲ့ ပညာတတ္မ်ား ေမြးထုတ္ထားရျပန္တာ ဆိုရင္လဲ ဒါဟာ external dis-economy သာျဖစ္ျပီး၊ instability ျဖစ္ရျခင္းရဲ့ source တခုသာ ျဖစ္ပါတယ္။
ဥပမာ- ျမန္မာႏိုင္ငံမွာဆိုရင္ က်န္းမာေရးက႑မွာ တိုးတက္ဖြံ႕ျဖိဳးဖို႕အတြက္ ဆရာ၀န္အေရအတြက္မ်ားလာဖို႕ရည္ရြယ္ျပီး ေဆးေက်ာင္းတက္ေရာက္ႏိုင္သူ အေရအတြက္ကို တိုးျမွင့္ေပးလိုက္ပါတယ္။ ဒီအတြက္ costs of investment တက္လာပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ “ဆရာ၀န္ဘြဲ႕ရရင္ျပီးေရာ၊အျမင့္ဆံုးတကၠသိုလ္ကို တက္ရရင္ျပီးေရာ၊ ၀ါသနာပါပါမပါပါ၊ လုပ္စားဖို႕မရည္ရြယ္ပါ” ဆိုျပီးတက္ေရာက္သူေတြမ်ားလာတဲ့အခါ rate of return မရွိေတာ့ပါဘူး။ တျခားပညာရပ္မ်ားေတြမွာလဲ ဒီလိုပါပဲ။ ဘြဲ႕ရရင္ျပီးေရာျဖစ္လာပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီးႏိုင္ငံေတြမွာ အေၾကာင္းမဟုတ္လွေပမယ့္ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္ေတြအတြက္က်ေတာ့ development ရဲ႕ early stages ေတြကို ထိခိုက္ေစပါတယ္။ ဒီလို individual investment လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ရွိေစႏိုင္တဲ့ risks ေတြကို ဘယ္လို ေလွ်ာ့ခ်မလဲ။
ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမည့္ပညာေရးအမ်ိဳးအစားႏွင့္ capital equipment ကို complement ျဖစ္ေစျခင္း
individual investment လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ရွိေနႏိုင္တဲ့ risks ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမယ့္ပညာေရးအမ်ိဳးအစားနဲ႔ capital equipment ေတြကို complement ျဖစ္ေစရပါမယ္။ ႏွစ္မ်ိဳးစလံုးမွာ စနစ္တက်ရင္းႏွီးျမွုဳပ္ႏွံရပါမယ္။ ဆရာ၀န္အေရအတြက္မ်ားလာသလို က်န္းမာေရးေစာင့္ေရွာက္မွဳမ်ားကလဲ မ်ားလာရပါမယ္။ တခါဘြဲ႕ရပညာတတ္ေတြထြက္လာျပီဆိုရင္လည္း သူတို႕ရဲ့ educated manpower ကို absorption လုပ္ႏိုင္မယ့္ capacity rate ရွိရပါမယ္။ ျမင္သာေအာင္ဆိုရရင္ စက္မွဳလယ္ယာလုပ္မယ္ဆိုရင္ လယ္ထြန္စက္ေမာင္းဖို႕ trained driver ေတြလိုပါတယ္။ driver ေတြ trained ထားရင္လဲ ေမာင္းရမယ့္ လယ္ထြန္စက္ေတြ ရွိေနဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။
ဒီလို sensible education target ေတြခ်တဲ့အခါ economy ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္၊ စီမံခ်က္ေတြျပည့္မွီေအာင္ျမင္ေစမယ့္ ေတာင္းဆိုခ်က္၊ absorption capacity rate ျမင့္မားေစမယ့္စနစ္ရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္စတာ ေတြကို ေသခ်ာစဥ္းစားဖို႕လိုအပ္ပါတယ္။ ဖြံံျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ ပညာတတ္ေတြမရွိျခင္း၊ ရွိတဲ့ပညာတတ္ေတြကို အသံုးမျပဳႏိုင္ျခင္း၊ လြဲမွားေသာ attitudes မ်ားျဖင့္ ပညာရပ္ကိုခ်ဥ္းကပ္ျပီး၊ rate of return ျပန္မလုပ္ေပးႏိုင္မည့္ ပညာတတ္ေတြကို ေမြးထုတ္မွဳမ်ားေနျခင္း၊ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးမတည္ျငိမ္မွဳမ်ားေၾကာင့္ ဦးေႏွာက္ယိိုစီးမွဳ ျပႆနာျဖစ္ေနျခင္း စတဲ့အေၾကာင္းရင္း မ်ိဳးစံုေၾကာင့္ Human capital ဟာ shortage ျဖစ္ေနတတ္ပါတယ္။ ဒီလို manpower shortage ကို မေျဖရွင္းႏိုင္ရင္ economic modernization ဘယ္လိုမွ မျဖစ္လာႏိုင္တဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေတြဟာ ေႏွာင့္ေႏွးေနဦးမွာပါပဲ။ ဒီျပႆနာကို ေျဖရွင္းႏိုင္ဖို႔အတြက္ ထိေရာက္တဲ့ လူစြမ္းအားအရင္းအျမစ္တိုးတက္ေရးမဟာဗ်ဴဟာ (Strategy of Human Resources Development) လိုအပ္လာပါတယ္။
လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဆိုင္ရာျပႆနာမ်ား
ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ဆဲႏိုင္ငံေတြမွာ အမ်ားအားျဖင့္ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဆိုင္ရာ ျပႆနာႏွစ္မ်ိဳးကို ရင္ဆိုင္ရေလ့ရွိပါတယ္။ ပထမတမ်ိဳးကေတာ့ လိုအပ္ေသာ critical skills ရွိတဲ့လူေတြရွားပါးမွဳျဖစ္ျပီး၊ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ လုပ္အားေပါမ်ားမွဳျဖစ္ပါတယ္။ ဒီႏွစ္ရပ္လံုးကို လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာမ်ား ခ်မွတ္တဲ့အခါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တဘက္ကေန skills ေတြ တိုးတက္ေအာင္ လုပ္သလို အျခားတဘက္ကေနလဲ အသံုးမခ်ရတဲ့ လူ႕စြမ္းအားေတြကို အသံုးျပဳႏိုင္မယ့္ အလုပ္ေတြ ပ့ံပိုးေပးႏိုင္ရပါမယ္။ ဒီျပႆနာႏွစ္ရပ္လံုးဟာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ပညာေရးနဲ႕ ဆက္စပ္မွဳ ရွိေနပါတယ္။ ျပႆနာအတိမ္အနက္ မတူေပမယ့္ ႏိုင္ငံတိုင္းမွာေတာ့ ဒီျပႆနာေတြ ရွိေနႏိုင္ပါတယ္။
လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ ရွားပါးမွဳ
ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံေတြမ်ားျဖစ္ပြားေလ့ရွိတဲ့ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ရွားပါးမွဳမ်ားကို အမ်ိဳးအစားခြဲျပီး ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။
(၁) ဖြံံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံအမ်ားစုမွာ ပညာရည္ျမင့္မားတဲ့ professional ေတြျဖစ္တဲ့ ဆရာ၀န္၊ အင္ဂ်င္နီယာ၊ တိရစၧာန္ကုဆရာ၀န္၊ သိပၸံပညာရွင္ေတြ ရွားပါးမွဳ (သို႕) အသံုးမ၀င္မွဳေတြ ျဖစ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ပညာရွင္ေတြရွိတယ္ဆိုရင္လည္း မ်ားေသာအားျဖင့္ ဒီပညာရွင္ေတြဟာ ျမိဳ႕ၾကီးျပၾကီးမ်ားမွာသာ ေနေလ့ရွိတာမို႕ တကယ္လိုအပ္တဲ့ ေက်းလက္ေဒသေတြမွာ ရွားပါးမွဳျဖစ္တတ္ပါတယ္။ အာဖရိက၊ အာရွနဲ႕ လက္တင္အေမရိကႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အတတ္ပညာနဲ႕ လုပ္ငန္းခြင္ သီးျခားစီျဖစ္ေနတဲ့ ပညာရွင္ေတြ အမ်ားအျပားရွိေနပါတယ္။
(၂) ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ sub- professional personnel ေတြျဖစ္တဲ့ technician ေတြ၊ သူနာျပဳေတြ ရွားပါးမွဳျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုရွားပါးမွဳမျဖစ္ေအာင္ တကၠသိုလ္ပညာေရးမဟုတ္တဲ့ ပိုလီတက္နစ္ institution ေတြ ဖြင့္လွစ္ေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
(၃) ေနာက္ထပ္ရွားပါးမွဳတမ်ိဳးကေတာ့ အဆင့္ျမင့္စီမံခန္႕ခြဲမွဳနဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္မွဳဆိုင္ရာ ၀န္ထမ္းမ်ားရွားပါးမွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ private sector မွာေရာ၊ public sector မွာပါ အရည္အခ်င္းျပည့္၀တဲ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ၀န္ထမ္းမ်ားကို ေလ့က်င့္ေမြးထုတ္ေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
