အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုကို ေရာက္ေနၾကတဲ့ ျမန္မာႏိုင္ငံက ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားတဲ့ တက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူေတြက ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ အေျပာင္းအလဲေတြ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုတာဟာ လံုးလံုးလ်ားလ်ား ေျပာင္းလဲသြားတာ မဟုတ္ေသးဘဲ ေျပာင္းလဲဖို႔ အစပ်ဳိးတဲ့ အေျခအေနမွာသာ ရွိေနတာျဖစ္ၿပီးေတာ့ ႏုိင္ငံျခားတုိင္းျပည္ေတြက ထင္ေနသလိုမ်ဳိး တႏိုင္ငံလံုး အတုိင္းအတာနဲ႔ ေျပာင္းလဲတာမ်ဳိးလည္း မဟုတ္ေသးဘူးလို႔ ေဖေဖာ္ဝါရီလ ၂ ရက္က ဝါရွင္တန္ဒီစီမွာ ျပဳလုပ္တဲ့ အခမ္းအနားတခုမွာ ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။
National Endowment for Democracy အဖဲြ႔ရဲ႕ ဖိတ္ၾကားခ်က္နဲ႔ ေရာက္လာၾကတဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေဟာင္း အႏုပညာရွင္ ဇာဂနာ၊ အမ်ဳိးသား ဒီမိုကေရစီအင္အားစုပါတီက ေဒၚေဘာက္ဂ်ာ၊ အမ်ဳိးသား ဒီမုိကေရစီအဖဲြ႔ခ်ဳပ္က ေဒၚခင္သန္းျမင့္တို႔နဲ႔ ဝါရွင္တန္ဒီစီ အေျခစိုက္ အေမရိကန္အစိုးရနဲ႔ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖဲြ႔အစည္းေတြရဲ႕ ေတြ႔ဆံုပဲြမွာ အခုလုိ ေျပာသြားခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတြ႔ဆံုပဲြ အေၾကာင္းကို ကိုယ္တုိင္ သြားေရာက္သတင္းယူခဲ့တဲ့ ဦးေရာ္နီညိမ္းက တင္ျပေပးထားပါတယ္။
ဒီအခမ္းအနားကို ေရာက္လာတဲ့ ကိုဇာဂနာက သူ႔ရဲ႕ အေမရိကန္ကိုလာရင္း ရည္ရြယ္ခ်က္ကို ဗီြအိုေအကို အရင္ဆံုး အခုလို ရွင္းျပပါတယ္။
“က်ေနာ္ဒီကိုလာတာ နံပါတ္ ၁ - အလည္လာတာ မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ေနာက္တခုက ျမန္မာျပည္မွာ ေခတ္စားေနၾကသလို shoping ထြက္တာလည္း မဟုတ္ဘူး၊ ေနာက္ တတိယတခ်က္ကေတာ့ က်ေနာ္ ဒီကိုလာတာ ေဖ်ာ္ေျဖပဲြလုပ္ဖို႔ လာတာလည္း မဟုတ္ဘူးေပါ့။ ေရာက္တဲ့ေန႔ကတည္းက ေျပာလုိက္၊ ဆိုလိုက္၊ ေဆြးေႏြးလိုက္ရတာေတြ အားလံုးဟာ က်ေနာ္တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံနဲ႔ ျမန္မာ ျပည္သူေတြရဲ႕ အက်ဳိးအတြက္ပဲ က်ေနာ္ ေျပာေနရတာပါ”
