ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း- ၆)

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း- ၆)

တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္ေသာ ႏိုင္ငံမ်ား၏ မဟာဗ်ဴဟာ တုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား

သမိုင္းေၾကာင္းနဲ႕ ျပည္တြင္းႏိုင္ငံေရး၊ စီးပြားေရးအေျခအေနေတြဟာ ႏိုင္ငံတခုခ်င္းရဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ တုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား အေပၚမွာ သက္ေရာက္မွဳရွိပါတယ္။ ေဘဂ်င္းရဲ႕ စီးပြားေရးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအေျခအေနေတြ တိုးတက္လာတာနဲ႕အမွ် ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္ေနတဲ့ ႏိုင္ငံေတြဟာ နယ္ေျမပိုင္နက္အဆိုျပဳခ်က္မ်ားကာကြယ္ေရးနဲ႕ အင္အားၾကီးအိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံနဲ႕ ဆက္ဆံေရးတို႕အၾကားက ခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိယူမွုေတြကို ျပဳလုပ္လာၾကရပါတယ္။ ဒီခ်ိန္ခြင္လွ်ာညွိယူရမွဳဟာ ဗီယက္နမ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေတြ အတြက္ အလြန္ပဲ ခဲယဥ္းလွပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဗီယက္နမ္နဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕အၾကားမွာ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္ကစျပီး တင္းမာမွဳေတြ ရွိေနေပမယ့္ ဟႏိြဳင္းအေနနဲ႕ အခ်ဳပ္အျခာဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမွဳေၾကာင့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား ဆက္ဆံေရးကို မထိခိုက္သြားေအာင္ သံတမန္ဆက္ဆံေရးကို စနစ္တက် စီမံခန္႕ခြဲခဲ့ပါတယ္။ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ အလယ္ပိုင္းကစျပီး ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံဟာ equally forceful position ကို က်င့္သံုးခဲ့ျပီး၊ မေလးရွားႏိုင္ငံကေတာ့ စီးပြားေရးဆက္ႏြယ္မွဳကိုသာ အဓိက ထားခဲ့ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတို႕ရဲ႕ စီးပြားေရးဟာ ပင္လယ္လုပ္ငန္းေတြအေပၚမွာ အဓိက တည္မွီေနျပီး၊ ဗီယက္နမ္ရဲ႕ စိးပြားေရးဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္က စြမ္းအင္အရင္းအျမစ္ေတြေပၚမွာ မူတည္ေနပါတယ္။ တင္းမာမွဳေတြၾကားမွာပဲ ဗီယက္နမ္နဲ႕ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံတို႕ဟာ အရင္းအျမစ္ထုတ္ယူသံုးစြဲေရး၊ အခ်ဳပ္အျခာ အာဏာကို ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရးနဲ႕ အင္အားၾကီးအိမ္နီးခ်င္း ႏိုင္ငံနဲ႕ ဆက္ဆံေရးအဆင္ေျပေစေရး စတာေတြကို မွ်တေအာင္ ထိန္းသိမ္းေဆာင္ရြက္ေနၾကရပါတယ္။

