ဆည္းပူးေလ့လာ၊ ႏိုင္ငံေရးပညာ (အခန္း ၁၊ အပိုင္း ၂)

ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အစိုးရဆိုင္ရာ အႏုပညာတရပ္ျဖစ္တယ္။

သိပံၸပညာရပ္မဟုတ္တဲ့ ၀ိဇၨာပညာရပ္ တခုျဖစ္တယ္

ဂ်ာမန္ Chancellor Bismarck က ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ သိပၸံပညာမဟုတ္ဘူး။ ၀ိဇၨာပညာရပ္ျဖစ္တယ္လို႕ ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။ သူယူဆတဲ့ ၀ိဇၨာပညာဆိုတာက လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းက လူအမ်ားစုေပါင္းျပီး ဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြ ခ်မွတ္မွဳ၊ ဒီဆံုးျဖတ္ခ်က္ေတြကို အေကာင္အထည္ေဖာ္မွဳေတြအေပၚ အေျခခံျပီး လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္း အစိုးရလုပ္ငန္းေဆာင္တာ လုပ္ေဆာင္ခြင့္ တည္ေဆာက္ျခင္းကို ဆိုလိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ဟာ ေရွးေခတ္ဂရိႏိုင္ငံေတြမွာ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတဲ့ စကားလံုးအဓိပၸာယ္ကေန ျမစ္ဖ်ားခံလာတယ္လို႕ ဆိုႏိုင္ပါတယ္။

Politics ဆိုတဲ့ စကားလံုးဟာ polis ဆိုတဲ့ စကားလံုးကေန ဆင္းသက္လာျပီး၊ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ ျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ေရွးေခတ္ ဂရိလူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာ လြတ္လပ္တဲ့ ျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံငယ္ေလးေတြ အမ်ားအျပား ဖြဲ႕စည္းပါ၀င္ပါတယ္။ ဒီျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံငယ္ေလးေတြမွာ သူတို႕နဲ႕ သက္ဆိုင္ရာ အစိုးရေတြ သီးျခားရွိၾကပါတယ္။ ဒီျမိဳ႕ျပႏိုင္ငံေတြထဲမွာ အၾကီးဆံုးနဲ႕ ႏိုင္ငံေရးအရ လႊမ္းမိုးႏိုင္မွု အရွိဆံုးႏိုင္ငံကေတာ့ ေအသင္ႏိုင္ငံျဖစ္ပါတယ္။ ေအသင္ကို ဒီမိုကေရစီအစိုးရရဲ႕ ပုခက္လို႕ ေျပာစမွတ္ျပဳခဲ့ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးကို ဒီအျမင္ရွဳေထာင့္က ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ polis နဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ ကိစၥေရးရာေတြလို႕ ေခၚဆိုႏိုင္ပါတယ္။ ေခတ္သစ္အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုခ်က္အရဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ဆက္စပ္တဲ့ ကိစၥေရးရာေတြ မွန္သမွ်ဟာ ႏိုင္ငံေရးပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျမင္ကို ယေန႕ေခတ္ေတြမွာ လက္ခံနားလည္ ထားတာ ပိုမ်ားပါတယ္။ လူေတြဟာ ပါလီမန္၊ အစိုးရအုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆိုင္ရာေတြမွာ လုပ္ကိုင္ေနရင္၊ လုပ္ကိုင္ဖို႕ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္ေနရင္ ဒီလူေတြကို ႏိုင္ငံေရးသမားေတြလို႕ လူအမ်ားက သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။

