အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား ဆိုရာ၀ယ္ (ခင္မမမ်ိဳး)

မီးဖိုထဲေရာက္မွ ရြာရိုးကိုးေပါက္ ျပန္ထြက္ေလွ်ာက္ျပီး သားလွီးဓား လိုက္ရွာေနရတဲ့ ဘ၀မေရာက္ဖို႕

အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား ဆိုရာ၀ယ္

နိဒါန္း

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ပံုေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္တဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား ဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ အလြန္ အေရးၾကီးလွပါတယ္။ ဒီသေဘာတရားကို အသံုးျပဳျပီး စစ္ဘုရင္ေတြက ေသြးေခ်ာင္းစီး စစ္ပြဲေတြ ဆင္ႏႊဲခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ အာဏာရွင္ေတြက အုပ္ခ်ဳပ္ခံျပည္သူလူထုၾကီးကို ညွဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ကမၻာနဲ႕အ၀ွမ္းမွာ ပ႗ိပကၡေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ပါတယ္။ ေဒသတြင္း မတည္ျငိမ္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ၾကပါတယ္။ တျပိဳင္နက္တည္းမွာပဲ ဒီသေဘာတရားကို အသံုးျပဳျပီး တႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို တျခားႏိုင္ငံက ထိခိုက္ေစမယ့္ လုပ္ေဆာင္မွဳေတြကို ေရွာင္ရွားေရး၊ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူတကြ ယွဥ္တြဲေနထိုင္ေရးတို႕အတြက္ ၾကိဳးပမ္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြကလဲ ထြက္ေပၚလာပါတယ္။ Hans Morgenthau က ကမၻာၾကီးတခုလံုးကို ႏိုင္ငံေရးအားျဖင့္ တိုင္းႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕ ခြဲျခမ္း စိတ္ျဖာထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီတိုင္းႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြကသာလွ်င္ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရးအေပၚမွာ လႊမ္းမိုးမွဳရွိမယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ (၁၈၄၈) ခုႏွစ္မွာ Lord Palmerston ကလဲ “ငါတို႕ဆီမွာ ထာ၀ရ မိတ္ေဆြဆိုတာ မရွိဘူး။ ေရရွည္တည္တံ့ေနတဲ့ ရန္သူဆိုတာလဲ မရွိဘူး။ ငါတို႕ရဲ႕ အက်ိဳး စီးပြားေတြကသာလွ်င္ ထာ၀ရေရရွည္တည္တံ့ေနတဲ့ အရာေတြ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီအက်ိဳး စီးပြားေတြကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္ဖို႕ကသာ ငါတို႕ရဲ႕ တာ၀န္ျဖစ္တယ္” လို႕ အဆိုရွိခဲ့ဖူးပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားဟာ အနက္အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုဖို႕ ခဲယဥ္းျပီး၊ ဒီသေဘာတရားကို ႏိုင္ငံေခါင္းေဆာင္ေတြက နည္းမ်ိဳးစံုနဲ႕ သေဘာေပါက္နားလည္မွဳေတြ ကြဲျပားၾက ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာအေပၚမွာ အေျခခံျပီးမွ ႏိုင္ငံေတာ္က က်င့္သံုး ရတဲ့ အမ်ိဳးသားေရးမူ၀ါဒေတြနဲ႕ ဒီမူ၀ါဒေတြအေပၚမွာ ခိုင္ခိုင္မာမာ ရပ္တည္ႏိုင္မယ့္ စစ္ေရးအင္အား၊ စီးပြားေရးအင္အား စတာေတြကို တြက္ခ်က္ရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ဒီသေဘာတရားကို နားလည္ႏိုင္ မွဳေတြမွာ ကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး အခင္းအက်င္းသ႑ာန္ေတြနဲ႕ ဟန္ခ်က္ညီ အသံုးျပဳႏိုင္ဖို႕ အလြန္ပဲ အေရးၾကီး လွပါတယ္။ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားရဲ႕ အနက္အဓိပၸာယ္ေတြနဲ႕ ေတြးျမင္ယူဆပံုေတြ၊ အမ်ိဳးအစား ကြဲျပားမွဳေတြ၊ သေဘာတရား နားလည္မွဳအေပၚကို လႊမ္းမိုးႏိုင္တဲ့ အေၾကာင္းအခ်က္ေတြကို ကြဲကြဲ ျပားျပား သိျမင္မွသာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ အနာဂတ္အတြက္ အေရးပါလွတဲ့ ဒီသေဘာတရားကို ေကာင္းမြန္ ထိေရာက္စြာ အသံုးခ်ႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုရာ၀ယ္

စစ္ဘုရင္နပိုလီယံက ရုရွားကို ဆင္ႏႊဲခဲ့တဲ့ စစ္ပြဲဟာ ျပင္သစ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ျပဳလုပ္ခဲ့တာျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဟစ္တလာကလဲ ဒုတိယကမၻာစစ္ၾကီး ျဖစ္ပြားေစခဲ့တာေတြနဲ႕ ဂ်ဴးလူမ်ိဳးေတြကို သုတ္သင္ရွင္းလင္းခဲ့မွဳေတြကို ဂ်ာမဏီရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ျပဳလုပ္တာလို႕ ဆိုျပန္ပါတယ္။ စတာလင္ကလဲ ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ ၾသဇာခံ အစိုးရေတြကို ပိုလန္နဲ႕ ဥေရာပ အေရွ႕ပိုင္းႏိုင္ငံေတြမွာ အာဏာရေအာင္ ၾကိဳးပမ္းခဲ့မွဳေတြကို ဆိုဗီယက္ျပည္ေထာင္စုၾကီးရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ျပဳလုပ္ခဲ့တာလို႕ ဆိုျပန္ပါတယ္။

အီရတ္က ကူ၀ိတ္ကို က်ဴးေက်ာ္ခဲ့ တုန္းက အီရတ္အစိုးရကို တိုက္ခိုက္တာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ သမၼတ စီနီယာဘြတ္ခ်္ကလဲ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ စစ္ပြဲ ဆင္ႏႊဲခဲ့တာလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ပါကစၥတန္ သမၼတ Benazir Bhutto ကလဲ အိႏၵိယ ကက္စ္မီးယားေဒသ ႏိုင္ငံေရး မတည္ျငိမ္မွဳဟာ ပါကစၥတန္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားလို႕ ယူဆတယ္လို႕ လူသိရွင္ၾကား ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ျမန္မာ စစ္အာဏာရွင္ေတြကလဲ အာဏာတည္ျမဲေရးအတြက္ ေသြးေခ်ာင္းစီး လူသတ္ပြဲျပဳလုပ္တာ၊ တိုင္းရင္းသား လူမ်ိဳးစုေတြကို ဖိႏွိပ္ခ်ဳပ္ခ်ယ္တာေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္တာလို႕ ဆိုၾကျပန္ပါတယ္။

တကယ္ေတာ့ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို ဓားတေခ်ာင္းဘ၀ကို ေရာက္ေနတာနဲ႕ တူပါတယ္။ စားဖိုမွဴးလက္ထဲ ေရာက္ျပီး၊ ဟင္းခ်က္ဖို႕ အသံုးျပဳခံရတဲ့အခါက်ေတာ့ အရသာရွိတဲ့ ဟင္းေကာင္းတခြက္အတြက္ အေထာက္အကူျပဳပါတယ္။ ထင္းခုတ္သမားလက္ထဲေရာက္ျပီး ညမီးလွ့ံဳဖို႕ လိုအပ္မယ့္ ထင္းေတြကို ခုတ္ဖို႕ အသံုးျပဳခံရတဲ့ အခါက်ေတာ့ လူေတြကို အေႏြးဓာတ္ေပးမယ့္ မီးဖိုေလးတခုျဖစ္လာေစျပန္ပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ပဲ ဓားျပလက္ထဲေရာက္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ စည္းစိမ္ ဥစၥာကို ျခိမ္းေခ်ာက္တဲ့ လက္နက္ကိရိယာျဖစ္လာပါတယ္။ လူသတ္သမားလက္ထဲ ေရာက္ေတာ့ လူေတြရဲ႕ အသက္အႏၱရာယ္ကို ထိခိုက္ေစတဲ့ လက္နက္ပစၥည္း ျဖစ္လာပါေတာ့တယ္။

ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရား တခုတည္းနဲ႕ ေကာင္းမြန္တဲ့ သေဘာတရားလား၊ ဆိုးရြားတဲ့ သေဘာတရားလားဆိုတာကို ဘယ္သူမွ မဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ကိုင္စြဲအသံုးျပဳသူရယ္၊ အသံုးျပဳခံရတဲ့ ပစၥည္းရယ္၊ အသံုးျပဳလိုက္တဲ့ အခ်ိန္၊ ေနရာနဲ႕ အေျခအေနေတြရယ္၊ အသံုးျပဳပံုနည္းလမ္းရယ္၊ ေနာက္ဆက္တြဲ သက္ေရာက္ေစမွဳရယ္ကသာ ေကာင္းျခင္း၊ ဆိုးျခင္းကို ေဖာ္က်ဴးေပးႏိုင္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္အရာကိုမွ တရားေသသတ္မွတ္ထားလို႕ မရပါ။ အျပည့္အ၀ မွန္ကန္တဲ့ အမွန္တရားလို႕ သတ္မွတ္လို႕ မရပါ။ တိက်တဲ့ အနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြ ေဖာ္ေဆာင္လို႕မရပါ။

အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါအရ အနက္အဓိပၸာယ္ မ်ားစြာကို လူေပါင္းမ်ားစြာက ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘယ္သူေတြက ဘယ္လို အနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခဲ့တယ္ဆိုတာကို ေလ့လာဖို႕ ဆိုသလို၊ ဒီဖြင့္ဆိုခဲ့မွဳဟာလဲ လက္ရွိ အေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ ထင္ဟပ္မွဳရွိရဲ႕လား ဆိုတာကို စဥ္ဆက္မျပတ္ဆန္းစစ္ဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။

ေလ့လာဆန္းစစ္မွဳေတြ၊ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမွဳေတြမွာ ဘယ္သူက ဒါကို ေျပာခဲ့တာမို႕ မွန္တယ္ဆိုျပီး ေျပာဆိုတတ္တာေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေတြဟာ ပုဂိၢဳလ္ေရးကိုးကြယ္မွဳေတြမ်ားျပီး၊ တိုးတက္တဲ့ အေတြးအေခၚ နည္းပါးတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြမွာ အျဖစ္မ်ားပါတယ္။ အဲဒီကေန အျပန္အလွန္ ေလးစားမွဳရွိတဲ့ ေဆြးေႏြးျငင္းခံုမွဳ မဟုတ္ပဲ သူဘာလဲ၊ ငါဘာလဲ လုပ္ေနၾကတဲ့ ေတာင္စဥ္ေရမရ အရက္သမား စကား၀ိုင္းေတြ ျဖစ္သြားတတ္တာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ပညာရွင္ေတြ ေရးသားခဲ့တဲ့ က်မ္းဂန္စာေပေတြ၊ ေခါင္းေဆာင္ေတြရဲ႕ အဆိုအမိန္႕ စကားလံုးေတြကို ကိုးကားတဲ့အခါမွာ သူေျပာခဲ့တယ္ ဆိုတာထက္ သူေျပာခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းအရာဟာ လက္ရွိအေျခအေန၊ အခ်ိန္အခါနဲ႕ သင့္ေလ်ာ္ႏိုင္ေစမွဳ၊ အသံုး၀င္မွဳေတြကို အဓိကထားျပီး ေဆြးေႏြးရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီလို မဟုတ္ပဲ စကားေျပာေနရင္း “ဒါကို ဦးေတာက္တဲ့က ေျပာခဲ့တာ၊ ေဒၚဘုမက ေျပာခဲ့တာ။ မင္းက သူတို႕ေလာက္ပဲ တတ္ဦးမတဲ့လား။ မင္းကဘာမို႕လို႕လဲ” ဆိုတာမ်ိဳးေတြ၊ “ငါဆိုတဲ့ ေရႊဇီးကြက္က ေျပာတာ။ ငါဘာလဲ ဆိုတာ မင္းတို႕ သိတယ္မလား။ ငါေျပာတာမွန္တယ္” ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ပါလာျပီဆိုရင္ေတာ့ အဲလိုလူမ်ိဳးဟာ အေ၀းဆံုး ကေန ေရွာင္ရွားသင့္သူေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ မေရွာင္ရွားႏိုင္ရင္ မိမိရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကို တိုးတက္မွဳ မရွိေစေတာ့ပဲ သင္းကြပ္ခံရႏိုင္လို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီးေတာ့လဲ ပညာရွင္ေပါင္းမ်ားစြာ၊ ေခါင္းေဆာင္ေပါင္းမ်ားစြာက အနက္အဓိပၸာယ္မ်ားစြာကို ဖြင့္ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ Padleford နဲ႕ Lincoln တို႕က အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ အတြင္းမွာ မွီတင္းေနထိုင္ၾကတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕ အစည္းတရပ္လံုးရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြျဖစ္တဲ့ ႏိုင္ငံေတာ္ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအေတြးအေခၚ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ေျမျပင္ပိုင္နက္၊ ေရပိုင္နက္၊ ေ၀ဟင္ပိုင္နက္ စတာေတြအေပၚမွာ ဗဟိုျပဳတယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

Robert Osgood ဆိုသူကလဲ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာ တိုင္းျပည္အက်ိဳးအတြက္ တန္ဖိုးထားျပီး ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရမယ့္ ႏိုင္ငံေတာ္ေရးရာကိစၥေတြလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။ Morgenthau ကေတာ့ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေရး identity နဲ႕ ယဥ္ေက်းမွဳေရးရာ identity ကို အျခားႏိုင္ငံေတြက ထိပါးေစာ္ကားလို႕ မရေအာင္ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္ျခင္းလို႕ ဆိုခဲ့ပါတယ္။

ဒီအနက္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္ေတြကို ေလ့လာျခံဳငံုၾကည့္ရင္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ နယ္ေျမပိုင္နက္၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၊ political identity, cultural identity စတာေတြနဲ႕ ဆက္စပ္ေၾကာင္း ေယဘုယ် ဆိုႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုဆက္စပ္မွဳေတြမွာမွ ဘယ္လို အခ်က္ေတြကို ဦးစားေပးရမယ္၊ ဘယ္လိုအေၾကာင္းတရားေတြက ယာယီျဖစ္တယ္၊ ဘယ္လိုအခ်က္ေတြက ေရရွည္ အေရးျဖစ္တယ္ ဆိုတာေတြကို ထပ္မံျပီး ခြဲျခားစိတ္ျဖာၾကည့္ဖို႕ လိုအပ္ပါမယ္။ ဒီလို မစိတ္ျဖာခင္မွာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ဒႆနိကေဗဒရွဳေထာင့္ကေန ဘယ္လို သံုးသပ္ခဲ့ၾကသလဲဆိုတာကို ေရးသားတင္ျပလိုပါတယ္။