(က) ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဴဟာ တုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ တရုတ္နဲ႕ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံတို႕ရဲ႕ အဆိုျပဳ ေရပိုင္နက္ေတြက အမ်ားအားျဖင့္ တူညီေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ တရုတ္နဲ႕ ဗီယက္နမ္တို႕ဟာ အခ်င္းခ်င္း အဓိကျပိဳင္ဆိုင္သူမ်ားအျဖစ္ သတ္မွတ္ရွဳျမင္ထားၾကပါတယ္။ (၁၉၇၄) ခုႏွစ္နဲ႕ (၁၉၈၈) ခုႏွစ္တို႕မွာလဲ ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳေတြ ျဖစ္ပြားခဲ့ဖူးျပီးသား ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီစစ္ပြဲေတြအျပီးမွာ တရုတ္က Paracel Islands ေတြကို သိမ္းပိုက္ခဲ့တာေၾကာင့္ ဗီယက္နမ္လူမ်ိဳးအမ်ားစုက တရုတ္ဟာ အခ်ဳပ္အျခာအာဏာဆိုင္ရာ အျငင္းပြားမွဳေတြမွာ စစ္အင္အားသံုးဖို႕ ၀န္ေလးမွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ ယူဆထားၾကပါတယ္။ ဒီလို ပဋိပကၡအေမြဆိုးဟာ ႏွစ္ႏိုင္ငံလံုးက ေခါင္းေဆာင္ေတြနဲ႕ ျပည္သူေတြကို ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ စိတ္ခံစားမွဳဆိုင္ရာ ဆတ္ဆတ္ထိမခံ စိတ္ေတြကို ျမင့္မားေစပါတယ္။ ဗီယက္နမ္အမ်ိဳးသားေရးစိတ္ဓာတ္ျပင္းထန္သူေတြက အစိုးရကို ေဘဂ်င္းကို ရင္ဆိုင္ဖို႕ ဖိအားေပးမွဳေတြ ရွိပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ စစ္အင္အားက သာလြန္ေပမယ့္ စစ္ေရးအရ ထိေတြ႕မွဳသာ ရွိလာခဲ့ရင္ ဗီယက္နမ္ဘက္ကလဲ လြယ္လြယ္နဲ႕ ေနာက္ဆုတ္ေပးမွာ မဟုတ္ဘူးလို႕ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္သူေတြက ဆိုထားၾကပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္လဲ ဗီယက္နမ္အေနနဲ႕ တရုတ္နဲ႕ စီးပြားေရးဆက္ႏြယ္မွဳကေန ရရွိလာတဲ့ အက်ိဳးအျမတ္ေတြကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ သံတမန္ဆက္ဆံေရးေကာင္းမြန္ေအာင္ စနစ္တက်စီမံခန္႕ခြဲ လုပ္ေဆာင္ေနျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိထားၾကပါတယ္။ (၁၉၈၀) ကာလမ်ားကစျပီး တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံရဲ႕ အၾကီးမားဆံုး ကုန္သြယ္ေရး မိတ္ဖက္ႏိုင္ငံျဖစ္ျပီး၊ သြင္းကုန္မ်ားကို တရုတ္ႏိုင္ငံမွ အမ်ားဆံုး သြင္းယူခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဗီယက္နမ္ရဲ႕ စက္မွဳလက္မွဳနဲ႕ စိုက္ပ်ိဳးေရးက႑တိုးတက္လာေရးအတြက္ တရုတ္ႏိုင္ငံကတဆင့္ ေခ်းေငြမ်ားနဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူညီခ်က္မ်ား ရယူထားရပါတယ္။ ဗီယက္နမ္အေျခစိုက္ စီးပြားေရးပညာရွင္မ်ားက တရုတ္ႏိုင္ငံဟာ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုကို ျဖိဳဖ်က္ခ်ႏိုင္စြမ္းရွိေၾကာင္း သတိေပး ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးအရဆိုရင္လဲ တရုတ္နဲ႕ ဗီယက္နမ္ႏိုင္ငံတို႕ဟာ ၂၁ရာစုကမၻာမွာ အနည္းငယ္သာ က်န္ရွိေတာ့တဲ့ ကြန္ျမဴနစ္တိုင္းျပည္မ်ားျဖစ္ျပီး၊ အုပ္ခ်ဳပ္ေနတဲ့ ပါတီမ်ားအၾကား တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္ေရး ရွိပါတယ္။ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီက တာ၀န္ရွိသူေတြအခ်င္းခ်င္း တိုက္ရိုက္ဆက္သြယ္လို႕ရေနတဲ့အတြက္ ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား မေတာ္တဆ စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳျဖစ္ပြားခဲ့ရင္ေတာင္ ေျဖရွင္းလို႕ရမယ့္ နည္းလမ္းေတြရွိေၾကာင္း ေလ့လာသူမ်ားက ဆိုထားၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္လဲ ဗီယက္နမ္အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒီမ်ားက ဗီယက္နမ္ ကြန္ျမဴနစ္ပါတီဟာ တရုတ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီကို တိုင္းျပည္ရဲ႕ အမ်ိဳးသားစီးပြားေတြ ထိုးအပ္တယ္လို႕ မျမင္သြားေအာင္ ဗီယက္နမ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီအေနနဲ႕ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္း လုပ္ေဆာင္ရတဲ့ အေျခအေနေတြလဲ ရွိပါတယ္။