ဒီေတာ့ ဒီအျမင္နဲ႕ ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးပညာေလ့လာတယ္ဆိုတာ အစိုးရကို ေလ့လာတာျဖစ္ျပီး၊ က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ထပ္ခ်ဲ႕လိုက္ရင္ အာဏာက်င့္သံုးမွဳကို ေလ့လာတာလို႕ ဆိုႏိုင္လာပါတယ္။ ဒီအျမင္ကို ခိုင္ခိုင္မာမာ ဆိုခဲ့သူကေတာ့ အေမရိကန္ႏိုင္ငံေရးသိပၸံပညာရွင္ ေဒးဗစ္အီစတန္ပါ။ သူက ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လူထုက ေပးလာတဲ့ ဖိအားေတြကို အစိုးရက ဆုေပး၊ ဒဏ္ေပးတာေတြ ျပဳလုပ္ျပီး တုန္႕ျပန္ေဆာင္ရြက္တဲ့ ျဖစ္စဥ္ေပါင္းမ်ားစြာ ပါ၀င္တဲ့ “တန္ဖိုးေတြကို အာဏာက်င့္သံုးျပီး ခြဲေ၀ျခင္း“ လို႔ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ အာဏာက်င့္သံုးမွဳတန္ဖိုးဆိုတာကို လူအဖြဲ႕အစည္းက က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ လက္ခံလာတာျဖစ္တယ္လို႕ သူက ဆိုထားပါတယ္။ ဒါကို ထပ္ခ်ဲ႕ျပီး ၾကည့္မယ္ဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လူ႕အဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးရဲ႕ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ စီမံခ်က္ေတြကို အာဏာက်င့္သံုးျပီး ခ်မွတ္ေပးတဲ့ ဆံုးျဖတ္ခ်က္၊ မူ၀ါဒေတြနဲ႕ ဆက္စပ္လာပါတယ္။

ေဒးဗစ္အီစတန္ရဲ့ ဒီလိုအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္ကို ပညာရွင္အမ်ားအျပားက ကန္႕ကြက္ၾကပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္လဲ ဆိုေတာ့ ဒီအဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခ်က္က ႏိုင္ငံေရးကို က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ အျမင္ရွဳေထာင့္ကေန ရွဳျမင္မွဳကို ျဖစ္ေစႏိုင္လို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတဲ့ အဓိပၸာယ္ကို က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ အျမင္နဲ႕ ရွဳျမင္သူမ်ားဟာ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ Polity အတြင္းမွာပဲ ရွိတယ္လို႕ ျမင္ၾကပါတယ္။ Polity ဆိုတာက အစိုးရလည္ပတ္မွဳယႏၱရားအေပၚမွာ အေျခတည္ထားတဲ့ လူမွဳအဖြဲ႕အစည္း စနစ္တရပ္ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးေတြးေခၚပညာရွင္ အရစၥတိုတယ္ကေတာ့ ဒါကို လူအားလံုးရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားအတြက္ လူမွဳအဖြဲ႕အစည္းတရပ္ကေန ႏိုင္ငံေရးအာဏာက်င့္သံုးျပီး အုပ္ခ်ဳပ္တာလို႕ ဖြင့္ဆိုထားခဲ့ပါတယ္။

ဒီလို ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ Polity အတြင္းမွာပဲ ရွိတယ္လို႕ ရွဳျမင္တယ္ဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးလုပ္ငန္း ေဆာင္တာေတြကို ကက္ဘိနက္ထဲမွာ၊ ဥပေဒေရးရာခ်ိန္ဘာေတြထဲမွာ၊ အစိုးရဌာနဆိုင္ရာေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးသမားေတြကပဲ က်င့္သံုးႏိုင္တယ္လို႕ ဆိုရမွာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြ၊ ေက်ာင္းေတြ၊ တျခားပညာေရး အဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ လူမွဳအဖြဲ႕အစည္းေတြ၊ မိသားစုေတြက ႏိုင္ငံေရးျပင္ပကို ေရာက္သြားသလို ျဖစ္ေနပါတယ္။ ဒီအျမင္ဟာ အစိုးရမွာ မပါ၀င္တဲ့ လူအမ်ားကို ႏိုင္ငံေရးျပင္ပကို ဖယ္ထုတ္ထားတာေၾကာင့္ က်ဥ္းေျမာင္းတဲ့ ႏိုင္ငံေရးအျမင္လို႕ လူအမ်ားက သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ အစိုးရပိုင္းဆိုင္ရာ တာ၀န္ယူေနသူေတြကပဲ ႏိုင္ငံေရးနဲ႕ ဆိုင္သလိုျဖစ္ေနတဲ့ ဒီအျမင္ထက္ ပိုမိုက်ယ္ျပန္႕တဲ့ ေနာက္ထပ္အျမင္တခုကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အမ်ားနဲ႕ ဆိုင္တယ္ဆိုတဲ့ အျမင္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လူအမ်ားနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ ျပည္သူ႕ေရးရာျဖစ္တယ္

