ပညာေရးႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး (ေဆာင္းပါး)

ခင္မမမ်ိဳး

နိဒါန္း

 

(၁၉၉၉) ခုႏွစ္မွာ ယူေကႏိုင္ငံ ႏိုင္ငံတကာဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး ၀န္ၾကီးဌာနက ထုတ္ေ၀တဲ့ အစီရင္ခံစာထဲမွာ လူသားတေယာက္ ရွင္သန္ရပ္တည္မွဳအတြက္ Human Capital, Social Capital, Natural Capital, Physical Capital နဲ႕ Financial Capital စျပီး အရင္းအႏွီး (၅) မ်ိဳး လိုအပ္ေၾကာင္း ေရးသားေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဒီအရင္းအႏွီးေတြ တိုးပြားလာဖို႕အတြက္ ပညာေရးဟာ ပဓာနက်ပါတယ္။ ပညာေရးေၾကာင့္ စြမ္းရည္၊ ဗဟုသုတနဲ႕ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြ တိုးပြားလာျပီး Human Capital ကို တိုးတက္ေစပါတယ္။ Human Capital တိုးတက္လာျခင္းျဖင့္ လူ႕ဘ၀ ရွင္သန္ရပ္တည္ေရးအတြက္ အျခားအရင္းအႏွီးမ်ားကိုပါ အေကာင္းဆံုး အသံုးျပဳႏိုင္စြမ္း တိုးျမင့္လာေစျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ပါတယ္။

ပညာေရးႏွင့္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး

ပညာေရးအဆင့္ ျမင့္မားမွဳနဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးဟာ ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ပညာေရးအဆင့္ ျမင့္မားလာတဲ့အတြက္ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာတာလား၊ စီးပြားေရး ဖြံ႕ျဖိဳးလာတဲ့အတြက္ ပညာေရးအဆင့္ ျမင့္မားလာတာလားဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးေတာ့ ပညာရွင္ေတြက ေဆြးေႏြးျငင္းခုန္ေနၾကဆဲပါပဲ။ Human Capital Theory ကို ကိုင္စြဲထားသူမ်ားကေတာ့ ပညာေရးဟာ ထုတ္လုပ္မွဳ ျမင့္မားေရးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ စြမ္းရည္ေတြကို ဖန္တီးေပးႏိုင္ေၾကာင္း၊ ပညာေရးက႑မွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳဟာ ကုန္က်စရိတ္မ်ားတယ္ဆိုေပမယ့္၊ အက်ိဳးေက်းဇူးျဖစ္ထြန္းမွဳေတြ အေျမာက္အျမား ရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပေရးသားၾကပါတယ္။

ကမၻာတ၀ွမ္းမွာရွိတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ လုပ္ခလစာနဲ႕ ပညာေရးအဆင့္ေတြက တိုက္ရိုက္ ဆက္ႏြယ္မွဳ ရွိတယ္လို႕ ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိထားၾကပါတယ္။ အလုပ္ရွင္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ကၽြမ္းက်င္မွဳနဲ႕ ထုတ္လုပ္မွဳအဆင့္ျမင့္မားေရးအတြက္ လုပ္သားမ်ားရဲ႕ ပညာေရး အဆင့္ျမင့္မားမွဳကို သြင္ျပင္လကၡဏာတရပ္ တိုင္းတာသတ္မွတ္ေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္ ကေတာ့ ပညာရည္ျမင့္မားမွဳဟာ ဘ၀ကို စတင္တည္ေဆာက္ခ်ိန္မွာတင္ အက်ိဳးျပဳတာမဟုတ္ပဲ၊ ဘ၀အနာဂတ္ တည္ျငိမ္သာယာေရးကိုပါ ျဖစ္ထြန္းႏိုင္ေစပါတယ္။