ဒႆနိကေဗဒရွဳေထာင့္မွ ေလ့လာျခင္း

အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားရဲ႕ အေျခခံစဥ္းစားေတြးေခၚမွဳေတြကို ဆယ့္ငါးရာစုေခတ္ ေတြးေခၚပညာရွင္ Machiavelli ေရးသားခဲ့တဲ့ စာေတြထဲမွာ ေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ အီတလီႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတဲ့ ကိုယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္မွဳဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ အဲဒီေခတ္အခ်ိန္ကာလမွာ အီတလီႏိုင္ငံ ေပါင္းစည္းေရး၊ ျပည္ပအင္အားၾကီး ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳမွ လြတ္ကင္းေရးစတာေတြကို ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ေနတဲ့ ကာလ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ဒီလိုေရးသားခ်က္ေတြ ထြက္ေပၚလာခဲ့တာျဖစ္ပါတယ္။

medieval ေခတ္က ခရစ္ယာန္ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္မ်ားရဲ႕ အဆိုအမိန္႕ေတြမွာလဲ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ေတြးေခၚစဥ္းစားမွဳေတြကို ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ လူေတြမွာ ၀ိညာဥ္ေတြ ရွိျပီး၊ ေသဆံုးျပီးေနာက္ပိုင္းမွာ ျပန္လည္ဆန္းစစ္ခံရမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး လိုက္နာရမယ့္ စံခ်ိန္စံညႊန္းေတြ ရွိတယ္ လို႕ သူတို႕က ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ႏိုင္ငံေတြမွာက်ေတာ့ ၀ိညာဥ္နဲ႕ ေသဆံုးျပီး ေနာက္ပိုင္း ကာလဆိုတာ မရွိတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေတြဟာ ကိုယ့္ဘာသာကိုယ္ ကာကြယ္ႏိုင္ဖို႕နဲ႕ ေရရွည္တည္တံ့ ခိုင္ျမဲဖို႕အတြက္ ဘယ္လိုနည္းလမ္းမ်ိဳးကို မဆို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုခဲ့ၾကပါတယ္။

ခရစ္ယာန္ ဘာသာေရး ေခါင္းေဆာင္ Thomas Aquinas တင္သြင္းခဲ့တဲ့ jus ad bellum နဲ႕ jus in bello သီအိုရီေတြထဲမွာ ဒီသေဘာတရားေတြကို ထင္ထင္ရွားရွား ေတြ႕ရွိရပါတယ္။ ဒီသီအိုရီ သေဘာတရားေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္အထက္မွာ ဘယ္သူမွ မရွိဘူးဆိုတဲ့ realism ၀ါဒရဲ႕ အေျခခံေတြ ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေရးပါရဂူ ကေလာ့၀တ္စ္ကလဲ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား သေဘာတရားနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆိုထားခဲ့ဖူးပါတယ္။ သူက ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ခ်က္ေတြကို ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံအျဖစ္ ေရရွည္ တည္တံ့ခိုင္ျမဲေရးနဲ႕ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရး လိုအပ္ခ်က္ေတြက တြန္းအားေပးတာ ျဖစ္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံဟာ သူ႕ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ အတြက္ စစ္ျဖစ္ဖို႕ ဆံုးျဖတ္ရတဲ့ အေျခအေနေတြ ရွိႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ စစ္ပြဲနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဆံုးျဖတ္တဲ့အခါမွာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားထက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတဲ့ တျခားဘယ္အေၾကာင္းအရာကိုမွ ဦးစားေပး မစဥ္းစားသင့္ေၾကာင္း ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ေအာင္ပြဲ၊ အခ်ိန္အတိုင္းအတာေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ကန္႕သတ္ခ်က္မရွိတဲ့ စစ္ပြဲေတြကက်ေတာ့ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ေကာင္းက်ိဳး မျဖစ္ေစ တဲ့အတြက္ မိုက္မဲရူးသြပ္မွဳသာ ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ အဲဒီေခတ္ကာလေတြရဲ႕ ဥေရာပ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ သံတမန္ေရးအေတြးအေခၚေတြမွာ raison d’etat (သို႕မဟုတ္) Staatsraison သေဘာတရားေတြက လႊမ္းမိုးပ်ံ႕ႏွံ႕ေနခဲ့ပါေတာ့တယ္။

(၂၀) ရာစု ကာလထဲမွာေတာ့ Hans Morgenthau ရဲ႕အေတြးအေခၚေတြက အေမရိကန္နဲ႕ ကမၻာတ၀ွမ္းမွာ ပ်ံ႕ႏွံ႕လာပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတြဟာ စနစ္တက် သံုးသပ္ေလ့လာမွဳမရွိပဲ သူတို႕ရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားကိုပဲ အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ္ဆိုရင္ အနည္းဆံုး တျခားႏိုင္ငံေတြရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြကို ထိခိုက္ႏိုင္ေစတတ္တယ္လို႕ သူက ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ထိခိုက္မွဳျဖစ္ေစတဲ့အခါ ျဖစ္ရပ္ေတာ္ေတာ္ မ်ားမွာေတာ့ သံတမန္နည္းလမ္းေတြကို အသံုးျပဳျပီး အေပးအယူလုပ္လို႕ ရႏိုင္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေတြဟာ အေပးအယူလုပ္လိုစိတ္မရွိပဲ သူတို႕ရဲ႕ ကိုယ္ပိုင္အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မွဳ တခုတည္းကိုသာ ဦးစားေပးလာျပီဆိုရင္ေတာ့ ကမၻာ့ျငိမ္းခ်မ္းေရးနဲ႕ ေဒသတြင္း ျငိမ္းခ်မ္းေရးေတြ အတြက္ အႏၱရာယ္ရွိလာပါျပီ။ ႏိုင္ငံေတြဟာ စီးပြားေရးနဲ႕ စစ္ေရးဆိုင္ရာ ကိုယ္ပိုင္အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားကို အေၾကာင္းျပဳျပီး၊ နယ္ခ်ဲ႕ စနစ္ကို က်င့္သံုးလာတဲ့အခါ စစ္ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕ တကမၻာလံုးအတြက္ အက်ိဳးေက်းဇူး ျဖစ္ထြန္းေစတာေတြထက္စာရင္ ကိုယ္ပိုင္အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကိုသာ ပထမဦးစားေပး စဥ္းစားေလ့ ရွိၾကပါတယ္လို႕ သူက ဆိုခဲ့ပါတယ္။

ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒေတြခ်မွတ္ရာမွာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာက အလြန္အေရးပါတာ မွန္ေပမယ့္ ပါ၀ါေပၚအေျခတည္ျပီး ထည့္သြင္းစဥ္းစားမွဳ လုပ္ဖို႕ လိုတယ္လို႕ သူက အၾကံျပဳထားခဲ့ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို အေျခခံျပီး မူ၀ါဒတရပ္မခ်မွတ္ခင္မွာ ဒီမူ၀ါဒကို က်င့္သံုးအေကာင္အထည္ေဖာ္ျခင္းအားျဖင့္ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ National Power ကို တိုးျမင့္ေစတာလား၊ အားေလ်ာ့ေစတာလားဆိုတာကို ထည့္သြင္းမွုေတြ ျပဳလုပ္လို႕ရွိရင္ ႏိုင္ငံေတာ္အနာဂတ္အတြက္ ေကာင္းမြန္တဲ့ မူ၀ါဒေတြ ေပၚထြက္လာႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

သူ႕ရဲ႕ အယူအဆေတြကို ကန္႕ကြက္သူေတြ အေျမာက္အျမား ေပၚထြက္ခဲ့ေပမယ့္၊ ဒီအယူအဆေတြထဲမွာ rational ျဖစ္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြလဲ အမ်ားအျပား ပါ၀င္ေနပါတယ္။ တိုင္းျပည္တျပည္ရဲ႕ National Power ဆိုတာက လူဦးေရ၊ တည္ေနရာ အေနအထား၊ ရာသီဥတုအေျခအေန၊ သဘာ၀သယံဇာတ၊ ထုတ္လုပ္မွဳစြမ္းအား၊ စီးပြားေရးအင္အား၊ စစ္အင္အား စတဲ့ tangible elements ေတြသာမက ဦးေဆာင္မွဳ၊ ဖြဲ႕စည္းတည္ေဆာက္ပံု၊ အစိုးရအမ်ိဳးအစား၊ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ညီညြတ္မွဳ စတဲ့ intangible elements ေတြနဲ႕ပါ တိုင္းတာရတာျဖစ္ပါတယ္။