(၄) ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ အေျခခံပညာေရးနဲ႕ အဆင့္ျမင့္ ပညာေရး ဆရာ၊ ဆရာမမ်ားပဲျဖစ္ပါတယ္။ အရည္အခ်င္းျပည့္၀တဲ့ ဆရာ၊ ဆရာမမ်ား ရွားပါးမွဳဟာ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳျဖစ္စဥ္ တရပ္လံုးအတြက္ 'master bottleneck' ျဖစ္တာမို႕ အထူးဂရုစိုက္ရမယ့္ က႑တရပ္ျဖစ္ပါတယ္။
(၅) ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ craftsmen of all kind လို႕ဆိုႏိုင္တဲ့ စာေရးစာခ်ီေတြ၊ machine operator စသူေတြရွားပါးမွဳျဖစ္ပါတယ္။ လုပ္ငန္းခြင္ဆိုင္ရာေလ့က်င့္သင္ၾကားေပးမွဳေတြနဲ႕ သင္တန္းေပးမွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
(၆) ေနာက္ဆံုးတမ်ိဳးကေတာ့ အေထြေထြ လိုအပ္ေသာ ပညာရွင္ေတြျဖစ္တဲ့ ေလေၾကာင္းလိုင္း ပိုက္ေလာ့ေတြ၊ စီးပြားေရးပညာရွင္ေတြ၊ စာရင္းအင္းဆိုင္ရာပညာရွင္ စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳဆိုတာက အထက္မွာေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ အတတ္ပညာရွင္၊ အသိပညာရွင္၊ ပညာသည္ေတြအားလံုးအေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ သူတို႕ေတြရဲ႕အေရအတြက္၊ အရည္အခ်င္းေတြ တိုးတက္လာတာနဲ႕အမွ်၊ သက္ဆိုင္ရာနယ္ပယ္ေတြမွာ အသံုးခ်လာႏိုင္တာနဲ႕အမွ် human capital တက္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို Human capital formation ျဖစ္စဥ္ကုိ လည္ပတ္ႏိုင္ေစဖို႕အတြက္ ႏိုင္ငံအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားမွ manpower ဆန္းစစ္မွဳဆိုတာကို ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။
manpower ဆန္းစစ္ခ်က္
manpowerဆန္းစစ္ခ်က္မ်ား ျပဳလုပ္တဲ့အခါမွာ ရည္မွန္းခ်က္ သံုးရပ္ ရွိရပါမယ္။
ပထမရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ economic sector တခုခ်င္းဆီမွာ ရွိေနတဲ့ skilled manpower ရွားပါးမွဳကို ေဖာ္ထုတ္ျပီး၊ ဘာေၾကာင့္ရွားပါးတယ္ဆိုတဲ့အခ်က္ေတြကိုပါ ထည့္သြင္းစဥ္းစားရပါမယ္။
ဒုတိယရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ ျဖစ္ေနမွဳေတြနဲ႕ ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းရင္းေတြကို ေဖာ္ထုတ္ရပါမယ္။
တတိယရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ တိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ targets မ်ားကို သင့္ေလ်ာ္တဲ့ expected growth rate ေပၚ မူတည္ျပီး ခ်မွတ္ရပါမယ္။
ဒီဆန္းစစ္ခ်က္ကို စနစ္တက်လုပ္ျပီးမွသာ လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ တိုးတက္မွဳဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ တရပ္ကို ေရးဆြဲရပါမယ္။ ဒီမဟာဗ်ဴဟာမွာ မ်က္ႏွာစာ သံုးမ်ိဳးပါ၀င္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။