(၂၀၀၉) ခုႏွစ္မွာ ဗီယက္နမ္နဲ႕ မေလးရွားႏိုင္ငံတို႕ တြဲဖက္ျပီး ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ေရးရာ နယ္ေျမပိုင္နက္အဆိုျပဳခ်က္မ်ားကို UN Commission on the Limits of the Continental Shelf ကို တင္သြင္းလိုက္ခ်ိန္မွာ တရုတ္ႏိုင္ငံက nine-dashed line map ကို ျပန္လည္တင္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီေျမပံုအရ dashes ႏွစ္ခုဟာ ဗီယက္နမ္ရဲ႕ exclusive economic zone (EEZ) ကို ျဖတ္ေတာက္ထားတာျဖစ္တဲ့အတြက္ ဗီယက္နမ္ေတြဘက္က စိုးရိမ္ပူပန္ေၾကာက္လန္႕မွုေတြ ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ (၂၀၁၁)ခုႏွစ္၊ ေမလမွာ China Marine Surveillance ဌာနရဲ႕ သေဘၤာတစီးဟာ ဗီယက္နမ္ရဲ႕ ႏိုင္ငံေတာ္ပိုင္ စြမ္းအင္လုပ္ငန္းျဖစ္တဲ့ PetroVietnam က ပိုင္ဆိုင္တဲ့ oil and gas survey vessel ရဲ႕ ေကဘယ္လ္ကို ျဖတ္ေတာက္ပစ္လိုက္ပါတယ္။ ဇြန္လမွာပဲ တရုတ္ငါးဖမ္းသေဘၤာတစီးက ဗီယက္နမ္ရဲ႕ seismic survey vesselက ေကဘယ္လ္ကို ျဖတ္ေတာက္ပစ္လိုက္ျပန္ပါတယ္။ ဒီလို အေျခအေနေတြ ရွိတာေၾကာင့္ ဗီယက္နမ္က ကာကြယ္ေရးအသံုးစရိတ္ကို ျမွင့္တင္ျပီး၊ ရုရွားကေန စစ္ပစၥည္းေတြ မွာယူတင္သြင္းလာပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႕ ကာကြယ္ေရးအရ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြကို အားေကာင္းလာေအာင္ ျမွင့္တင္ျပီး၊ အာဆီယံအကူအညီနဲ႕ ေဒသတြင္းႏိုင္ငံေရးကို စတင္ကစားလာပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေဘးဂ်င္းက ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးမွာ ေပ်ာ့ေျပာင္းလာျပီး၊ သံတမန္ ဆက္ဆံေရးကို တိုးျမွင့္လာပါတယ္။ တရုတ္ဘက္က ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ဆက္ဆံေရးအေျခအေနေၾကာင့္ ဗီယက္နမ္ကလဲ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးကို အာဆီယံအေနနဲ႕ ကိုင္တြယ္မယ္လို႕ ေၾကြးေၾကာ္ထားရာက ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား သေဘာတူညီမွဳ စာခ်ဳပ္ေတြကို လက္ခံလာပါတယ္။ ဗီယက္နမ္ကြန္ျမဴနစ္ပါတီရဲ႕ အေထြေထြ အတြင္းေရးမွဴးက တရုတ္ႏိုင္ငံကို အလည္အပတ္သြားေရာက္ခ်ိန္မွာ defence hotline တည္ေထာင္ေရး အပါအ၀င္ အေျခခံသေဘာတရားေျခာက္ခ်က္ကို သေဘာတူညီမွဳ ရရွိလာခဲ့ပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္လဲ (၂၀၁၂) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လမွာေတာ့ ဗီယက္နမ္က အျငင္းပြားေရပိုင္နက္မွာရွိေနတဲ့ Paracel နဲ႔ Spratly Islands ေတြအတြက္ jurisdiction ရွိေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားတဲ့ ေရေၾကာင္းဥပေဒတရပ္ကို ျပဌာန္းလိုက္ပါတယ္။ ဒီဥပေဒအရ ဗီယက္နမ္အာဏာပိုင္ေတြကို အေၾကာင္းၾကားျပီးမွသာ ဒီနယ္ေျမထဲကို ႏိုင္ငံျခားစစ္သေဘၤာေတြကို ၀င္ခြင့္ျပဳမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံက ဒီဥပေဒကို ကန္႕ကြက္ေၾကာင္း ခ်က္ခ်င္းေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ တေန႕တည္းမွာပဲ တရုတ္ႏိုင္ငံက တရုတ္ဘာသာနဲ႕ Yongxing Island လို႕ေခၚဆိုတဲ့ Paracel’s Woody Island ေပၚမွာ Sansha ဆိုတဲ့ ျမိဳ႕ေတာ္ကို တည္ေထာင္ေၾကာင္းနဲ႕ ဒီျမိဳ႕ေတာ္ကေန Paracels နဲ႕Spratlys ကၽြန္းေတြကို အုပ္ခ်ဳပ္မွာျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။ ဒီျမိဳ႕ေတာ္ကို ဗဟိုအစိုးရက တိုက္ရိုက္ကြပ္ကဲသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဗီယက္နမ္အေနနဲ႕ သူခ်မွတ္ထားတဲ့ ဥပေဒကို တရုတ္က ခ်ိဳးေဖာက္လာပါက ျပည္သူလူထုရဲ႕ အျမင္တင့္တယ္ဖို႕အတြက္ ျပန္လည္တုန္႕ျပန္မွဳ ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္အေနနဲ႕ကလဲ အျငင္းပြားမွဳျဖစ္ပြားရာ ေဒသမွာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးအာဏာ တိုးခ်ဲ႕ျခင္းအား သံတမန္ေရးအရၾကည့္မယ္ဆိုရင္ assertiveness ကို ျပသရာ ေရာက္ပါတယ္။ ႏွစ္ဘက္စလံုးက သူတို႕ရဲ႕ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ေတြကို ေဘာင္က်ဥ္းေစတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာတုန္႕ျပန္မွဳ ဂိမ္းေတြ ကစားေနၾကေၾကာင္း မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ားက မွတ္ခ်က္ျပဳထားၾကပါတယ္။