တခ်ိဳ႕အစိုးရေတြက အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို အသံုးျပဳျပီး စစ္အင္အား ၾကီးထြားလာေအာင္ ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္တတ္ၾကပါတယ္။ အဲဒီအခါမွာ စစ္အသံုးစရိတ္ ၾကီးမားတဲ့အတြက္ တိုင္းျပည္ရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကို ထိခိုက္ေစပါေတာ့တယ္။ စီးပြားေရ းအင္အားမွာ ယုတ္ေလ်ာ့အားနည္းလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ Hans Morgenthau ဆိုထားခဲ့သလိုပဲ ႏိုင္ငံေတြဟာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို အသံုးျပဳျပီး မူ၀ါဒေတြခ်မွတ္တဲ့အခါ National Power ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕ လိုအပ္တယ္ဆိုတဲ့ အခ်က္ဟာ လက္ရွိကမၻာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေန၊ အခင္းအက်င္းေတြမွာ အသံုး၀င္တဲ့ အယူအဆတရပ္ျဖစ္ပါတယ္။

စစ္အင္အား ၾကီးထြားလာေအာင္ ျပဳလုပ္တာ၊ ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးေသာ တပ္မေတာ္တရပ္ေပၚထြက္လာေအာင္ ျပဳလုပ္တာေတြဟာ စီးပြားေရး ခိုင္မာေတာင့္တင္းမွ တိုင္းျပည္ရဲ႕ ဂ်ီဒီပီမ်ားလာမွ ဦးစားေပးလုပ္ေဆာင္ရမယ့္ အရာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ေငြတမတ္နဲ႕ ငါးၾကင္းေခါင္း ကိုင္ခ်င္လို႕ မရပါ။ အိမ္တအိမ္မွာရွိတဲ့ အိမ္ေထာင္ဦးစီးဟာ အိမ္တအိမ္လံုးရဲ႕ ၀င္ေငြ ဆယ္သိန္းရွိေနခ်ိန္မွာ အိမ္ကို ကာကြယ္ဖို႕ဆိုျပီး တေသာင္းတန္ ဓားတလက္၀ယ္တာက အဓိပၸာယ္ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀င္ေငြ ႏွစ္ေသာင္းရွိေနခ်ိန္မွာ တေသာင္းတန္ဓား၀ယ္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ အိမ္ကလူေတြ အစာေရစာ မ၀ပဲ ငတ္ဖို႕ မ်ားပါတယ္။

ဒီလိုအိမ္ေထာင္ဦးစီးမ်ိဳးက အိမ္ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ ဒီဓားကို ၀ယ္ရတာပါလို႕ ဘယ္ေလာက္ပဲ လူၾကားေကာင္းေအာင္ ဟစ္ေနေန၊ ဒါကို ရူးသြပ္မွဳ လို႕ပဲ လူအမ်ားက သံုးသပ္ပါလိမ့္မယ္။ ပိုျပီး ဆိုးတာက အဲဒီဓားၾကီးကို ကိုင္ျပီး အိမ္က လူေတြကို ခုတ္မယ္တကဲကဲ ျဖစ္ေနတဲ့ အေျခအေနမ်ိဳးပါ။ အိမ္တအိမ္မွာ အဲလိုအရူးက အိမ္ေထာင္ဦးစီး လုပ္ေနလို႕ မရတာကေတာ့ အေသအခ်ာပါပဲ။ အရူးကို မဖယ္ရွားႏိုင္ရင္ေတာ့ အဲဒီအိမ္တအိမ္လံုး ဒုကၡဆင္းရဲ ၾကံဳၾကရမွာပါ။

ႏိုင္ငံေတြမွာလဲ ဒီလိုပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ေခတ္မီဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ ႏိုင္ငံၾကီးေတြတိုင္းမွာ စစ္အသံုးစရိတ္ကို တိုင္းျပည္ဂ်ီဒီပီရဲ႕ ၁ ရာခိုင္ႏွဳန္းကေန ငါးရာခိုင္ႏွဳန္းပဲ သံုးစြဲၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ တိုင္းျပည္ဂ်ီဒီပီမ်ားေလ စစ္အသံုးစရိတ္ကလဲ ၾကီးလာေလေလပါပဲ။ ႏိုင္ငံရဲ႕ National Power ကလဲ တိုးလာေလေလပါပဲ။ ေရျမင့္လို႕ ၾကာတင့္တာျဖစ္ပါတယ္။ အဲလိုမဟုတ္ပဲ တိုင္းျပည္စီးပြားေရးကလဲ ဆုတ္ယုတ္၊ စစ္အသံုးစရိတ္ကလဲ ၾကီး၊ စစ္အသံုးစရိတ္ၾကီးလာလို႕ စီးပြားေရးက ပိုဆုတ္ယုတ္နဲ႕ သံသရာလည္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြကေတာ့ ဘယ္ေလာက္ပဲ ၾကိဳးစားေပမယ့္လဲ ႏိုင္ငံတကာ စစ္အင္အား အဆင့္အတန္းကလဲ မမွီႏိုင္၊ စီးပြားေရးအင္အား အဆင့္အတန္းကလဲ ဆုတ္ယုတ္ပ်က္စီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကို အဖိႏွိပ္ခံျပည္သူေတြက ေတာ္လွန္လာၾကတဲ့အတြက္ ႏိုင္ငံေရးတည္ျငိမ္မွဳကလဲ မရ၊ ႏိုင္ငံေတာ္ အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ား အတြက္ကလဲ ဘယ္အရာကို ဘယ္အခ်ိန္မွာ ဦးစားေပးရမွန္း မသိပဲ ၀မရွိပဲ ၀ိလုပ္ခ်င္တဲ့ မိုက္မဲရူးသြပ္ေနသူမ်ားအျဖစ္သာ ကမၻာက သတ္မွတ္ခံရနဲ႕ national power လဲ မရ၊ တိုင္းျပည္သိကၡာက်တာပဲ အဖတ္တင္က်န္ရစ္တတ္ပါတယ္။

ေရမျမင့္တဲ့အတြက္ ၾကာလဲ မတင့္ပါ။ ဖြတ္မရ၊ ဓားမဆံုးျပီး၊ ႏိုင္ငံသူ၊ ႏိုင္ငံသားေတြမွာသာ ေရနည္းငါး ဘ၀လို မ်က္ႏွာငယ္ၾကရပါေတာ့တယ္။

အမ်ိဳးအစားကြဲျပားမွဳမ်ား

Realists ေတြက ႏိုင္ငံတႏိုင္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာကို အမ်ိဳးအစားေလးမ်ိဳး ခြဲျခားျပီး ေဖာ္ျပေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ပထမအမ်ိဳးအစားကေတာ့ အေရးၾကီးမွဳအေပၚမွာ အေျခခံျပီး အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာကို vital interests နဲ႕ secondary interests ဆိုျပီး ခြဲျခားေဖာ္ျပပါတယ္။ ဥပမာ- စစ္ေအးကာလတုန္းက က်ဴးဘားမွာ ဘယ္လို missiles မွ မရွိေစရဘူးဆိုတဲ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ vital interest ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္ေအးကာလေႏွာင္းပိုင္းမွ ကမၻာ့ ေရနံေရာင္းလိုအားကို ဘယ္ႏိုင္ငံကမွ ထိန္းခ်ဳပ္ျခင္း မရွိေစရဆိုတာက အေမရိကန္ရဲ႕ secondary interest ျဖစ္ပါတယ္။