လူအမ်ားက ဒီလိုဆက္စပ္မွဳေတြကို လက္ခံထားၾကေပမယ့္ Human Capital Theory ကို ေ၀ဖန္ၾကတဲ့ ‘Correspondence Theorists’ (Bowles, Gintis စသူေတြ) ကေတာ့ ပညာေရးကို အလုပ္ရွင္ေတြ တန္ဖိုးထားတာက cognitive skills ေတြေၾကာင့္ မဟုတ္ပဲ၊ ပညာေရးအဆင့္ကြဲျပားမွဳေပၚမူတည္ျပီး အလုပ္တာ၀န္ခြဲမွဳဆိုင္ရာ occupational hierarchy ကို သတ္မွတ္ႏိုင္တဲ့ non-cognitive traits ေတြေၾကာင့္လို႕ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပညာေရးဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ social hierarchies ပံုသ႑ာန္သစ္ေတြ ထပ္မံတည္ေဆာက္လိုက္တာျဖစ္တယ္လို႕ သူတို႕က ယူဆပါတယ္။ ‘screening’ theorists ျဖစ္တဲ့ Wiles, Whitehead စသူေတြကေတာ့ ပညာေရးဟာ ေရြးခ်ယ္မွဳျဖစ္စဥ္လို႕ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။ ေက်ာင္းသင္ပညာေရးဟာ ဥာဏ္ပညာျမင့္မားသူေတြကို ေရြးခ်ယ္ျပီး၊ စြမ္းရည္ ျမင့္မားလာေအာင္ ေရြးခ်ယ္ေလ့က်င့္ေပးျခင္းလို႕ ယူဆၾကပါတယ္။

ပညာေရးႏွင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ

Human Capital Theory နဲ႕ Correspondence Theory ကို လက္ခံသူေတြ က ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒေတြကို သီးျခားေရးဆြဲ အၾကံျပဳထားၾကပါတယ္။ Human Capital Theorists ေတြက ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးမူ၀ါဒေတြထဲမွာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးတဲ့ အိမ္ေထာင္စု၀င္မ်ားရဲ႕ ပညာေရးနဲ႕ ကၽြမ္းက်င္မွဳအရည္အခ်င္းေတြ ျမင့္မားလာေရးကို ထည့္သြင္းသင့္တယ္လို႕ ယူဆၾကပါတယ္။ ဒီလိုျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ေရရွည္မွာ ျမိဳ႕ျပနဲ႕ ေက်းလက္ေဒသ စီးပြားေရး အေဆာက္အအံုကို အက်ိဳးေက်းဇူးသက္ေရာက္ေစႏိုင္မယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ Correspondence Theory ကို လက္ခံသူမ်ားကလဲ လုပ္ငန္းခြင္မွာရွိတဲ့ လုပ္သားမ်ားရဲ႕ ပညာေရးနဲ႕ စြမ္းရည္ေတြ ျမင့္မားလာေအာင္ ျပဳလုပ္သင့္ေၾကာင္း အၾကံျပဳထားၾကပါတယ္။

ပညာေရးကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးနည္းလမ္းတခုအျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ Human Capital Theory သေဘာတရားမ်ားကိုကမၻာ့ဘဏ္ရဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးဆိုင္ရာ ခ်ဥ္းကပ္သေဘာ တရားမ်ားမွာ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပထားပါတယ္။ ဖြံ႕ျဖိဳးဆဲႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ပညာေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ ေငြေၾကးနဲ႕ အျခား အရင္းအျမစ္မ်ားစြာကို ကမၻာ့ဘဏ္က ေထာက္ပံ့ကူညီေပးခဲ့ပါတယ္။

ပညာေရးဖြံ႔ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို အဓိက စိန္ေခၚတဲ့ျပႆနာတရပ္ကေတာ့ equity မရွိတဲ့ ျပႆနာ တရပ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ပညာေရးက႑ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးအတြက္ မူ၀ါဒမ်ား ေရးဆြဲရာမွာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အတြင္းမွာ ရွိေနတဲ့ disadvantaged groups ထဲမွာ ရွိေနတဲ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ား၊ စစ္ေဘးဒုကၡသည္မ်ား၊ လမ္းေပၚေရာက္ေနေသာ ကေလးသူငယ္မ်ားနဲ႕ မိမိတို႕ဘာသာ ၀မ္းစာရွာေဖြ စားေသာက္ေနရေသာ ကေလးသူငယ္မ်ား၊ အမ်ိဳးသမီးမ်ားရဲ႕ အေရးကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။