ဒီကေန႔ျပဳလုပ္တဲ့ပဲြမွာ မၾကာခင္က ျမန္မာႏုိင္ငံကို ၂ ေခါက္သြားေရာက္ခဲ့ဖူးတဲ့ အေမရိကန္ လက္ေထာက္ ႏုိင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး မုိက္ကယ္လ္ ပို႔စနာလည္း တက္ေရာက္ခဲ့ပါတယ္။ မစၥတာ ပို႔စနာက ျမန္မာႏိုင္ငံခရီးစဥ္မွာ ကိုဇာဂနာအပါအဝင္ တျခားေသာ ႏုိင္ငံေရးအက်ဥ္းသားေဟာင္းေတြ၊ တက္ႂကြလႈပ္ရွားသူေတြကို သူေတြ႔ခဲ့ဖူးေၾကာင္းနဲ႔ သူ႔အေနနဲ႔ အရင္က ျမန္မာႏုိင္ငံအေၾကာင္း ေကာင္းေကာင္းမသိခဲ့ဘဲ ဝန္ႀကီး ဟီလာရီကလင္တန္နဲ႔တေခါက္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံဆိုင္ရာ အထူးသံတမန္နဲ႔ မူဝါဒညႇိႏႈိင္းေရးမႉး ဒဲရက္ မစ္ခ်ဲလ္နဲ႔တေခါက္ သြားေရာက္ခဲ့ၿပီးတဲ့ ေနာက္မွာေတာ့ ျမန္မာႏိုင္ငံ အေျခအေနကို တျဖည္းျဖည္း သေဘာေပါက္လာခဲ့ေၾကာင္းေတြ ေျပာျပသြားခဲ့ပါတယ္။
ဒါ့အျပင္ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႔ ျမန္မာ့အေရးကို ဆက္ၿပီးပံ့ပိုးသြားမယ္လို႔ အခုလုိ ဆိုပါတယ္။
“ဒီမုိကေရစီစနစ္ကို ေျပာင္းလဲရာမွာ လုပ္ရကိုင္ရတာ ဘယ္ေလာက္ခက္ခဲတယ္ဆိုတာ နမူနာေတြ က်ေနာ္တို႔ ေတြ႔ခဲ့ၾကရပါၿပီ။ အီဂ်စ္ႏုိင္ငံသားေတြဟာ သူတို႔ရဲ႕ အနာဂတ္ကို သူတို႔ ပုိင္ဆုိင္ဖို႔နဲ႔ သူတို႔ရဲ႕ တုိင္းျပည္ကို ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံအျဖစ္ ထူေထာင္ဖို႔ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ၾကတာ မလြယ္ကူဘူးဆိုတာ က်ေနာ္တို႔ ျမင္ခဲ့ၾကရပါၿပီ။ ထုိနည္းတူပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံဟာလည္း အီဂ်စ္တို႔လို၊ အာရပ္ႏုိင္ငံေတြနဲ႔မတူ ကဲြျပား ျခားနားစြာနဲ႔ ဒီမုိကေရစီ အခင္းအက်င္းေတြ ခက္ခက္ခဲခဲ တည္ေဆာက္ေနတာကို က်ေနာ္တို႔က ပံ့ပိုး အားေပး ေထာက္ခံသြားၾကရပါမယ္”
ဒီပဲြကို တက္ေရာက္လာၾကတဲ့ အေမရိကန္အစိုးရအဖဲြ႔အစည္းေတြနဲ႔ အစိုးရမဟုတ္တဲ့ အဖဲြ႔ အစည္းေတြက ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျဖစ္ပ်က္ေနတာေတြ သိလိုသမွ် ေမးျမန္းၾကတာကို တက္ႂကြ လႈပ္ရွားသူေတြက ျပန္လည္ေျဖၾကားၾကပါတယ္။
ကခ်င္အမ်ဳိးသမီးေရးရာေတြကို ေဆာင္ရြက္ေနတဲ့ ေဒၚေဘာက္ဂ်ာက တႏိုင္ငံလံုး ေျပာင္းလဲကုန္ၿပီလို႔ ျပည္ပက ထင္ေနၾကမွာကို သူ႔အေနနဲ႔ စိုးရိမ္ေၾကာင္း အခုလို ေျပာျပပါတယ္။
“တုိင္းရင္းသားေဒသေတြမွာ မဖံြ႔ၿဖိဳးမခ်င္း၊ မေအးခ်မ္းမခ်င္းကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ အလွမ္းေဝးေနပါေသးတယ္။ ဘယ္လုိပဲ ေျပာင္းလဲပါတယ္လို႔ ေျပာေနေပမယ့္ ေျပာင္းလဲေနတာက ေနျပည္ေတာ္နဲ႔ ၿမိဳ႕ေပၚျဖစ္တဲ့ ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေလာက္ပဲ ေပါ့ေနာ္- အဲေလာက္ပဲ နည္းနည္းေလး လႈပ္တာပါ။ ႀကီးႀကီးက်ယ္က်ယ္ ေျပာင္းလဲျခင္း ဆိုတာေတြလည္း မရွိခဲ့ပါဘူး။