ဒုတိယ အမ်ိဳးအစားကေတာ့ ေရတိုေရရွည္ အခ်ိန္ကာလအေပၚမွာ အေျခခံျပီး temporary interests နဲ႕ permanent interests ဆိုျပီး ခြဲျခားသတ္မွတ္တာျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- အီရန္ကို ဆန္႕က်င္ဖို႕ အီရတ္ကို ကူညီတာ စတာမ်ိဳးက temporary interests ျဖစ္ပါတယ္။ Western Hemisphere မွာ hostile power မရွိရဘူးဆိုတာက အေမရိကန္ရဲ႕ permanent interest ျဖစ္ပါတယ္။

တတိယအမ်ိဳးအစားကေတာ့ တိက်ေသာသတ္မွတ္ခ်က္ေပၚမွာ အေျခခံျပီး specific interests နဲ႕ general interests ခြဲျခားသတ္မွတ္ခ်က္ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ဂ်ပန္ ကုန္သြယ္မွဳ အတားအဆီးေတြ မရွိရဘူးဆိုတာက specific interest ျဖစ္ပါတယ္။ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ ကိစၥေတြကေတာ့ general interest ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

စတုတၳအမ်ိဳးအစားကေတာ့ compatibility ေပၚမွာ အေျခခံျပီး complementary interests နဲ႕ conflicting interests ဆိုျပီး ခြဲျခားသတ္မွတ္မွဳ ျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ကိုဆိုဗိုအေရးမွာ ရုရွားနဲ႕ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳက complementary interest ျဖစ္ျပီး၊ ဆာဗ့္ေတြကို ရုရွားေတြက ကူညီမွဳကက်ေတာ့ conflicting interest ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရးမူ၀ါဒေတြမွာ ဒီလိုအမ်ိဳးအစား ကြဲျပားမွုေတြက အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဥပမာ- တျခားႏိုင္ငံတခုရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးကိစၥေတြဆိုတာက Permanent, general, secondary interests ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံေတြဟာ လူ႕အခြင့္အေရးကို အေၾကာင္းျပဳျပီး ႏိုင္ငံငယ္ေတြ အေပၚမွာသာ အေရးယူမွဳေတြ ျပဳလုပ္တတ္ေပမယ့္ ႏိုင္ငံၾကီးေတြအေပၚ ထားရွိတဲ့ ႏိုင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒေတြမွာက်ေတာ့ ေရွ႕တန္းတင္ေလ့ မရွိတတ္ပါဘူး။ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွဳေတြ အေပၚမွာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု အေနနဲ႕ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕ အေရးယူသင့္သလားဆိုတာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ေဆြးေႏြးမွဳေတြမွာ ဒီအခ်က္ကို ထည့္သြင္းျပီး ေဆြးေႏြးေလ့ရွိၾကပါတယ္။ တရုတ္ျပည္ကို စီးပြားေရးပိတ္ဆို႕အေရးယူျခင္းအားျဖင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံ ဆက္ဆံေရးမွာ ထိခိုက္ေစႏိုင္မွဳ၊ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ကုန္သြယ္ေရးမွာ ဆိုး၀ါးတဲ့ အက်ိဳးသက္ေရာက္ေစမွဳ၊ သံတမန္ေရးရာ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြမွာ အားနည္းခ်က္ရွိေစမွဳ စတာေတြ ျဖစ္ေပၚေစႏိုင္တယ္လို႕ ပညာရွင္ေတြက ေရးသား တင္ျပထားၾကပါတယ္။

အထူးသျဖင့္ ေျမာက္ကိုးရီးယားရဲ႕ နယူးကလီးယားအေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တရုတ္ရဲ႕ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မွဳ ေလ်ာ့နည္းသြားေစႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ ေျမာက္ကိုးရီးယားအေရးဟာ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုရဲ႕ specific interests ျဖစ္ျပီး၊ တရုတ္ရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရး ခ်ိဳးေဖာက္မွဳကက်ေတာ့ general interestsပဲ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ ပိုျပီး အေရးၾကီးတဲ့ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ဦးစားေပးခဲ့တယ္ဆိုတာ ေလ့လာေတြ႕ရွိႏိုင္ပါတယ္။ ဒီလို competing interests ေတြျဖစ္လာတဲ့အခါ ဘယ္လိုအက်ိဳးစီးပြားကို ဘယ္လိုအခ်ိန္အတြက္ ပိုျပီး ဦးစားေပးသင့္သလဲ ဆိုတာကို ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕ ေလ့လာသံုးသပ္ျပီး ေရြးခ်ယ္သတ္မွတ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

အေၾကာင္းအရာ တခုတည္းေပၚမွာတင္ မူတည္ျပီး တႏိုင္ငံနဲဲ႕ တျခားတႏိုင္ငံတို႕ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြက ထပ္တူမက်ႏိုင္ပါဘူး။ ဥပမာ- ဆားဗီးယားေတြက ကိုဆိုဗာ အယ္ေဘးနီးယားေတြကို ဖိႏွိပ္မွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား သတ္မွတ္ခ်က္က general, temporary and secondary interests ျဖစ္ပါတယ္။ အယ္လ္ေဘးနီးယားရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား သတ္မွတ္ခ်က္ကက်ေတာ့ specific, permanent and vital interests ျဖစ္သြားပါျပီ။ ဒီလိုပါပဲ။ ျမန္မာ့အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ရင္လဲ တရုတ္နဲ႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုတို႕ရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားေတြက မတူညီပါဘူး။ လူ႕အခြင့္အေရးနဲ႕ ေဒသတြင္း တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းေရး စတာေတြနဲ႕ ဆိုင္တဲ့အတြက္ general and temporary interests ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ေဒသတြင္းၾသဇာအာဏာလႊမ္းမိုးမွဳကို ထိန္းခ်ဳပ္ေရးနဲ႕ ဆိုင္တာျဖစ္ေပမယ့္ ေဒသတြင္းမွာ အိႏၵိယႏိုင္ငံရဲ႕ ၾသဇာအာဏာ ၾကီးထြားလာေရးကိုပါ တြဲစပ္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ secondary interests အဆင့္မွာပဲ ရွိပါတယ္။