ဒီအျမင္ ျမစ္ဖ်ားခံလာတာကေတာ့ ဂရိႏိုင္ငံေရးေတြးေခၚပညာရွင္ အရစၥတိုတယ္ရဲ႕ “လူဆိုတာ ႏုိင္ငံေရးသတၱ၀ါျဖစ္တယ္“ ဆိုတဲ့ အဆိုအမိန္႕ အေပၚမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေတာ့ လူဆိုတာ ႏိုင္ငံေရးသတၱ၀ါျဖစ္တာေၾကာင့္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လူအမ်ားနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ ျပည္သူ႕ေရးရာလို႕ ရွဳျမင္လာတဲ့အခါမွာ ႏိုင္ငံေရးရာလား၊ ႏိုင္ငံေရးရာ မဟုတ္ဘူးလားဆိုတဲ့ ခြဲျခားမွဳဟာ ကိုယ္ပိုင္ဘ၀ (private life) နဲ႕ အမ်ားဆိုင္ဘ၀ (public life) ခြဲျခားမွဳအေပၚမွာ မူတည္လာပါတယ္။

ကိုယ္ပိုင္ဘ၀နဲ႕ အမ်ားဆိုင္ဘ၀ကို အစဥ္အလာအရ ခြဲျခားမွဳကေတာ့ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း (Civil Society) အေနနဲ႕ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕ ဆိုင္တဲ့ အစိုးရယႏၱရား၊ တရားရံုး၊ ရဲအဖြဲ႕၊ စစ္တပ္၊ လူမွဳဖူလံုေရးစနစ္ စတာေတြက လူအဖြဲ႕အစည္းတခုလံုးအေပၚမွာ တာ၀န္ရွိတာမို႕ အမ်ားဆိုင္ဘ၀ လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းမွာက်ေတာ့ မိသားစု၊ မ်ိဳးႏြယ္စု၊ ကိုယ္ပိုင္စီးပြားေရး၊ ကုန္သြယ္မွဳအသင္းအဖြဲ႕၊ လူမွဳအဖြဲ႕အစည္း စတာေတြ ပါ၀င္ျပီး၊ ဒါေတြကို ႏိုင္ငံေတာ္က တည္ေထာင္တာမဟုတ္ပဲ ျပည္သူျပည္သားေတြက ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္တာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကိုယ္ပိုင္ဘ၀လို႕ သတ္မွတ္ပါတယ္။ Edmund Burke ကေတာ့ ေသးငယ္တဲ့ တပ္စုေလးေတြလို႕ ေခၚဆိုပါတယ္။ ဒီလိုခြဲျခားမွဳအေပၚမွာ အေျခခံမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ႏိုင္ငံေတာ္က ထမ္းေဆာင္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ တာ၀န္၀တၱရားေတြနဲ႕ပဲ ပတ္သက္ျပီး၊ လူတဦးခ်င္းစီရဲ႕ စီးပြားေရး၊ လူမွဳေရး၊ အိမ္တြင္းေရး၊ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာ၊ ယဥ္ေက်းမွဳေရး စတာေတြက ႏိုင္ငံေရးမဟုတ္ပါဘူး။

သို႔ေပမယ့္လဲ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းဆိုတာက ႏိုင္ငံေတာ္နဲ႕သာ ခြဲျခားလို႕ရေပမယ့္ လူအမ်ားနဲ႕က်ေတာ့ ခြဲျခားလို႕ မရျပန္ပါဘူး။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ အရပ္ဘက္လူ႕အဖြဲ႕အစည္းေတြဟာ လူအမ်ားၾကားမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္ျပီး လူအမ်ားနဲ႕ သက္ဆိုင္ေနလို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအခါမွာ ေခတ္သစ္ႏိုင္ငံေရးပညာက ကိုယ္ပိုင္ဘ၀နဲ႕ အမ်ားဆိုင္ဘ၀ဆိုတာကို ခြဲျခားမွုသ႑ာန္သစ္တမ်ိဳးနဲ႕ ခ်ဥ္းကပ္လာပါတယ္။ အမ်ားဆိုင္ဘ၀ဆိုတာဟာ ႏိုင္ငံေရး၊ ကုန္သြယ္ေရး၊ အလုပ္အကိုင္၊ အႏုပညာ၊ ယဥ္ေက်းမွဳအားလံုးနဲ႕ သက္ဆိုင္ျပီး၊ ကိုယ္ပိုင္ဘ၀ကေတာ့ မိသားစုနဲ႕ အိမ္တြင္းေရးရာေတြနဲ႕ သက္ဆိုင္တဲ့ ဆိုတဲ့ သ႑ာန္ပါ။