(ခ) ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဴဟာ တုန္႕ျပန္ခ်က္မ်ား

(ပုံ ၉- အျငင္းပြားေရပိုင္နက္တြင္ တရုတ္ႏိုင္ငံက တည္ေထာင္လိုက္သည့္ Sansha ျမိဳ႕ေတာ္)

(၂၀၁၀) ခုႏွစ္ကစျပီး၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံအၾကားက တင္းမာမွဳေတြ ျမင့္မားလာပါတယ္။ (၂၀၁၀) မွာ တက္လာတဲ့ Aquino အစိုးရရဲ႕ ရပ္တည္မွဳဟာ provocative ျဖစ္တယ္လို႕ တရုတ္က ရွဳျမင္သံုးသပ္ထားပါတယ္။ (၁၉၉၄) ခုႏွစ္မွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထဲက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံပိုင္ Mischief Reef ကို တရုတ္က သိမ္းပိုက္ခဲ့ဖူးတဲ့ ျဖစ္ရပ္က ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ဖိလစ္ပိုင္လူမ်ိဳးေတြရဲ႕ အေတြးအေခၚေတြကို လႊမ္းမိုးထားပါတယ္။ ဒီကာလေတြမွာကတည္းက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံေရးသမားေတြအၾကားမွာ သံတမန္နည္းလမ္းရဲ႕ အားနည္းခ်က္ေတြကို ေတြ႕ျမင္ျပီး၊ ေခတ္မွီတပ္မေတာ္ တိုးျမွင့္တည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ေဆြးေႏြးမွဳေတြ ရွိလာခဲ့ပါတယ္။

(၂၀၀၅) ခုႏွစ္မွာ Joint Marine Seismic Undertaking (JMSU) သေဘာတူညီခ်က္ရယူျပီး ဖိလစ္ပိုင္၊ ဗီယက္နမ္နဲ႕ တရုတ္ ႏိုင္ငံပိုင္ေရနံကုမၸဏီေတြက joint survey တခုကို ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အတြင္းမွာ လွ်ိဳ႕၀ွက္ျပဳလုပ္ခဲ့ဖူးပါတယ္။ ဒီကိစၥကို ဖိလစ္ပိုင္ျပည္သူေတြက သိရွိျပီး ႏိုင္ငံေရးအရ မီးမုန္တိုင္း ျဖစ္ခဲ့ပါတယ္။ JMSU ဟာ ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ ေရပိုင္နက္ေတာင္းဆိုမွဳကို အားေပ်ာင့္ေစတယ္ဆိုျပီး (၂၀၀၈) ခုႏွစ္၊ ဇြန္လမွာ သက္တမ္းကုန္ဆံုးခ်ိန္မွာ ထပ္မံတိုးျမွင့္ျခင္း မျပဳေတာ့ပါဘူး။ ေနာက္ပိုင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ ဗီယက္နမ္တို႕က hydrocarbons ေတြကို ရွာေဖြၾကေပမယ့္ တရုတ္ႏိုင္ငံက ဒါကို ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ ဗီယက္နမ္တို႕အၾကား လွ်ိဳ႕၀ွက္သေဘာတူလုပ္တယ္လို႕ ယူဆျပီး၊ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ ေရတပ္အင္အားကို ခ်ဲ႕လိုက္ပါတယ္။