တရုတ္ျပည္သူ႕ သမၼတႏိုင္ငံ အတြက္က်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံဟာ တရုတ္နဲ႕ နယ္နိမိတ္ခ်င္းထိစပ္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံျဖစ္ေနတာကတေၾကာင္း၊ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရး တိုးတက္မွဳမွာ အေရးၾကီးဆံုးျဖစ္ေနတဲ့ ေရနံနဲ႕ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ေတြကို အေမရိကန္ ေရတပ္ထိန္းခ်ဳပ္ထားတဲ့ မလက္ကာေရလက္ၾကားကေန တဆင့္ ျဖတ္စရာမလိုပဲ ျမန္မာႏိုင္ငံကေန တဆင့္ ျဖတ္သန္းတင္သြင္းႏိုင္မယ့္ အလားအလာ ရွိေနတာ၊ မဟာဗ်ဴဟာ စီမံကိန္းေတြလဲ ရွိေနတာေတြက တေၾကာင္း၊ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရးအခ်က္အခ်ာ ေဒသ တခုျဖစ္ေနတာက တေၾကာင္း စတာေတြေၾကာင့္ ျမန္မာ့အေရးဟာ specific, permanent and vital interests ျဖစ္ေနပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ တရုတ္ျပည္သူ႕သမၼတႏိုင္ငံတို႕ဟာ ျမန္မာ့အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ လာရင္ ဘယ္ေတာ့မွ ထိပ္တိုက္ ျဖစ္လာႏိုင္စရာ အေၾကာင္း မရွိပါ။ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြား ႏွစ္ခု ထပ္တူ မက်ေနတဲ့အတြက္ vital interests အျဖစ္ တရုတ္ႏိုင္ငံက သတ္မွတ္ထားတဲ့ နယ္ေျမေဒသကို secondary interests အျဖစ္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ အေမရိကန္က စစ္အင္အားသံုးျပီး ၀င္လာႏိုင္စရာ အေၾကာင္း မရွိရျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ အလြန္အေရးၾကီးပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို သတိမမူတဲ့အခါ မလိုလားအပ္တဲ့ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေတြ ျဖစ္ေပၚလာတတ္ပါတယ္။ ဥပမာ- ျမန္မာအတိုက္အခံေတြအေနနဲ႕ အေမရိကန္ေတြကပဲ အီရတ္ကို ၀င္သလို ျမန္မာျပည္ကို ၀င္လာေလ မလားဆိုျပီး စိတ္ကူးယဥ္မိသြားတတ္ႏိုင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ အီရတ္က အေမရိကန္ အတြက္ vital interests ဆိုတာကို သတိျပဳမိဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒီလို သတိမမူ၊ ဂူမျမင္တာေတြ မ်ားလာတဲ့ အခါက်ရင္ “အေမာင္၊ ေတာင္မွန္း၊ ေျမာက္မွန္း မသိ” ျဖစ္ကိန္း ဆိုက္တတ္တာေၾကာင့္ပါ။

နာဂစ္ကာလတုန္းက အေမရိကန္တပ္ေတြ ျမန္မာျပည္ကို ၀င္ဖို႕ တိုက္တြန္းႏွိဳးေဆာ္မွဳေတြ ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ Responsibility to Protect ထဲမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ အခ်က္ေတြထဲမွာ သဘာ၀ ေဘးအႏၱရာယ္ဆိုတဲ့ စကားလံုး မပါ၀င္ပါဘူး။ ဆြဲယူအသံုးျပဳမွသာ အက်ံဳး၀င္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုဆြဲယူအသံုးျပဳျပီးမွ ျပင္သစ္က ဦးေဆာင္ျပီး ကုလသမဂၢလံုျခံဳေရး ေကာင္စီမွာ တင္ပါတယ္။ လံုျခံဳေရးေကာင္စီဆိုတာကလဲ log-rolling problem ရွိတဲ့အတြက္ လံုျခံဳေရးေကာင္စီရဲ႕ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ မက်လာပါဘူး။ အဲဒီအခါမွာ ကမၻာ့ကုလသမဂၢက authorised လုပ္တဲ့ multilateral intervention မဟုတ္တဲ့ coalition အသြင္သ႑ာန္နဲ႕ multilateral intervention ေတြ၊ unilateral intervention စတာေတြကို ထပ္မံေတာင္းဆိုၾကပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ၀င္ေရာက္ျခင္း မျပဳခဲ့ၾကပါဘူး။

အဓိကကေတာ့ ျဖစ္တဲ့ ကိစၥရပ္ဟာ သဘာ၀ေဘးအႏၱရာယ္အေပၚမွာ အေျခခံျပီး ျဖစ္ေပၚလာခဲ့တဲ့ အစိုးရရဲ႕ လ်စ္လ်ဴရွဳမွဳ ျဖစ္တဲ့ အတြက္ တျခားႏိုင္ငံေတြအတြက္ general, temporary, secondary interests ျဖစ္ေနရျခင္းေၾကာင့္ပါပဲ။ ႏိုင္ငံတကာ ဥပေဒအရမွာလဲ legitimized intervention မျဖစ္ႏိုင္တဲ့အတြက္ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာေတြ အမ်ားအျပား ရွိလာႏိုင္လို႕ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလို အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား သေဘာတရားကို သတိမမူတဲ့ အတိုက္အခံေတြက ဒါကို ႏိုင္ငံတကာက ပါးစပ္နဲ႕ပဲ ေျပာတယ္၊ ဘာရယ္နဲ႕ အျပစ္တင္ေ၀ဖန္ၾကျပန္ပါတယ္။ အာဏာရွင္ဘက္ေတာ္သားေတြကလဲ အေမရိကန္နဲ႕ ဥေရာပတို႕ကပဲ သူတို႕ရဲ႕ စစ္အင္အားကို ေၾကာက္လန္႕လို႕ မ၀င္ရဲသလိုလို ဆိုၾကျပန္ပါတယ္။

ဒါကို အေၾကာင္းျပဳျပီး တဘက္နဲ႕ တဘက္ အင္တာနက္ေပၚမွာ ျငင္းခုန္ရန္ျဖစ္ေနၾကသူေတြကလဲ ရွိျပန္ပါေသးတယ္။ ေတာထဲမွာ အေလ့က်ေပါက္တဲ့ အရြက္ကို ခုမွ စျမင္သူအခ်င္းခ်င္း တေယာက္က ေအ အရြက္လို႕ေျပာ၊ ေနာက္တေယာက္က ဘီ အရြက္လို႕ ေျပာျပီး ျငင္းေနၾကတာနဲ႕ အတူတူပါပဲ။ အခ်ိန္ကုန္၊ လူပမ္းျပီး ဘာမွလဲ အက်ိဳးရွိတာ မဟုတ္ပါ။

ဒီၾကားထဲ ကိုးကိုးက်ြန္းကို အေမရိကန္ေရတပ္ကို ႏွစ္တရာတပ္စြဲခြင့္ေပးျပီး၊ ျမန္မာကို အေမရိကန္ ၀င္ေပးပါလို႕ ေျပာေပးၾကပါ ဆိုတဲ့ စာေတြကလဲ ထြက္လာျပန္ပါေသးတယ္။ ဒီထက္ ပိုဆိုးတာက ဘဂၤလားေဒ့ရွ္နဲ႕ ျမန္မာ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားတာကို စစ္ျဖစ္လာရင္ေတာ့ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ဘက္ကေန အေမရိကန္က ၀င္ကူညီေပးျပီး ျမန္မာအာဏာရွင္စစ္တပ္ကို တိုက္လိမ့္မယ္ ဆိုတာမ်ိဳးေတြ ေျပာျပီး ျမန္မာလူထုကို မဆက္စပ္၊ မသက္ဆိုင္တဲ့ အေတြးမွား၊ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္မွားေတြ ေပးတာမ်ိဳးျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလိုကိစၥမ်ိဳးေတြဟာ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ permanent and vital interests နဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ ကိစၥမ်ိဳးေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာ့ဒီမိုကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္း စုၾကည္က “အျမဲတမ္းရန္သူ၊ အျမဲတမ္း မိတ္ေဆြ” ဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း ေျပာဆိုထားခဲ့ဘူးပါတယ္။ ႏိုင္ငံ ေခါင္းေဆာင္မ်ားစြာကလဲ အျမဲတမ္း မဟာမိတ္၊ အျမဲတမ္း ရန္ဘက္ ဆိုတာ မရွိႏိုင္ေၾကာင္း မီးေမာင္းထိုးျပခဲ့ျပီး ျဖစ္ပါတယ္။

အခုလက္ရွိအေျခအေနမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုး ဆန္႕က်င္ဖို႕ လိုအပ္တဲ့ အဓိက အခ်က္ကေတာ့ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားကို မေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္တဲ့ အတြက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္ရဲ႕ National Power ကို ေလ်ာ့က်ေစ ႏိုင္တယ္။ ႏိုင္ငံရဲ႕ ဂုဏ္သိကၡာကို က်ဆင္းေစႏိုင္တယ္။ ဒီအတြက္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ကို ဆန္႕က်င္ၾကဖို႕ လိုအပ္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရးအေျခအေနအရပ္ရပ္ကေန ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုးကို ေတာင္းဆိုလာတဲ့ temporary interests ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီအတြက္ permanent and vital interests ျဖစ္တဲ့ နယ္ေျမပိုင္နက္၊ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာ စတာေတြကို ဘယ္သူကမွ ဘာအေၾကာင္းေၾကာင့္မွ compromise လုပ္လို႕ မရပါဘူး။