ဒီသ႑ာန္ကို အမ်ိဳးသမီး၀ါဒီေတြက ေ၀ဖန္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အိမ္ေရွ႕တံခါးမွာတင္ ရပ္တန္႕သြားျပီး မိသားစုေရးရာေတြ၊ အိမ္တြင္းေရးရာေတြ၊ တဦးနဲ႕တဦးဆက္ဆံေရးေတြနဲ႕ မပတ္သက္ဘူးဆိုလိုသလို ျဖစ္ေနေၾကာင္း သူတို႕ကဆိုပါတယ္။ လူတေယာက္က မိမိအိမ္မွာ အိမ္ေထာင္ဘက္ျဖစ္သူကို လိမ္ညာလွည့္ဖ်ားတာ၊ ရိုက္ႏွက္ႏွိပ္စက္တာ၊ သားငယ္သမီးငယ္ေတြကို ရိုက္ႏွက္ညွဥ္းပန္းတာေတြ လုပ္ေနမယ္ဆိုရင္ ဒါေတြကို ကိုယ္ပိုင္ဘ၀ေရးရာလို႕ပဲ သတ္မွတ္လို႕ မရႏိုင္ေၾကာင္း သူတို႕က မီးေမာင္းထိုးျပၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ျပည္သူ႕ေရးရာ ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ ဒီအျမင္နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အေကာင္းျမင္သူေရာ၊ အဆိုးျမင္သူေတြပါ ရွိပါတယ္။ အရစၥတိုတယ္ ေခတ္မွာတုန္းကေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ျပည္သူေတြရဲ႕ အေရးကို ေဆာင္က်ဥ္းေပးတာေၾကာင့္ အင္မတန္ျမင့္ျမတ္ျပီး၊ တိုးတက္တဲ့ လူ႕ေဘာင္သစ္ကို ေဖာ္ေဆာင္ေပးတဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာတရပ္အေနနဲ႕ သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ဒါကို ဂ်ာမန္ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီပညာရွင္နဲ႕ ေတြးေခၚပညာရွင္ျဖစ္တဲ့ Hanna Arendt က ေထာက္ခံခဲ့ပါတယ္။ သူမရဲ႕ The Human Condition (1958) စာအုပ္ထဲမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ လြတ္လပ္ျပီး တန္းတူညီမွ်တဲ့ လူသားေတြရဲ႕ ဆက္ႏြယ္မွဳျဖစ္တာေၾကာင့္ လူမွဳလုပ္ငန္းေဆာင္တာေတြအားလံုးရဲ႕ အေရးအၾကီးဆံုး လုပ္ငန္းေဆာင္တာ အေနနဲ႕ ေရးသားေဖာ္ျပခဲ့ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးသီအိုရီပညာရွင္ၾကီးေတြျဖစ္တဲ့ Jean-Jacques Rousseau နဲ႕ John Stuart Mill တို႕ကလဲ ဒီလို အဆိုေတြ ဆိုခဲ့ၾကဖူးပါတယ္။ Rousseau က ႏိုင္ငံသားေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရာေတြမွာ တိုက္ရိုက္စဥ္ဆက္မျပတ္ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳကသာ ႏိုင္ငံေတာ္ကို အမ်ားနဲ႕ ဆိုင္တဲ့ အက်ိဳးစီးပြား (common good) တနည္းဆိုရင္ အမ်ားသေဘာတူတဲ့ ဆႏၵ(general will) ကို ျဖည့္ဆည္းေဆာင္က်ဥ္းေပးႏိုင္မယ္လို႕ ဆိုပါတယ္။ Mill ရဲ႕ အျမင္အရလဲ ျပည္သူ႕ေရးရာေတြမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳ၊ တနည္းဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္ပတ္သက္မွဳဟာ လုူတဦးခ်င္း၊ တေယာက္ခ်င္းရဲ႕ စိတ္ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ စာရိတၱပိုင္းဆိုင္ရာ၊ ေျမာ္ျမင္ေတြးေခၚမွုဆိုင္ရာေတြကို တိုးျမွင့္ေပးႏိုင္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအျမင္ကို လစ္ဘရယ္သီအိုရီပညာရွင္တခ်ိဳ႕က ဆန္႕က်င္ၾကပါတယ္။ သူတို႕အဆိုအရ ကိုယ္ပိုင္ဘ၀ဆိုတာ ေရြးခ်ယ္မွဳ၊ တဦးခ်င္းလြတ္လပ္မွဳ၊ တဦးခ်င္း တာ၀န္ေတြနဲ႕ စပ္ဆိုင္တဲ့ အရာျဖစ္တာေၾကာင့္ စီးပြားေရး၊ မိသားစုဘ၀နဲ႕ အားကစားေရးရာေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးကို ဖယ္ထုတ္ထားသင့္တယ္လို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ ဒီေရးရာေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးပါ၀င္တဲ့အခါက်ရင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြကို ဘယ္လိုလုပ္ကိုင္မယ္၊ ကေလးသူငယ္ေတြကို ဘယ္လိုျပဳစုပ်ိဳးေထာင္မယ္၊ အားကစားကို ဘယ္လိုကစားမယ္၊ ဘယ္သူေတြနဲ႕ ကစားမယ္စတဲ့ ေရြးခ်ယ္ခြင့္ေတြမွာ လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္ခြင့္မရွိပဲ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ သလို ျဖစ္ေစႏိုင္တယ္လို႕ သူတို႕ ဆိုၾကပါတယ္။ သူတို႕ရဲ႕အျမင္အရေတာ့ ကိုယ္ေရးကိုယ္တာေတြကိစၥရပ္ေတြမွာ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ မလိုလားအပ္တဲ့ ၀င္ေရာက္စြက္ဖက္ေႏွာင့္ယွက္မွုအျဖစ္ ေတြးျမင္ၾကပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ အေပးအယူ၊ အေလွ်ာ့အတင္းျပဳလုပ္မွဳ 