(၂၀၁၁) ခုႏွစ္၊ ေမလမွာ သဘာ၀ဓာတ္ေငြ႕ၾကြယ္၀တဲ့ Reed Bank မွာ seismic survey လုပ္ေနတဲ့ ဖိလစ္ပိုင္သေဘၤာကို တရုတ္ရဲ႕ China Marine Surveillance သေဘၤာႏွစ္စင္းက ေနရာကေန အတင္းအၾကပ္ ထြက္ခြာခိုင္းခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္ကလဲ အေနာက္ႏိုင္ငံ ေရနံကုမၸဏီေတြနဲ႕ ပူးတြဲလုပ္ေဆာင္မွဳေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး တရုတ္ႏိုင္ငံက ဖိလစ္ပိုင္တႏိုင္ငံကပဲ သယံဇာတေတြ ထုတ္ယူသြားမွဳမ်ိဳး ျဖစ္သြားမွာ စိုးရိမ္ေနပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ (၂၀၁၁) ခုႏွစ္ထဲမွာတင္ ဖိလစ္ပိုင္သေဘၤာေတြကို တရုတ္သေဘၤာေတြက ေႏွာင့္ယွက္မွဳေတြ ဆက္လက္ျဖစ္ပြားလာပါတယ္။ ဒါကို ဖိလစ္ပိုင္က တုန္႕ျပန္တဲ့အေနနဲ႕ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ကို အေနာက္ဖိလစ္ပိုင္ ပင္လယ္အျဖစ္ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံရဲ႕ တရား၀င္ဆက္သြယ္ေရးမွာ အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္အစိုးရက “what is ours is ours” လို႕ ေၾကျငာခဲ့ပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးကို ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးဌာနက ကိုင္တြယ္ေျဖရွင္းျပီး၊ ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္မွာ maritime boundary အဆိုျပဳခ်က္မ်ား ရွင္းလင္းေရး၊ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္ေရးလုပ္ငန္းမ်ား ပူးတြဲလုပ္ေဆာင္ေရး၊ Peace, Freedom, Friendship and Cooperation ဇုန္မ်ား တည္ေဆာက္ေရး စတဲ့ ပရိုပိုဆာတခုကို (၂၀၁၁) ခုႏွစ္မွာ အာဆီယံမွာ တင္ျပေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ေထာက္ခံမွဳမရရွိခဲ့ပါဘူး။ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအခ်င္းခ်င္းအၾကားက အဆိုျပဳခ်က္ေတြနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အလြယ္တကူေျဖရွင္းလို႕ ရႏိုင္ေၾကာင္း ဖိလစ္ပိုင္က ယံုၾကည္ထားပါတယ္။ ျပႆနာက တရုတ္ႏိုင္ငံျဖစ္ေၾကာင္း ဖိလစ္ပိုင္အာဏာပိုင္ေတြက အဆိုရွိပါတယ္။

ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ တရုတ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ “solid view” ကို အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအတြင္းမွာ ရဖို႕ ခက္ခဲေၾကာင္း ဖိလစ္ပိုင္က လက္ခံထားတာေၾကာင့္ ေဒသဆိုင္ရာႏိုင္ငံေရးကစားကြက္ေတြနဲ႕ တရုတ္ကို ရင္ဆိုင္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာတုန္႕ျပန္မွဳေတြ ျပဳလုပ္လို႕ မျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ထင္ျမင္ထားၾကပါတယ္။ (၂၀၁၂)၊ ဧျပီလမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Scarborough Shoal အေရးမွာတုန္းက ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက အၾကီးဆံုးစစ္သေဘၤာၾကီးကို အခင္းျဖစ္ပြားရာေဒသကို လႊတ္ခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္ဘက္ကလဲ Marine Surveillance vessels ေတြ ေစလႊတ္ျပီး ငါးဖမ္းသမားေတြဖမ္းဆီးမခံရေအာင္ ကာကြယ္ေပးခဲ့ပါတယ္။ ေနာက္ပိုင္းမွာ စစ္သေဘၤာအစား မနီလာက ကမ္းရိုးတန္းေစာင့္ သေဘၤာေတြအစားထိုးေပးလိုက္ရျပီး၊ ႏွစ္ဘက္ သေဘၤာေတြဟာ ႏွစ္လၾကာေလာက္ ရင္ဆိုင္ထိန္းခ်ဳပ္မွဳ ျပဳလုပ္ထားခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကားက သံတမန္နည္းလမ္းေျဖရွင္းမွဳေတြအားလံုး အလုပ္မျဖစ္ခဲ့ရံုမက စီးပြားေရးဆက္ႏြယ္မွဳကိုပါ ထိခိုက္လာခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီးက စီးပြားေရးသမားေတြကို မ်ိဳးခ်စ္စိတ္ရွိၾကဖို႕နဲ႕ တိုင္းျပည္အတြက္ လိုအပ္လာရင္ ဘယ္သူမဆို စြန္႕လႊတ္အနစ္နာခံဖို႕ လိုအပ္ေၾကာင္း တိုက္တြန္းေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳတန္ဖိုးေလ်ာ့က်ေအာင္လဲ ၾကိဳးပမ္းခဲ့ပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြ ျဖစ္ပြားေနခ်ိန္မွာ ဖိလစ္ပိုင္အစိုးရဟာ တရုတ္နဲ႕ ေဆြးေႏြးညွိႏွိဳင္းမွဳေတြ လုပ္ေနဆဲမွာပဲ အာဆီယံကို ပါ၀င္ကူညီေပးဖို႕ ေတာင္းဆိုမွုေတြ၊ UNCLOS အရ လုပ္ေဆာင္ႏိုင္မယ့္ အရာေတြကို ေလ့လာဆန္းစစ္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ခဲ့ပါတယ္။ တရုတ္နဲ႕ စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳျဖစ္လာခဲ့ရင္ guarantee of assistance ေပးဖို႕အတြက္ အေမရိကန္ကိုလဲ အကူအညီ ေတာင္းခံခဲ့ပါတယ္။ ျဖစ္ပြားခ်ိန္က စတင္ျပီး ယေန႕အခ်ိန္အထိ “Scarborough Shoal” အနီးတ၀ိုက္မွာ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ law enforcement vessels ေတြ ေနရာယူျဖန္႕က်က္ထားတာကို လံုး၀မရုတ္သိမ္းေတာ့ပါဘူး။ တရုတ္စစ္ေရးကၽြမ္းက်င္သူေတြက ဒီမဟာဗ်ဴဟာကို “Scarborough Shoal” model လို႕ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲလာၾက ပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္အေနနဲ႕ စစ္ေရးထိေတြ႕မွုထက္စာရင္ Mischief Reef တုန္းကလိုမ်ိဳး ေနရာယူ သိမ္းပိုက္ထားတာမ်ိဳး ျဖစ္လာမွာကို ပိုျပီး စိုးရိမ္ဟန္တူေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပထားၾကပါတယ္။