ကိုယ့္ရန္သူရဲ႕ ရန္သူတိုင္းကို မိတ္ေဆြဖြဲ႕လို႕ မရပါဘူး။ ကိုယ့္ရန္သူရဲ႕ မိတ္ေဆြတိုင္းကို ရန္သူ သတ္မွတ္လို႕ မရပါဘူး။ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြကို ဘယ္လို အဖြဲ႕အစည္း၊ ဘယ္လိုလူပုဂၢိဳလ္ကမွ လက္လြတ္ စပယ္ လုပ္ကိုင္ဆံုးျဖတ္လို႕ မရပါဘူး။ ဒီလိုပါပဲ။ ႏိုင္ငံသားအခြင့္အေရး၊ တိုင္းရင္းသား အခြင့္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ အေၾကာင္းအရာေတြဟာလဲ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ ပတ္သက္တာျဖစ္တဲ့အတြက္ ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရးစနစ္ မွန္ကန္ေကာင္းမြန္ လာခ်ိန္က်မွ ဒိုင္ယာေလာ့ခ္ ေဆြးေႏြးပြဲေတြ၊ ျပည္သူ႕ဆႏၵခံယူပြဲေတြနဲ႕ စဥ္းစားသတ္မွတ္ၾကရမယ့္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြ အမ်ားၾကီး ရွိလာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လူမ်ိဳးစုသတ္မွတ္ေရး၊ နယ္ေျမပိုင္နက္ ခြဲေ၀သတ္မွတ္ေရး ကိစၥရပ္ေတြ အားလံုးကို ဘယ္လိုလူေတြက ဘယ္လိုကတိေတြပဲ ေပးထားခဲ့သည္ ျဖစ္ေစ၊ ဘယ္လိုႏိုင္ငံေတြက ေထာက္ခံမွဳျပဳသည္ျဖစ္ေစ ဒါေတြဟာ အက်ံဳးမ၀င္ပါဘူး။

ဘာေတြပဲ ေျပာေနေန လက္ေတြ႕မွာက်ေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ သက္ဆိုးရွည္ေနသမွ် ကာလပတ္လံုး ျမန္မာတမ်ိဳးသားလံုးရဲ႕ လူ႕အခြင့္အေရးေတြ ဆံုးရွံဳးျပီး၊ လူ႕ဂုဏ္သိကၡာေတြ က်ဆင္းေနမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ စစ္အာဏာရွင္ေတြရဲ႕ ေသြးခြဲအုပ္ခ်ဳပ္မွဳေတြ၊ အိမ္ၾကက္ခ်င္း အိုးမဲသုပ္ျပီး ခြပ္ခိုင္းမွဳေတြ ရွိေနသမွ်ကာလပတ္လံုး အမ်ိဳးသားေသြးစည္းညီညြတ္ေရးနဲ႕ တန္းတူညီမွ်ေရး ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕ အမ်ိဳးသားအက်ိဴးစီးပြားကို တိုက္ရိုက္ ဖ်က္ဆီးေနတာက စစ္အာဏာရွင္စနစ္သာ ျဖစ္ပါတယ္။ တပ္မေတာ္မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ စစ္တပ္ဟာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ လက္ကိုင္ဒုတ္ျဖစ္ေနတဲ့အတြက္ ဖ်က္ဆီးသူေတြထဲမွာ ပါ၀င္ေနတယ္။

ရဲတပ္ဖြဲ႕ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ရဲ႕ မတရားတဲ့ ဥပေဒေတြကို ရဲတပ္ဖြဲ႕က အသံုးျပဳေနၾကရတယ္။ ၾကံ့ဖြံ႕ေတြ မဟုတ္ဘူး။ ဒါေပမယ့္ အာဏာရွင္ေဒါက္တိုင္အျဖစ္ စနစ္ကို ေထာက္မထားသလို ျဖစ္ေနတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ဖို႕ တပ္မေတာ္ထဲ၊ ရဲတပ္ဖြဲ႕ထဲ၊ ၾကံ့ဖြံ႕ထဲ ၀င္ေရာက္ခဲ့သူေတြဟာ ျပည္သူ႕ ရင္ခြင္ကို ခိုလွံဳျပီး အာဏာရွင္စနစ္ကို ဖီဆန္ဆန္႕က်င္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။

ယေန႕ျမန္မာ့ႏိုင္ငံေရး အေျခအေနမွာ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဆိုး ေအာက္ကေန လြတ္ေျမာက္ေရးအတြက္ တပ္မေတာ္၊ ျပည္သူ႕ရဲတပ္ဖြဲ႕ အပါအ၀င္ ျမန္မာ တမ်ိဳးသားလံုး လက္တြဲျပီး လြတ္ေျမာက္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳၾကီးကို ေဖာ္ေဆာင္ႏိုင္ဖို႕က လက္ေတြ႕က်ေသာ လုပ္ငန္းစဥ္ တိုက္ပြဲ၀င္လမ္းေၾကာင္း တရပ္အျဖစ္ လိုအပ္ေနျပီ ျဖစ္ပါတယ္။

စစ္အာဏာရွင္စနစ္ဆန္႕က်င္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳဆိုတာကို အခ်ိဳ႕က အမ်ိုဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ိဳးသား ေသြးစည္း ညီညြတ္ေရးတို႕နဲ႕ ယွဥ္ျပီး ေပၚထြက္လာတယ္လို႕ ထင္တတ္ၾကတယ္။ ဒါေတြဟာ strategy framework သေဘာတရားအေပၚမွာ ကြဲလြဲစြာ နားလည္မွဳေတြေၾကာင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုလုပ္ငန္းေဆာင္တာမွာမဆို ends (အဆံုးသတ္ ပန္းတိုင္)၊ ways (သြားမယ္လမ္းေၾကာင္း) နဲ႕ means (resources) သံုးမ်ိဳး ဟန္ခ်က္ညီမွ ေအာင္ျမင္ႏိုင္တာ ျဖစ္တယ္။

ေက်ာင္းသားတေယာက္က ဘ၀မွာ ဘြဲ႕တခုရဖို႕ လိုအပ္တယ္လို႕ ယူဆတယ္။ အဲဒီအခါမွာ ဘြဲ႕ရဖို႕ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ကို ထားတယ္။ ဘြဲ႕ရဖို႕ ၾကိဳးစားမယ္ဆိုျပီးေတာ့လဲ မိဘေဆြမ်ိဳး အသိုင္းအ၀ိုင္းကို ေၾကညာတယ္။ ဒါက ends ျဖစ္တယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒါတခုတည္းနဲ႕တင္ မျပီးေသးဘူး။ ဒီလိုဘြဲ႕ရဖို႕အတြက္ ဆယ္တန္းေအာင္ရမယ္၊ တကၠသိုလ္ တက္ရမယ္။ ပထမႏွစ္၊ ဒုတိယႏွစ္၊ တတိယႏွစ္ စာေမးပြဲေတြ အဆင့္ဆင့္ ေျဖရမယ္။ ဒါက ways ျဖစ္တယ္။ ဒီလိုရွိရံုေလာက္နဲ႕လဲ မရေသးဘူး။ ဘြဲ႕ရဖို႕ဆိုတဲ့ ရည္မွန္းခ်က္ပန္းတိုင္ကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မယ့္ လမ္းေၾကာင္း အဆင့္ဆင့္မွာ အခ်ိန္ကုန္မယ္၊ ေငြကုန္မယ္၊ လူရဲ႕ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မွုေတြ ရွိမယ္။ ဒါေတြက means ေတြပဲ ျဖစ္တယ္။