(compromise) 

နဲ႕ အမ်ားသေဘာတူလက္ခံမွု (consensus) ျဖစ္တယ္ 

(ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကို ျပဳလုပ္တဲ့ 

အႏုပညာတရပ္ျဖစ္တယ္)

ဒီအျမင္ရွဳေထာင့္အရဆိုရင္ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ပ႗ိပကၡေတြကို ေျဖရွင္းတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီလိုေျဖရွင္းတဲ့အခါမွာ အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳ၊ အာဏာကို ပရမ္းပတာ အသံုးျပဳမွုမဟုတ္ပဲ အေပးအယူ၊ အေလွ်ာ့အတင္းျပဳလုပ္တာ၊ ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးျပဳလုပ္တာ၊ ညွိႏွိဳင္းေဆာင္ရြက္တာေတြ ျဖစ္ပါတယ္။ တနည္းဆိုရင္ေတာ့ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကို ျပဳလုပ္တဲ့ အႏုပညာတရပ္လို႕ ေခၚဆိုတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီအျမင္ဟာ ဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္တဲ့ဒီမိုကေရစီႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးရာျပႆနာေတြကို အေျဖရွာမွဳသ႑ာန္ေတြကေန ထြက္ေပၚလာတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးျပႆနာေတြကို အေျဖရွာတဲ့အခါမွာ စစ္ေရးနည္းလမ္းနဲ႕ မေျဖရွင္းပဲ ျငိမ္းခ်မ္းတဲ့ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြး အေျဖရွာမွဳေတြ၊ အျပန္အလွန္သေဘာတူလက္ခံမွဳေတြနဲ႕ အေျဖရွာသင့္တယ္ဆိုတဲ့ သ႑ာန္ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ အမ်ားသေဘာတူလက္ခံမွု (consensus) ဆိုတာက သာမန္ သေဘာတူညီမွဳ (agreement) ကို ဆိုလိုတာ မဟုတ္ပါဘူး။ အမ်ားသေဘာတူလက္ခံမွဳဆိုတဲ့သေဘာတရားမွာ လူအမ်ား၊ အုပ္စုအမ်ားအျပားက က်ုယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ သေဘာတူညီမွဳ၊ အေျခခံသေဘာတရားမ်ားပါ၀င္မွဳ စတာေတြ ပါ၀င္ပါတယ္။