အဲဒါေၾကာင့္ က်မတို႔ရဲ႕ တုိင္းရင္းသားေဒသမွာ ျဖစ္ေနတဲ့ အဓိက လုိအပ္ခ်က္ဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးလည္း ျဖစ္သလို တိုင္းရင္းသားေဒသမွာ သူတို႔ေတာင္းဆုိေနတဲ့ ကိုယ္ပိုင္အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ ကိုယ္ပိုင္ျပဌာန္းခြင့္ကို ရရွိမယ္ဆိုရင္ က်န္တာက အလုိလုိေနရင္းနဲ႔ ေျပာင္းလဲသြားႏုိင္မယ္လို႔လည္း က်မယံုၾကည္ပါတယ္”
အေရးယူပိတ္ဆို႔ ဒဏ္ခတ္တာေတြကိုု သူ႔အေနနဲ႔ မေထာက္ခံေပမယ့္ အေရးယူဒဏ္ခတ္ပိတ္ဆို႔မႈက ျမန္မာ့အေရးမွာ လက္နက္ကိရိယာတခု ျဖစ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ သူ သေဘာတူေၾကာင္းကိုလည္း ကိုဇာဂနာက ဒီပဲြမွာ ေျပာပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ သူမေထာက္ခံရသလဲဆိုတာ ဗီြအိုေအကို ကိုဇာဂနာက အခုလို ရွင္းျပပါတယ္။
“ပိတ္ဆို႔ျခင္းကို က်ေနာ့ရဲ႕ တဦးတည္း ပုဂၢလိကဆႏၵအရ ေျပာရမယ္ဆိုရင္ နည္းမ်ဳိးစံု ေလွ်ာက္ရွာ ေနရတဲ့အတြက္ အျခား မလိုလားအပ္တဲ့ထြက္ေပါက္ေတြ ျဖစ္ကုန္မယ္။ အဲလိုမ်ဳိး အလားသ႑န္နဲ႔ က်ေနာ္ နမူနာရွင္းတာပါ။ က်ေနာ္ ဘယ္လုိပိတ္ပိတ္မႀကိဳက္ဘူး။ မႀကိဳက္တဲ့အတြက္ ပိတ္တာမွန္ရင္ ဘယ္ပိတ္တာကိုမွ က်ေနာ္မႀကိဳက္ဘူး ဆိုတဲ့ သေဘာနဲ႔ေျပာတာပါ”
ကိုဇာဂနာအေနနဲ႔ နယ္ပယ္အႏွံ႔ကလူေတြနဲ႔ ထိေတြ႔ဆက္ဆံေနသူျဖစ္တာေၾကာင့္ အေတြ႔အႀကံဳ၊ အၾကားအျမင္ အားလံုးအေပၚမွာ ၿခံဳငံုၿပီး ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ တကယ္ပဲ ေျပာင္းလဲေနပါၿပီလားလို႔ ဗီြအိုေအက ေမးတဲ့အခါမွာေတာ့ -
“က်ေနာ္က အေျပာင္းအလဲကို လံုးလံုးလ်ားလ်ား ေျပာင္းလဲေနၿပီလို႔ က်ေနာ္ မေျပာႏိုင္ဘူး။ ေသခ်ာတယ္။ မေျပာင္းလဲေသးဘူး၊ ေျပာင္းလဲမႈရဲ႕ အစပ်ဳိးေနတုန္းပဲ ရွိေသးတယ္။ ေရာင္နီသန္း လာစေလးပဲ။ သို႔ေသာ္ အဲဒီကေန အေမွာင္ထဲ ျပန္မေရာက္သြားေအာင္ ေရွ႕ေလွ်ာက္ၿပီးေတာ့ အလင္းထဲပဲ ဆက္သြားမယ္။ အခုမွ က်ေနာ္တို႔ ေရာင္နီသန္းတာကို။
ေရာင္နီသန္းၿပီး ေန႔ခင္း အလင္းေရာင္ကို က်ေနာ္တုိ႔ သြားရမယ္ဆိုရင္ အဲဒီအခ်ိန္မွာ တေယာက္ကို တေယာက္ အညႇိဳးအေတးေတြ မရွိေအာင္ ဒီလူေတြကို network စမယ္။ ဒီလူေတြကို စုၿပီးေတာ့ ေရႊ႕သြားရင္ တျဖည္းျဖည္းခ်င္းနဲ႔ အလင္းထဲေရာက္သြားရင္ က်ေနာ္တုိ႔တုိင္းျပည္ ေကာင္းလာမွာေပါ့။ က်ေနာ္တို႔က သစ္ပင္ေပၚ မတက္ရဲတဲ့ရွင္ေလာင္း၊ ေရထဲေတာင္ မဆင္းရဲတဲ့ရွင္ေလာင္းလို ျဖစ္ေနတယ္။ သိပ္ဂ႐ုစုိက္ၿပီး သိပ္ fragile ျဖစ္ေနတယ္။ အခ်ိန္မေရြး က်ကဲြႏို္င္တယ္”
ကိုဇာဂနာနဲ႔အဖဲြ႔ဟာ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက တျခားေသာၿမိဳ႕ႀကီးေတြမွာလည္း သြားေရာက္ၿပီးေတာ့ အလားတူ ျမန္မာႏိုင္ငံအေၾကာင္း ေမးျမန္းေဆြးေႏြး ေဟာေျပာပဲြေတြ တက္ေရာက္မွာျဖစ္တယ္လို႔ သိရပါတယ္။