ျမန္မာျပည္အေရးမွာဆိုရင္ အမ်ိဳးသားျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရး၊ အမ်ိဳးသားေသြးစည္းညီညြတ္ေရး ဆိုတာေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံ အနာဂတ္အတြက္ လိုအပ္တဲ့ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားေတြ ျဖစ္တယ္။ တမ်ိဳးသားလံုး ဦးတည္ရမယ့္ ပန္းတိုင္ ends ျဖစ္တယ္။ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ ဆန္႕က်င္ေရး လွဳပ္ရွားမွဳဆိုတာက ဒီပန္းတိုင္ကို ေရာက္ေအာင္သြားဖို႕ လမ္းေၾကာင္းအဆင့္ဆင့္ထဲက အဆင့္ တဆင့္သာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ways ေတြထဲက တဆင့္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ လုပ္ငန္းေဖာ္ေဆာင္မွဳေတြမွာ strategic picture တခုလံုးကို ျခံဳငံုၾကည့္ျပီးမွ complementary interests လား၊ competing interests လားဆိုတာ မွန္မွန္ကန္ကန္ သံုးသပ္ႏိုင္ဖို႕ လိုအပ္လွပါတယ္။ ဒီလိုမဟုတ္ပဲ သူဘာလဲ၊ ငါဘာလဲ လုပ္ေနလို႕ကေတာ့ ဟသၤာကိုးသိန္း ပ်က္ကိန္း ၾကံဳပါလိမ့္မယ္။ ပင္လယ္ထဲ သေဘၤာပ်က္ေနခ်ိန္မွာ အသက္ကယ္ေလွေတြေပၚ လူေတြေရာက္ဖို႕က အေရးၾကီးပါတယ္။ သေဘၤာပ်က္ေနမွ သေဘၤာေဆာက္ျပီး ကယ္ဖို႕ လုပ္ေနလို႕မရပါဘူး။ သေဘၤာေဆာက္တာကေတာ့ ေရရွည္အတြက္ ေဆာက္ဖို႕ လိုမွာ အမွန္ပါပဲ။ ဒါေပမယ့္ ဒီသေဘၤာနဲ႕ပဲ ကယ္မယ္လုပ္ေနလို႕ေတာ့ မရပါဘူး။

ေရတို၊ ေရရွည္ လုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြကို ဟန္ခ်က္ညီဖို႕ လိုအပ္ပါတယ္။ ေရရွည္ပဲ အာရံုစိုက္ေနရင္ ေနာက္တြန္႕ပါတယ္။ ေရတိုပဲ အာရံုစိုက္ေနရင္ ေရွ႕က်ြံပါတယ္။ ဟန္ခ်က္မညီရင္ ေအာင္ျမင္မွဳ ရမွာလဲ မဟုတ္ပါ။ ျပည္တြင္းပ႗ိပကၡမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ ျပည္ပ ပ႗ိပကၡေတြမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတာက မူ၀ါဒေတြ၊ မဟာဗ်ဴဟာေတြကို အဆံုးအျဖတ္ေပးတာျဖစ္ပါတယ္။ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားရဲ႕ အမ်ိဳးအစားကြဲျပားမွဳေတြ အေပၚမွာ အေျခခံျပီးမွ strategy framework ကို ခ်မွတ္မယ္ဆိုရင္ ေအာင္ျမင္ဖို႕ အလားအလာေတြ ပိုရွိမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

နိဂံုး

နိဂံုးခ်ဳပ္ဆိုရရင္ အခုဒီေဆာင္းပါးဟာ အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြားဆိုတဲ့ သေဘာတရားကို အတိုခ်ဳပ္အေနနဲ႕ ေရးသားတင္ျပျပီး ျမန္မာျပည္နဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ အေၾကာင္းအရာအခ်ိဳ႕ကို ေယဘုယ်ဥပမာအေနနဲ႕ ထည့္သြင္းတင္ျပထားျခင္းသာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာျပည္ရဲ႕ အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားကို သီးသန္႕ ေရးသားထားတဲ့ ေဆာင္းပါး မဟုတ္ပါဘူး။ ေရးသားထုတ္ေ၀ဖို႕ လိုအပ္ေသာ အခ်ိန္ကာလ မဟုတ္ေသးပါ။ အိႏၵိယစာ၊ ဘိုစာ၊ တရုတ္စာ ခ်က္စားဖို႕ ေနေနသာသာ မီးဖိုထဲ ေ၀းလို႕ အိမ္ထဲ ေတာင္ ေရာက္ေသးတာ မဟုတ္ပဲ ဘိုစာေကာင္းတယ္၊ တရုတ္စာ ေကာင္းတယ္နဲ႕ ျငင္းခုန္ေဆြးေႏြးမွဳေတြကိုလဲ စိတ္ပါ၀င္စားမွဳ မရွိလွပါ။ အိႏၵိယစာ ခ်က္လိုသူက တကယ္ခ်က္ရမယ့္အခ်ိန္မွာ မွန္မွန္ကန္ကန္ ခ်က္တတ္ေအာင္ ျပင္ဆင္ေလ့လာထားဖို႕၊ ဘိုစာ ခ်က္လိုသူက မီးဖိုထဲေရာက္မွ ဟိုဟာမသိ၊ ဒီဟာမသိနဲ႕ အဂၤလန္မွ စားဖိုမွဴးမ်ား ျပန္ပင့္ေနရတဲ့ ဘ၀ မေရာက္ဖို႕၊ တရုတ္စာ ခ်က္လိုသူကလဲ မီးဖိုထဲေရာက္မွ ရြာရိုးကိုးေပါက္ ျပန္ထြက္ေလွ်ာက္ျပီး သားလွီးဓား လိုက္ရွာေနရတဲ့ ဘ၀မေရာက္ဖို႕ကိုသာ ကိုယ့္အသိႏွင့္ကိုယ္ ၀ိုင္း၀န္းၾကိဳးပမ္း ျပင္ဆင္ထားသင့္ပါေၾကာင္း ေရးသားတင္ျပလိုက္ရပါတယ္။

ခင္မမမ်ိဳး (၂၅၊ ၂၊ ၂၀၁၀)

ရည္ညႊန္းကိုးကား-

St. Thomas Aquinas, Summa Theologica, 2-2ae, Quest. 40, Art. 1 in Aquinas, Selected Political Writings, trans. J. G. Dawson (Oxford: Blackwell, 1948).

Hans J. Morgenthau, Politics Among Nations (6th ed.; New York: Knopf, 1985).

Niccolo Machiavelli, The Prince and the Discourses (New York: Random House, 1940).

Morgenthau, “Alliances in Theory and Practice,” in Arnold Wolfers, ed., Alliance Policy in the Cold War (Baltimore: Johns Hopkins Univ. Press, 1959).

Donald E. Nuechterlein, America Overcommitted: United States National Interests in the 1980s (Lexington: Univ. of Kentucky Press, 1985)

K. J. Holsti, International Politics: A Framework for Analysis, 5th ed. (Englewood Cliffs, N.J.: Prentice Hall, 1988)

Paul M. Kennedy, The Rise and Fall of the Great Powers: Economic Change and Military Conflict from 1500-2000 (New York: Random House, 1987)

Barry O’Neill, “Power and Satisfaction in the United Nations Security Council,” Journal of Conflict Resolution, 40 (June 1996), 219-37;

Stephen M. Wait, “The Search for a Science of Strategy, A Review Essay,” International Security, Summer 1987, Vol. 12, No. 1, pp. 142-143