ဒါေၾကာင့္ အမ်ားသေဘာတူလက္ခံမွဳဆိုတာမွာ တခ်ိဳ႕ေသာ အေၾကာင္းအရာ၊ သေဘာတရားေတြ ကြဲျပားမွုကို အတိုင္းအတာ တခုအထိ လက္ခံေပးမွု ပါ၀င္ပါတယ္။ အဲဒီမွာ ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်မွတ္ရာမွာ အၾကံျပဳမွဳ၊ အေပးအယူျပဳမွဳေတြအေပၚ အေျခတည္ျပီး ျပဳလုပ္တဲ့ procedural consensus ဆိုတာရွိသလို၊ အေျခခံ မူ၀ါဒေရးရာေတြမွာ သေဘာတူညီမွုနဲ႕ မတူညီတဲ့ အိုက္ဒီယိုေလာ္ဂ်ီရပ္တည္မွဳေတြကို ညွိႏွိဳင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ sustantive consensus ဆိုျပီး ႏွစ္မ်ိဳးရွိပါတယ္။ ဒီလို အမ်ားသေဘာတူလက္ခံမွဳေတြ ေပၚထြက္လာေအာင္ျပဳလုပ္ျခင္းကို ႏိုင္ငံေရးလုပ္ျခင္းအေနနဲ႕ အခ်ိဳ႕က ရွဳျမင္သံုးသပ္ၾကတာျဖစ္ပါတယ္။

ဒီအျမင္မွာ အရစၥတိုကေရစီနဲ႕ ဒီမိုကေရစီ သြင္ျပင္လကၡဏာေတြ ေပါင္းစပ္ပါ၀င္ေနပါတယ္။ ဒီအျမင္ကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႕ျပန္႕ ေရးသားတင္ျပခဲ့သူကေတာ့ Bernard Crick ပါ။ သူ႕ရဲ႕ In Defence of Politics မွာ ဘားနတ္က ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ မတူညီတဲ့ အက်ိဳးစီးပြား၊ ရပ္တည္ခ်က္ေတြကို ကိုင္ေဆာင္ထားသူေတြအၾကားမွာ အမ်ားျပည္သူတရပ္လံုးရဲ႕ အက်ိဳးစီးပြားနဲ႕ ရွင္သန္ရပ္တည္မွဳကို ဦးစားေပးျပီး အာဏာခြဲေ၀က်င့္သံုးဖို႕ ညွိႏွိဳင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ လုပ္ငန္းေဆာင္တာအျဖစ္ အဓိပၸာယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါတယ္။ ဒီအျမင္က လစ္ဘရယ္- ရာရွင္နယ္လစ္ အေျခခံသေဘာတရားေတြမွာ အေျခခံျပီး ထြက္ေပၚလာတာျဖစ္ပါတယ္။