(၃) မေလးရွားႏိုင္ငံ၏ မဟာဗ်ဴဟာတုန္႕ျပန္မွဳမ်ား

မေလးရွားႏိုင္ငံနဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕အၾကားမွာေတာ့ နယ္ေျမအျငင္းပြားမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြ မရွိပါဘူး။ (၂၀၀၉) ခုႏွစ္မွာ ဗီယက္နမ္နဲ႕ တြဲျပီး UN Commission on the Limits of the Continental Shelf ကို အဆိုျပဳခ်က္တင္သြင္းမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး၊ သံတမန္ဆက္ဆံေရးမွာ အနည္းငယ္ထစ္ေငါ့သြားေပမယ့္ ႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား ဆက္ဆံေရးက တည္ျငိမ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးအရ ဆက္ႏြယ္မွဳ အားေကာင္းတဲ့ အခ်က္အျပင္၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ ဗီယက္နမ္တို႕မွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ အမ်ိဳးသားေရး၀ါဒအရ တရုတ္ကို အေရးယူရန္ ေတာင္းဆိုမွဳေတြနဲ႕ အလားသ႑ာန္တူ ေတာင္းဆိုမွဳမ်ိဳးေတြကို မေလးရွားျပည္သူေတြက ျပဳလုပ္ျခင္း မရွိထားပါဘူး။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ရင္ မေလးရွားက ဆိတ္ဆိတ္ျငိမ္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒါကို သံတမန္စကားအရ relatively restrained stance မွာ ရပ္တည္တယ္လို႕ သတ္မွတ္ေခၚေ၀ၚႏိုင္ပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ အေျဖရွာလိုျခင္းရွိေပမယ့္၊ မေလးရွားအေနနဲ႕က ဒီကိစၥဟာ အဓိက အေရးမဟုတ္ပါဘူး။ မေလးရွားႏိုင္ငံေရးသမားေတြနဲ႕ ျပည္သူအၾကားမွာ ေရေၾကာင္းအျငင္းပြားမွဳနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အဓိကအာရံုထားေနတဲ့အေရးက အင္ဒိုနီးရွားနဲ႕ ျဖစ္ပြားေနတဲ့ အေရးျဖစ္ပါတယ္။ စီးပြားေရးအရလဲ မေလးရွားရဲ႕ စီးပြားေရးက တရုတ္ကို မွီခိုထားေနရပါတယ္။ တရုတ္ရဲ႕ ကုန္သြယ္ေရးနဲ႕ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳကို အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္ေစျခင္းနဲ႕ ခရီးသြားလာမွဳ သပိတ္ေမွာက္ျခင္းဟာ မေလးရွားရဲ႕ စီးပြားေရးအေဆာက္အအံုကို ျဖိဳဖ်က္လိုက္ျခင္းနဲ႕ အတူတူပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီလို စီးပြားေရးအေျခအေနအရ တရုတ္နဲ႕ ဆက္ဆံေရးကို ေကာင္းမြန္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားေပမယ့္၊ စစ္ေရးအရ ဆက္ႏြယ္မွဳမွာေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုနဲ႕ ဆက္ႏြယ္မွဳ အားေကာင္းလာေအာင္ လွ်ိဳ႕၀ွက္ တိုးျမွင့္ ေဆာင္ရြက္လာပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေမရိကန္နဲ႕ တရုတ္ထိပ္တိုက္ေတြ႕ျခင္းျဖစ္လာမွာကိုေတာ့ စိုးရိမ္လ်က္ရွိပါတယ္။ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ ဗီယက္နမ္တို႕က ေဘဂ်င္းကို ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ေ၀ဖန္ေနဆဲကာလေတြမွာပဲ မေလးရွား၀န္ၾကီးခ်ဳပ္က တရုတ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႕ အေျခအေနကို ေကာင္းမြန္စြာ ထိန္းေက်ာင္းစီမံေနေၾကာင္း ခ်ီးက်ဴးစကား ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

သို႕ေပမယ့္လဲ Kuala Lumpur အေနနဲ႕ တရုတ္နဲ႕ နီးစပ္တယ္လို႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားက မစြပ္စြဲေအာင္ သတိနဲ႕ ထိန္းထိန္းသိမ္းသိမ္းေနရတဲ့ အခါေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဖိလ္ပိုင္ႏိုင္ငံက မေလးရွားႏိုင္ငံဟာ တရုတ္နဲ႕ လွ်ိဳ႕၀ွက္သေဘာတူညီမွဳေတြ ျပဳလုပ္ေနတယ္လို႕ စြပ္စြဲမွဳေတြ ရွိေပမယ့္၊ ၀ါရွင္တန္နဲ႕ ေဘဂ်င္းကို equidistant relationships တည္ေဆာက္ထားတာေၾကာင့္ မေလးရွားႏိုင္ငံဟာ တရုတ္ရဲ႕ စစ္ေရးမဟာမိတ္ ျဖစ္လာႏိုင္ေခ်မရွိေၾကာင္း မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ားက ခန္႕မွန္း ေျပာဆိုထားၾကပါတယ္။

အပိုင္း ( ၇ ) သို ့
 ယခင္အပိုင္းမ်ားဒီမွာယူပါ

ခင္မမမ်ိဳး (၁၃၊ ၁၀၊ ၂၀၁၂)

ျပိဳင္တူတြန္းလွ်င္ ေရႊ ့ႏိုင္သည္ ။