ကမၻာ့ဘဏ္ရဲ႕ ေလ့လာခ်က္မ်ားအရ ပညာေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ အသံုးစရိတ္ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ တန္းတူညီမွ်မွဳ မရွိပဲ ျဖစ္ေနျပီး၊ ထူးခၽြန္ထက္ျမက္လာဖို႕ အလားအလာရွိတဲ့ ေက်ာင္းသား ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ မိဘရဲ႕ စီးပြားေရးအဆင္မေျပမွဳ၊ အခြင့္အလမ္းနည္းပါးမွဳ၊ လံုေလာက္ေသာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား မရရွိမွဳ စတဲ့ အေၾကာင္းတရားေတြေၾကာင့္ တိုးတက္မွဳေတြ ေႏွာင့္ေႏွးေနၾကရေၾကာင္း ေလ့လာေတြ႕ရွိခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးအတြက္ ပညာေရး က႑မွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆိုခဲ့ၾကျပီး ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးကို ဦးတည္တဲ့ ပညာေရးဆိုင္ရာ မူ၀ါဒမ်ားနဲ႕ framework မ်ားကိုလဲ ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။

Education decentralization

ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရးကို ဦးတည္တဲ့ ပညာေရးဆိုင္ရာ framework မ်ားစြာအနက္ Education decentralization ကို ႏိုင္ငံေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားမွာ အသံုးျပဳလာၾကပါတယ္။ Rondinelli (1981) ဆိုသူက decentralization ဆိုတာ စီမံကိန္းမ်ားေရးဆြဲျခင္း၊ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားခ်မွတ္ျခင္းနဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ မ်ားကို စီမံခန္႕ခြဲျခင္းဆိုင္ရာ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြကို အစိုးရအဆင့္ကေန အဖြဲ႕အစည္းအဆင့္၊ ေအဂ်င္စီ အဆင့္မ်ားကို တာ၀န္ခြဲေ၀ေပးျခင္းလို႕ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုထားပါတယ္။ ဒီလိုျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ decentralised state apparatus တခုရဲ႕ လုပ္ပိုင္ခြင့္ေတြ တိုးျမင့္လာျပီး၊ သက္ဆိုင္ရာေဒသအလိုက္ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ေတြကို ပိုမိုျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္တယ္လို႕ သံုးသပ္ၾကပါတယ္။

ဒီလိုလႊဲေျပာင္းေပးႏိုင္တဲ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္ပါ၀ါေတြထဲမွာ ႏိုင္ငံေရးပါ၀ါ၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးပါ၀ါနဲ႕ ဘ႑ာေရး စီမံခန္႕ခြဲမွဳပါ၀ါေတြ ပါ၀င္ႏိုင္ပါတယ္။ Martinussen (1997) ဆိုသူက decentralization အမ်ိဳးအစားေလးမ်ိဳး ခြဲျခားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ပထမအမ်ိဳးအစားကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးနဲ႕ စီမံခန္႕ခြဲေရးဆိုင္ရာ လုပ္ငန္းတာ၀န္ေတြကို ၀န္ၾကီးဌာန တခုခ်င္းစီအလိုက္ ေဒသဆိုင္ရာ ယူနစ္ေတြကို တာ၀န္လႊဲေပးတဲ့ Deconcentration အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒုတိယအမ်ိဳးအစားကေတာ့ semiautonomous government agencies ေတြကို သက္ဆိုင္ရာက႑အလိုက္ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳနဲ႕ လုပ္ငန္းေဖာ္ေဆာင္မွဳတာ၀န္မ်ား ခြဲေ၀လႊဲေျပာင္းေပးတဲ့ Delegation အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ တတိယအမ်ိဳးအစားကေတာ့ လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႕ တာ၀န္ေတြကို ေဒသဆိုင္ရာ အစိုးရေတြကို လႊဲေျပာင္းေပးထားတဲ့ Devolution အမ်ိဳးအစား ျဖစ္ပါတယ္။ စတုတၳအမ်ိဳးအစားကေတာ့ လုပ္ငန္းတာ၀န္အခ်ိဳ႕ကို Privatisation လုပ္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုေတြ လုပ္ျခင္းအားျဖင့္ decentralization ဟာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ျဖစ္တည္မွဳသ႑ာန္ (structures) နဲ႕ ျဖစ္စဥ္ (processes) ေတြကို အသြင္ေျပာင္းေပးႏိုင္ပါတယ္။ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းရဲ႕ ျဖစ္တည္မွဳ သ႑ာန္ကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားအား ကိုယ္စားျပဳေသာ ျဖစ္တည္မွဳသ႑ာန္မ်ား တည္ေဆာက္ျခင္း၊ ေဒသတဦးခ်င္းစီရဲ႕ လိုအပ္ခ်က္ကို ကူညီျဖည့္ဆည္းေပးႏိုင္ေသာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ား ေပၚထြန္းလာျခင္း၊ privatisation ရဲ႕ အက်ိဳးေက်းဇူးျဖစ္တဲ့ ေစ်းကြက္ယွဥ္ျပိဳင္မွဳေၾကာင့္ လုပ္ငန္းမ်ားကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္လာျခင္း စတာေတြနဲ႕ အသြင္ေျပာင္းႏိုင္ပါတယ္။

