ျမန္မာႏုိင္ငံအေနနဲ႔ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏုိင္ငံမ်ားအဖြဲ႔ ASEAN ရဲ႕ ဥကၠ႒အျဖစ္ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ တာ၀န္ယူတဲ့ အခ်ိန္ေရာက္ရင္ အဓိကက်တဲ့ကိစၥရပ္ အေတာ္မ်ားမ်ားမွာ သိသာထင္ရွားတဲ့တိုးတက္မႈရွိေနဖို႔ လိုအပ္တယ္လုိ႔ ကုလသမဂၢရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာ မဟာမင္းႀကီးကေျပာလိုက္ပါတယ္။
AICHR လို႔ေခၚတဲ့ အာဆီယံေဒသတြင္း လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္၊ အင္ဒိုနီးရွား၊ မေလးရွား၊ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႔ ထုိင္းႏုိင္ငံတို႔က အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ေတြ၊ လူထုအေျချပဳ အဖြဲ႔အစည္းအသီးသီးနဲ႔ အင္ဒိုနီးရွားႏုိင္ငံ၊ ဘာလီကၽြန္းမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ သံုးရက္အတြင္း ေတြ႔ဆံု ေဆြးေႏြးခဲ့ၿပီးတဲ့ေနာက္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ မဟာမင္းႀကီး နာဗီ ပီေလး (Navi Pillay) က အဲဒီလိုေျပာလိုက္တာပါ။
မစၥစ္ပီေလးဟာ ဘာလီမွာရွိေနခ်ိန္အတြင္း ျမန္မာ့ဒီမုိကေရစီေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔လည္း တယ္လီဖုန္းကေနတဆင့္ ေဆြးေႏြး ေျပာဆိုခဲ့ပါတယ္။ ၂၀၁၄ ခုႏွစ္မွာ သိသာထင္ရွားတဲ့ တိုးတက္မႈေတြ ရဖို႔လိုအပ္တဲ့ အဓိကက်တဲ့ ကိစၥရပ္ေတြကို သူနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ ေဆြးေႏြးခဲ့တယ္လို႔ မစၥစ္ပီေလးက ဒီကေန႔ တနလၤာေန႔မွာ ေျပာပါတယ္။
တရားဥပေဒစိုးမိုးေရးကို ထူေထာင္ႏုိင္ဖို႔ အေျခခံအက်ဆံုးနဲ႔ အေရးအႀကီးဆံုး လုပ္ေဆာင္မႈေတြဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာျဖစ္ေနတဲ့ ဆိုးရြားတဲ့ လူ႔အခြင့္အေရးခ်ဳိးေဖာက္မႈေတြ ရပ္ဆိုင္းသြားေစဖို႔အတြက္ အဓိကက်ပါတယ္လို႔ မစၥစ္ပီေလးက ေျပာပါတယ္။ အဲဒီ လိုျဖစ္ထြန္းတိုးတက္မႈေတြ ရွိေနတယ္ဆုိတာကို ျပင္ပကမာၻကသိေစဖို႔ ပဋိပကၡျဖစ္ေနတဲ့ ႏုိင္ငံအစြန္အဖ်ားေဒသေတြ အပါအ၀င္ ႏုိင္ငံတ၀န္းမွာ လူ႔အခြင့္အေရးဆိုင္ရာ သီးျခား လြတ္လပ္တဲ့ ေလ့လာေစာင့္ၾကည့္မႈ စနစ္တရပ္ ထူေထာင္ဖို႔ လိုတယ္လို႔ ကုလ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီးက အၾကံေပးပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ပဋိပကၡေတြကိုယ္တိုင္နဲ႔ ပဋိပကၡေတြ ျဖစ္ေစတဲ့ အေျခခံကိစၥရပ္ေတြကို ေျဖရွင္းႏုိင္ဖုိ႔ အဓိက ႀကိဳးပမ္းအားထုတ္မႈတရပ္ လိုအပ္တယ္လုိ႔လည္း ဆိုပါတယ္။
ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ မစၥစ္ပီေလးတို႔ဟာ ကိစၥရပ္ေပါင္းစံုကို ေျပာဆုိေဆြးေႏြးခဲ့ၾကၿပီး အဲဒီထဲမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား တခ်ဳိ႕ ျပန္လြတ္လာတဲ့ကိစၥ၊ လူ႔အခြင့္အေရးေကာ္မရွင္တရပ္ ထူေထာင္ခဲ့တဲ့ကိစၥ၊ ျမန္မာအစိုးရတာ၀န္ရွိသူေတြနဲ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္တို႔ ေတြ႔ဆံုေဆြးေႏြးခဲ့ၾကတဲ့ကိစၥေတြလည္း ပါ၀င္ၿပီး အေျခအေနေတြအေပၚ သူ႔အေနနဲ႔ အားတက္မိပါတယ္လို႔ ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း ခရီးရွည္ႀကီး သြားရဦးမယ္ဆုိတာကို သူတို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုး သေဘာတူခဲ့ၾကတယ္လို႔ မစၥစ္ပီေလးက ေျပာပါတယ္။ အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲမွာ က်န္ေနဆဲ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသား အေရအတြက္ဟာ ၆၀၀ ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ ရွိမယ္လို႔ သူသိထားေပမဲ့ သူတို႔ပါတီကမသိေသးတဲ့ တျခားလူေတြလည္း ရွိႏိုင္ပါေသးတယ္လုိ႔ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ကို သူ႔ကို ေျပာခဲ့ေၾကာင္း မစၥစ္ပီေလးကေျပာပါတယ္။ သိပ္မၾကာခင္ကာလမွာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားအားလံုး ျပန္လြတ္လာဖို႔ သူတို႔ႏွစ္ေယာက္စလံုးက ဆႏၵရွိပါတယ္လို႔လည္း ဆိုပါတယ္။
ျမန္မာအစိုးရက ၿပီးခဲ့တဲ့စက္တင္ဘာလမွာ ဖြဲ႔စည္းထူေထာင္ခဲ့တဲ့ အမ်ဳိးသားလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္နဲ႔ အာဆီယံ ေလးႏုိင္ငံမွာ ရွိထားၿပီးသား လူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္တို႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံဖို႔ အေရးႀကီးတယ္ ဆုိတာကိုလည္း ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ေရာ၊ အဲဒီေကာ္မရွင္ေတြနဲ႔ပါ ေဆြးေႏြးၿပီးတဲ့ေနာက္ သေဘာတူ ခဲ့ၾကတယ္လုိ႔ မစၥစ္ပီေလးကေျပာပါတယ္။ ျမန္မာလူ႔အခြင့္အေရး ေကာ္မရွင္ကို ျပည္တြင္းမွာေရာ၊ ႏုိင္ငံတကာကပါ အျပည့္အ၀ လက္ခံလာေစဖို႔လိုအပ္တဲ့ လြတ္လပ္ၿပီး ယံုၾကည္အားကိုးရေလာက္တဲ့ ေကာ္မရွင္တရပ္ ျဖစ္လာေစဖို႔ရာ အခ်ိန္နဲ႔ ေထာက္ခံအားေပးမႈကို ေသခ်ာေပါက္ လိုအပ္မွာျဖစ္တယ္လို႔ ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီးက ေျပာပါတယ္။
ေနာက္ထပ္ အားတက္ဖြယ္လကၡဏာတခုအေနနဲ႔ ထိုင္းႏုိင္ငံ၊ ဘန္ေကာက္ၿမိဳ႕အေျခစိုက္ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရး႐ံုးက ၀န္ထမ္းေတြကို ျမန္မာႏုိင္ငံဆီဖိတ္ေခၚၿပီး ျမန္မာအစိုးရ၀န္ႀကီးဌာနအသီးသီးက တာ၀န္ရွိသူေတြအတြက္ လူ႔အခြင့္အေရး ဆိုင္ရာသင္တန္းေတြ ႏုိ၀င္ဘာလအတြင္း ပို႔ခ်ခြင့္ရခဲ့တာကို မစၥစ္ပီေလးက ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ သင္တန္းပို႔ခ်သူေတြ ျပန္ေျပာျပခဲ့တာေတြက အားတက္စရာ ေကာင္းေၾကာင္း၊ အသစ္ေပၚထြက္လာတဲ့ မ်ဳိးဆက္သစ္ထဲက အမ်ားအျပားပါတဲ့ အဲဒီ ျမန္မာတာ၀န္ရွိသူေတြ ဟာ အင္မတန္ အေပါင္းလကၡဏာေဆာင္၊ စိတ္၀င္စားၿပီး တက္ႂကြမႈရွိၾကေၾကာင္း၊ လူ႔အခြင့္အေရး သင္တန္းလိုမ်ဳိးေရာ၊ စိတ္အားထက္သန္စြာ လက္ခံမႈေရာဟာ လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ႏွစ္ေလာက္ကအထိ ခြင့္ျပဳခ်က္ ရႏုိင္ခဲ့ဖြယ္ မရွိပါဘူးလို႔ ကုလသမဂၢ လူ႔အခြင့္အေရးဆုိင္ရာ ေကာ္မရွင္နာမင္းႀကီး နာဗီ ပီေလးက ေျပာပါတယ္။