ဒါေပမယ့္ ဒီအျမင္မွာ အားနည္းခ်က္ႏွစ္ခုရွိပါတယ္။ ဒီအျမင္က လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ ေဆြးေႏြးညွိႏိွဳင္းမွဳ၊ သေဘာမတူညီမွုေတြကို လူၾကီးလူေကာင္းဆန္ဆန္ ျငင္းခံုေဆြးေႏြးတတ္မွုရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွုထြန္းကားေနတယ္လို႕ ၾကိဳတင္ ထင္ျမင္သတ္မွတ္ခ်က္အေပၚမွာ အေျခတည္ ထားပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က လူ႕အဖြဲ႕အစည္းအတြင္းမွာ အမ်ားသေဘာတူလက္ခံမွု ထြက္ေပၚလာ ေအာင္ ေဆြးေႏြးျပီးလုပ္ယူလို႕ရတယ္ဆိုတဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္ပါ၀င္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီအျမင္ဟာ ေရြးေကာက္ပြဲတရားမွ်တမွဳ၊ ပါတီမ်ားလြတ္လပ္စြာဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ယွဥ္ျပိဳင္ခြင့္ စတာေတြအေပၚမွာ အေျခတည္တဲ့ အေနာက္ႏိုင္ငံလူ႕အဖြဲ႕အစည္းနဲ႕ အစိုးရစနစ္ေတြအတြက္ပဲ ပိုမိုသင့္ေတာ္တယ္လို႕ ပညာရွင္မ်ားက သတ္မွတ္ၾကပါတယ္။ ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကိုပဲ ျပဳလုပ္တဲ့ အႏုပညာတရပ္ဆိုတဲ့ ဒီအျမင္ကို တပါတီစနစ္က်င့္သံုးတဲ့ ႏိုင္ငံေတြနဲ႕ စစ္အာဏာရွင္ႏိုင္ငံေတြမွာ အသံုးျပဳလို႕ မရႏိုင္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆိုထားခဲ့ၾကပါတယ္။ ဘာလို႕လဲဆိုေတာ့ ဒီႏိုင္ငံေတြမွာ ေရြးေကာက္ပြဲ တရားမွ်တမွဳ၊ ပါတီမ်ားလြတ္လပ္စြာ ဖြဲ႕စည္းတည္ေထာင္ယွဥ္ျပိဳင္ခြင့္ ဆိုတာေတြ မရွိတဲ့အျပင္၊ ေဆြးေႏြးညွိႏိွဳင္းတတ္မွဳ၊ သေဘာမတူညီမွုေတြကို လူၾကီးလူေကာင္းဆန္ဆန္ ျငင္းခံုေဆြးေႏြးတတ္မွုရွိတဲ့ ႏိုင္ငံေရးယဥ္ေက်းမွု ကလဲ မထြန္းကားႏိုင္ေသးလို႕ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

ႏိုင္ငံေရးအေပးအယူျပဳလုပ္မွုဆိုတာမွာ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္စလံုးက မိမိတို႕ရဲ႕ ရပ္တည္ခ်က္အျမင္ေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ျပီး အေပးအယူျပဳလုပ္ရတာေၾကာင့္ ႏွစ္ဘက္စလံုးမွာ ေက်နပ္ႏွစ္သိမ့္မွုရွိမွာေတာ့ မဟုတ္ပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ ဘက္တဘက္ရဲ႕ အဆိုျပဳခ်က္၊ လုပ္ငန္းေဆာင္တာ၊ လမ္းေၾကာင္းမွာပဲ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ရတာဆိုရင္ေတာ့ ဒါကို ႏိုင္ငံေရးအေပးအယူျပဳလုပ္ျခင္းလို႕ မေခၚဆိုႏိုင္ပါဘူး။ ႏိုင္ငံေရးအရ အရွံဳးေပးျပီး၊ တဘက္ရဲ႕ လမ္းေၾကာင္းမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ျခင္းပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏွစ္ဦးႏွစ္ဘက္ ေတြ႕ဆံုေဆြးေႏြးျပီး၊ ႏွစ္ဘက္စလံုးက အေပးအယူ၊ အေလွ်ာ့အတင္းလုပ္ျပီး ေနာက္ပိုင္းမွာမွ အမ်ားသေဘာတူလက္ခံတဲ့ procedural consensus, sustantive consensus ကို ကိုင္ေဆာင္ျပီး လမ္းေၾကာင္းသစ္တခုကို ေဖာ္ေဆာင္ျခင္းကသာ ႏိုင္ငံေရးအရ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကို ျပဳလုပ္ျခင္းလို႕ ေခၚဆိုႏိုင္တာျဖစ္ပါတယ္။ တပါတီစနစ္နဲ႕ စစ္အာဏာရွင္စနစ္ႏိုင္ငံေတြမွာ ဒီလိုအေျခအေန ျဖစ္ထြန္းႏိုင္ေခ် နည္းပါးတာေၾကာင့္” ႏိုင္ငံေရးဆိုတာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ေတြကို ျပဳလုပ္တဲ့ အႏုပညာတရပ္ျဖစ္တယ္ ” ဆိုတဲ့ ဒီအျမင္နဲ႕ အာဏာရွင္ႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ ႏိုင္ငံေရးကို ဆံုးျဖတ္လုပ္ကိုင္လို႕ မရေၾကာင္း ႏိုင္ငံေရး ပညာရွင္ေတြက ေလ့လာေဖာ္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ခင္မမမ်ိဳး (၁၇၊၉၊ ၂၀၀၉)