ပထမတမ်ိဳးက သင့္ေတာ္တဲ့ incentives မ်ားေပးျခင္းပါ။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ လူေတြကို လိုအပ္တဲ့ နည္းပညာေတြ သင္ယူခ်င္စိတ္ရွိလာေအာင္ တြန္းအားေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္တမ်ိဳးကေတာ့ လုပ္ငန္းခြင္ ၀န္ထမ္းေတြကို ထိေရာက္စြာ ျပဳလုပ္ႏိုင္မယ့္ အရည္အခ်င္းျမွင့္တင္ေရး သင္တန္းမ်ား ေပးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ဆံုးတမ်ိဳးကေတာ့ formal education ကို rational development ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေပးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။
ဒီမ်က္ႏွာစာသံုးမ်ိဳးလံုးဟာ တခုနဲ႕တခု အျပန္အလွန္အမွီသဟဲ ျပဳေနတာျဖစ္တဲ့အတြက္ သံုးမ်ိဳးစလံုးကို တျပိဳင္နက္တည္း အေကာင္အထည္ေဖာ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ တျပိဳင္တည္းမွာပဲ formal education နဲ႕ in-service training ကို ေပါင္းကူးေပးႏိုင္ေအာင္လဲ ၾကိဳးပမ္းရမွာျဖစ္ပါတယ္။
လူ႕စြမ္းအားအရင္းအျမစ္ဖြံ႕ျဖိဳးမွဳျပဳလုပ္ရာမွာ အေရးၾကီးဆံုးလိုအပ္ခ်က္တရပ္ျဖစ္တဲ့ education planning နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို ဆက္လက္ေဖာ္ျပေပးပါမယ္။
ပညာေရးစီမံခ်က္ႏွင့္ေပၚလစီမ်ား
ပညာေရးစီမံခ်က္ႏွင့္ ေပၚလစီမ်ားခ်မွတ္ရာမွာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳအေျခအေနကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားမွာ ျပဳလုပ္ရမယ့္ စီမံခ်က္မ်ား၊ ေပၚလစီမ်ားႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးျပီး ႏိုင္ငံမ်ားမွာ ခ်မွတ္ရမည့္ ေပၚလစီမ်ားမွာ မ်ားစြာေသာ ကြဲျပားမွဳေတြ ရွိပါတယ္။
ကမာၻ႕ဘဏ္ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေလ့လာေရးက (၂၀၀၇)ခုႏွစ္က ထုတ္ေ၀တဲ့ Building Knowledge economies စာတမ္းမွာ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္မ်ားမွာ ခ်မွတ္သင့္တဲ့ ပညာေရးမူ၀ါဒမ်ားကို ေအာက္ပါအတိုင္း ခ်မွတ္ထားပါတယ္။
(၁) မူလတန္း၊ပညာေရး
* လူတိုင္းအတြက္ ပညာေရး စီမံခ်က္မ်ားတြင္ အာရံုစိုက္ရန္
* ေက်ာင္းအပ္ႏွဳန္းတိုးျမွင့္လာေရး ေဆာင္ရြက္ရန္
* အမ်ိဳးသမီးငယ္မ်ား၏ ပညာေရးႏွင့္အလုပ္အကိုင္ရရွိေရးအခြင့္အလမ္းတိုးတက္လာေစရန္
* အရည္အေသြးျမွင့္တင္ေရးကို အာရံုစိုက္ရန္
(၂) အလယ္တန္း၊ အထက္တန္းပညာေရး
* အလယ္တန္းေက်ာင္းအပ္ႏွဳန္းတိုးျမင့္လာေရးေဆာင္ရြက္ရန္
* အထက္တန္းပညာေရးအား တကၠသိုလ္ေကာလိပ္ပညာေရးမ်ားအတြက္ ျပင္ဆင္ေပးရံုသာမက လုပ္ငန္းခြင္ဘ၀ႏွင့္ပါ သင့္ေလ်ာ္ႏိုင္ေစမည့္ ပညာေရးအစီအစဥ္မ်ား ေဖာ္ေဆာင္ရန္
(၃) တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္ပညာေရး
* တကၠသိုလ္၊ ေကာလိပ္ပညာေရးအဆင့္အတန္းျမင့္မားလာေစရန္
* Economy တြင္ လိုအပ္ေသာ အရည္အခ်င္းမ်ားႏွင့္ တြဲစပ္ေဖာ္ေဆာင္ရန္
* ပရိုဂရမ္ႏွင့္ လိုအပ္ေသာအရည္အခ်င္းမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ရန္ လုပ္ငန္းရွင္မ်ားထံမွ အၾကံဥာဏ္ရယူရန္
* အခ်ိန္ကာလပိုမိုတိုေတာင္းေသာ နည္းပညာပိုင္းဆိုင္ရာသင္တန္းမ်ား (ဥပမာ- ပိုလီတက္နစ္မ်ား) ဖြင့္လွစ္ရန္
(၄) စဥ္ဆက္မျပတ္ပညာေရး
* စာတတ္ေျမာက္မွဳႏွဳန္းျမင့္မားလာေရး ေဆာင္ရြက္ရန္
* economy မွ လိုအပ္ေသာ အရည္အခ်င္းမ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေပးႏိုင္မည့္ သင္တန္းမ်ားေပးရန္
* အရည္အခ်င္းျမွင့္တင္ေရးသင္တန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ရန္
စသည္တို႕ျဖစ္ပါတယ္။
မ်ားေသာအားျဖင့္..
ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္မ်ားမွာ ပညာေရးစနစ္နဲ႕ တိုက္ရိုက္ဆက္ႏြယ္ေနတဲ့ ျပႆနာမ်ားကို ရင္ဆိုင္ေနၾကရပါတယ္။ ပညာတတ္မ်ားနည္းပါးမွဳ၊ မထိေရာက္ေသာ ပညာေရးမူ၀ါဒမ်ားခ်မွတ္ထားမွဳ၊ သင္ရိုးညႊန္းတန္းနဲ႕ သင္ၾကားမွဳနည္းစနစ္မ်ား economy လိုအပ္ခ်က္ႏွင့္မကိုက္ညီမွဳ၊ သိပၸံနဲ႕နည္းပညာသင္တန္းမ်ား ဖြင့္လွစ္ရန္အားနည္းမွဳ စတာေတြျဖစ္ပါတယ္။
ဘာသာစကားအေနနဲ႕ကေတာ့ ပထမပိုင္းႏွစ္မ်ားမွာ မိခင္ဘာသာစကားနဲ႕ သင္ၾကားရာက တစတစ ႏိုင္ငံရပ္ျခားဘာသာစကားမ်ားကို တိုးခ်ဲ႕သင္ေပးသြားျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဒီနည္းလမ္းကို အာဖရိကတိုက္ႏိုင္ငံမ်ားမွာ က်င့္သံုးရာမွာ ၾကီးစြာေသာ ေအာင္ျမင္မွဳေတြ ရရွိခဲ့ပါတယ္။ လူငယ္ေတြကို ပိုမိုက်ယ္ျပန္႕ေသာ ကမၻာၾကီးနဲ႕ မိတ္မဆက္ေပးခင္မွာ solid language base နဲ႕ သင္ယူေလ့လာေရးျဖစ္စဥ္ကို အေျချပဳတဲ့ approach ျဖစ္ပါတယ္။
ဖြ႕ံျဖိဳးဆဲတိုင္းျပည္မ်ားအတြက္ အေရးၾကီးတဲ့ပညာေရးရည္မွန္းခ်က္ကေတာ့ အရည္အေသြးျမင့္မားတဲ့ ဘြဲ႕ရပညာတတ္မ်ား အေရအတြက္ တိုးတက္ျမင့္မားလာျခင္းပဲျဖစ္သင့္ပါတယ္။ အေရအတြက္မ်ားျပားလာျခင္း တခုတည္းနဲ႕ ပညာေရးရည္မွန္းခ်က္ ေအာင္ျမင္တယ္လို႕ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။
ပညာေရးမူ၀ါဒနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ယူနက္စကိုက ေဖာ္ထုတ္ထားတဲ့ generic simulation model, EPSSim နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့အေၾကာင္းအရာေလးေတြကို ေနာက္ေဆာင္းပါးမ်ားမွာ ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမယ္။
(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)
ခင္မမမ်ိဳး (၂၈၊ ၉၊ ၂၀၀၈)
No comments:
Post a Comment