ျဖစ္စဥ္ေတြကိုေတာ့ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳေလွ်ာ့ခ်ေရး မူ၀ါဒမ်ားခ်မွတ္ရာမွာ ေဒသဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ထည့္သြင္းအသံုးျပဳႏိုင္ျခင္း၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူ မ်ားနဲ႕ မူ၀ါဒ ခ်မွတ္သူမ်ားအၾကား ဆက္သြယ္မွဳ တိုးျမင့္လာေစျခင္း၊ မူ၀ါဒမ်ား ေရးဆြဲရာမွာ ပါ၀င္မွဳျဖစ္စဥ္မ်ား (participatory processes) မ်ား တိုးျမင့္လာေစျခင္း၊ တာ၀န္ခံမွဳ (accountability) ႏွင့္ ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳ (transparency) မ်ား ပိုမိုရွိလာျခင္း စတာေတြနဲ႕ အသြင္ေျပာင္းႏိုင္ပါတယ္။

သို႔ေပမယ့္ decentralization ဟာ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားဘက္မွ ခ်ဥ္းကပ္ရပ္တည္ျခင္း (pro-poor approach) အေနနဲ႕ေတာ့ သူ႕ဘာသူအသြင္ေျပာင္းသြားႏိုင္ျခင္းမရွိပါဘူး။ ဒီလိုအသြင္ေျပာင္းလာေအာင္ စနစ္တက် စီမံခ်က္မ်ား ေရးဆြဲျပီး၊ အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ Education Decentralization နဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ pro-poor conditions ေတြကို ပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကရမွာ ဗဟိုနဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားအၾကားက ဆက္ဆံေရး (central-local relations) နဲ႕ local mechanisms မ်ားက အဓိကက်ပါတယ္။

Central-local relations ဆိုရာမွာ ဗဟိုအစိုးရအေနနဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွုေလွ်ာ့ခ်ေရးကို political commitment တခုအေနနဲ႕ သတ္မွတ္ျပီး၊ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းေတြနဲ႕ ပရိုက္ဗိတ္ အဖြဲ႕အစည္းေတြကို လုပ္ပိုင္ခြင့္နဲ႕ တာ၀န္ေတြ ခြဲေ၀ျပဌာန္းေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေဒသဆိုင္ရာအဖြဲ႕အစည္းေတြအေနနဲ႕ ျပဌာန္းခြင့္နဲ႕ တာ၀န္ခံမွဳအၾကားကို ခ်ိန္ခြင္ညွိျပီး၊ စီမံခ်က္မ်ား ခ်မွတ္လုပ္ေဆာင္ႏိုင္တဲ့ ဘ႑ာေရးအရင္းအျမစ္ အသံုးခ်ႏိုင္ခြင့္ပါ၀ါ ရွိဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ဗဟိုအစိုးရအေနနဲ႕ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးယူနစ္မ်ားအၾကား ပူးေပါင္းညွိႏွိဳင္းေဆာင္ရြက္ျခင္း၊ ႏိုင္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားေသာ မူ၀ါဒမ်ားႏွင့္ ကိုက္ညီျခင္း စတာေတြကို ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳျပီး လိုအပ္ေသာ ေထာက္ပံ့မွဳမ်ား ျပဳလုပ္ေပးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘ႑ာေရးအရင္းအျမစ္ ခြဲေ၀သံုးစြဲမွဳဆိုင္ရာ မသမာမွဳမ်ားနဲ႕ ေဒသဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္းမ်ားကို ပါ၀ါရွိတဲ့ ေရေပၚဆီလူတန္းစားမ်ားက စြက္ဖက္ ခ်ဳပ္ကိုင္မွဳမ်ား ျဖစ္ပြားလာျခင္း မရွိေအာင္လဲ ဗဟိုအစိုးရက ေစာင့္ၾကပ္ၾကည့္ရွဳ ထိန္းသိမ္း ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္အေနနဲ႕ privatization ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္ရာမွာလဲ အက်ိဳး အျမတ္ကိုပဲ ၾကည့္တဲ့ လုပ္ငန္းမ်ားကို ဦးစားေပးျခင္း မဟုတ္ပဲ pro-poor approach လုပ္ငန္းမ်ားကို ဦးစားေပးဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

Local mechanisms ေတြမွာေတာ့ ကိုယ္စားျပဳဒီမိုကေရစီ (representative democracy)နဲ႕ အျခား participatory democracy စနစ္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ျပီး၊ မူ၀ါဒခ်မွတ္မွဳမ်ားနဲ႕ တာ၀န္ခံမွဳ၊ ပြင့္လင္းျမင္သာမွဳေတြကို ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားက ကိုယ္စားျပဳႏိုင္တဲ့ Voice mechanism ၊ ေဒသဆိုင္ရာႏိုင္ငံေရးနဲ႕ လွဳပ္ရွားေဆာင္ရြက္မွဳမ်ားဆိုင္ရာ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ား ပံ့ပိုးေပးတဲ့ Information mechanism နဲ႕ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးသူမ်ားမွ ပရိုက္ဗိတ္နဲ႕ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမ်ားရဲ႕ ပံ့ပိုးကူညီမွဳကို ယူေဆာင္ျခင္းဆိုင္ရာ Exit mechanism မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ေပးဖို႕ လိုပါတယ္။

နိဂံုး

ေဘာဂေဗဒပညာရွင္ Amartya Sen က ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳဆိုတာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခု ထိေရာက္စြာ ရွင္သန္လည္ပတ္ေရးအတြက္ စြမ္းရည္ (capability) ေလ်ာ့နည္းျခင္းလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီလိုစြမ္းရည္ ေလ်ာ့နည္းရျခင္းမွာ ပညာေရးက႑ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳေႏွာင့္ေႏွးျခင္းကလဲ အေရးပါတဲ့ အေၾကာင္းတရား ျဖစ္တာေၾကာင့္ ပညာေရးက႑ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္လာေအာင္ ၀ိုင္း၀န္းၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္ျခင္းအားျဖင့္ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ human capital တိုးျမင့္လာျပီး၊ ဆင္းရဲႏြမ္းပါးမွဳ ကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပအပ္ပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၁၂၊ ၅၊ ၂၀၁၂)

ရည္ညႊန္းကိုးကား

Crook, Richard C. & Alan Sturla Sverrisson (2001). “Decentralisation and poverty alleviation in developing countries: a comparative analysis or, is West Bengal unique?” IDS Working Paper 130, Brighton: Institute of Development Studies.

Gemmel, N. (1996). Evaluating the impacts of human capital stocks and accumulation on economic growth: some new evidence. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 58(1), 9-28.

Hanushek, E. A., & Wößmann, L. (2007). The role of school improvement in economic development. NBER Working Paper 12832. Cambridge, Mass.: National Bureau of Economic Research.

Krueger, A., & Lindahl, M. (2001). Education for growth: Why and for whom? Journal of Economic Literature, 39, 1101-36.

Martinussen, John (1997) Society, State and Market: A Guide to Competing Theories of Development, chapter 15, Zed Books, London

Rondinelli, D.A. (1981) “Government Decentralization in Comparative Perspective: Theory and Practice in Developing Countries”, International Review of Administrative Sciences, Vol. 47: 22-42.

Sen, A. (2001). Development as freedom. Oxford: Oxford University Press.

World Bank (2001) “Decentralisation and governance: does decentralisation improve public service delivery?” PREM notes, June 2001, Number 55