ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ႏွင့္ မဟာဗ်ဴဟာေရးရာ (အပိုင္း- ၄)

 မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္မ်ား (strategic implications)

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳမွာ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းလို႕ မရႏိုင္ပဲ၊ ႏိုင္ငံတႏိုင္ငံ (သို႕မဟုတ္) ႏိုင္ငံအမ်ားစုက စစ္ေရးေျဖရွင္းမွဳ နည္းလမ္းကိုသာ အသံုးျပဳလာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေဒသတြင္းသာမကပဲ ကမၻာလံုးဆိုင္ရာ စစ္ေရး၊ ႏိုင္ငံေရး၊ လံုျခံဳေရးနဲ႕ စီးပြားေရးဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္မ်ား ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ခန္႕မွန္းထားၾကပါတယ္။ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္မ်ား ျဖစ္ပြားလာႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ conflict scenarios ေတြကို ေဖာ္ထုတ္ၾကရာမွာ တရုတ္- အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ၊ အာဆီယံ-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳနဲ႕ ထိုင္၀မ္-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း ယူဆထားၾကပါတယ္။

(၁) တရုတ္-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ (PRC-ASEAN Confrontation)

တရုတ္-အာဆီယံ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွုနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး ျဖစ္ပြားမွဳဟာ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြက အစပ်ိဳးတာ မဟုတ္ပဲ တရုတ္ႏိုင္ငံက အစပ်ိဳးမွသာ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ခန္႕မွန္းထားပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စစ္ေရးစြမ္းရည္၊ စစ္အင္အား၊ သမိုင္းေၾကာင္းကို ရင္ဆိုင္ယွဥ္ျပိဳင္ဖို႕ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားက မ၀ံ့မရဲျဖစ္မွာ မလြဲေသခ်ာျဖစ္ေၾကာင္း ယူဆထားၾကပါတယ္။ ေနာက္တခ်က္က အာဆီယံႏိုင္ငံအမ်ားစုဟာ ျပည္တြင္းေရး ပဋိပကၡေတြမွာသာ အင္အားသံုးေျဖရွင္းတတ္ၾကေပမယ့္ ျပည္ပပဋိပကၡေတြမွာေတာ့ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္တဲ့ နည္းလမ္းကို အသံုးျပဳဖို႕ ၀န္ေလးတဲ့ ဓေလ့ထံုးစံရွိၾကပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေဒသတြင္းအင္အားၾကီးႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႕ စစ္ေရးမဟုတ္ပဲ ႏိုင္ငံေရးအရ၊ သံတမန္ေရးအရ ထိပ္တိုက္ျဖစ္မယ့္ ကိစၥရပ္ေတြကိုေတာင္ တတ္ႏိုင္သမွ် ေရွာင္ရွားေလ့ရွိၾကပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြက အစပ်ိဳးလိုက္တဲ့ စစ္ေရး ပဋိပကၡဆိုတာကေတာ့ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းပါတယ္။

(၁၉၉၂) ခုႏွစ္မွာ တရုတ္ႏိုင္ငံမွာ ျပဌာန္းထားတဲ့ "Law on the Territorial Waters and their Contiguous Areas" ထဲမွာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ထဲက ကၽြန္းေတြနဲ႕ပတ္သက္ျပီး လိုအပ္ရင္ စစ္အင္အားသံုးေျဖရွင္းခြင့္ကို ခြင့္ျပဳထားပါတယ္။ အကယ္၍ ဒီဥပေဒကို အသံုးျပဳျပီး စစ္အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳသာ တရုတ္ဘက္က လုပ္လာခဲ့မယ္ဆိုရင္ ေဒသတြင္း တည္ျငိမ္ေအးခ်မ္းမွဳကို ဆိုးရြားစြာထိခိုက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ တရုတ္နဲ႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံေတြ အၾကားမွာ ေပၚထြက္လာႏိုင္တဲ့ cordial relations ကို ထိခိုက္ရံုသာမက အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စု၊ ဂ်ပန္စတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ဆက္ဆံေရးကိုပါ အေႏွာင့္အယွက္ျဖစ္လာႏိုင္ပါတယ္။

ဒါနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး နယူးဇီလန္က ပါေမာကၡ You Ji က ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္မွာ တရုတ္ႏိုင္ငံက စတင္တဲ့ စစ္အင္အားသံုးမွဳ ရွိလာခဲ့ရင္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေခ်ရွိတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံဆိုင္ရာ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ိဳးဆက္မ်ားကို ေဖာ္ထုတ္ခဲ့ရာမွာ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အာဆီယံက လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ "constructive engagement" မူ၀ါဒ ရပ္ဆိုင္းသြားမွဳ၊ အာဆီယံတြင္းႏွင့္ အာဆီယံျပင္ပႏိုင္ငံမ်ားစုေပါင္း၍ တရုတ္ႏိုင္ငံအား containment policy ခ်မွတ္က်င့္သံုးရန္ အားထုတ္မွဳ၊ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ Aggression ကို ႏိုင္ငံတကာမွ သတိျပဳသြားမွဳ စတဲ့ ဆိုးက်ိဳးေတြ ျဖစ္ႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ပါတယ္။ ဒီလို ႏိုင္ငံေရးဆိုးက်ိဳးေတြသာမကပဲ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးကို မွီခိုေနရတဲ့ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စီးပြားေရးဖြံ႕ျဖိဳးတိုးတက္မွဳကိုလဲ ထိခိုက္ႏိုင္ေၾကာင္းနဲ႕ စီးပြားေရးမတည္ျငိမ္မွဳကေနတဆင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရရဲ႕ legitimacy ကိုပါ ဆက္လက္ထိခိုက္သြားႏိုင္ေၾကာင္း You Ji က ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။

ျဖစ္ေပၚလာမယ့္ အက်ိဳးဆက္ေတြဟာ ပဋိပကၡရဲ႕ အတိမ္အနက္ေပၚမွာလဲ မူတည္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ခန္႕မွန္းထားၾကပါတယ္။ ေသးငယ္တဲ့ ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳေတြမွာ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳကို စစ္ေရးနဲ႕ ေျဖရွင္းမွဳ ုျပဳလုပ္ျပီး၊ ပံုမွန္ကုန္သြယ္ေရးကို ဆက္လက္ထားရွိဖို႕ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်ရွိေပမယ့္၊ ပဋိပကၡၾကီးထြားလာတာနဲ႕အမွ် Bilateral trade ကို မလြဲသာမေရွာင္သာ ထိခိုက္လာမွာပဲျဖစ္ေၾကာင္း ဆိုထားၾကပါတယ္။ တစထက္တစ အင္အားၾကီးမားလာတဲ့ တရုတ္ေရတပ္ရဲ႕ စြမ္းရည္ကိုလဲ ထည့္သြင္းစဥ္းစားဖို႕လိုေၾကာင္း လံုျခံဳေရးနဲ႕ မဟာဗ်ဴဟာ ဆန္းစစ္သူမ်ားက တင္ျပထားၾကပါတယ္။ တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ blue water navy အဆင့္ျမွင့္တင္ရန္ ၾကိဳးပမ္းအားထုတ္မွဳ၊ ပုလဲသြယ္မဟာဗ်ဴဟာအေကာင္အထည္ေဖာ္ေဆာင္မွဳ အပါအ၀င္ ေရရွည္ မဟာဗ်ဴဟာ ရည္မွန္းခ်က္ေတြကို ခန္႕မွန္းႏိုင္ဖို႕အတြက္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အတြင္းက တရုတ္ရဲ႕ လွဳပ္ရွားမွဳေတြကို "litmus test" အေနနဲ႕ သေဘာထားျပီး ေစာင့္ၾကည့္ဖို႕လိုေၾကာင္း အခ်ိဳ႕ပညာရွင္မ်ားက ဆိုထားၾကပါတယ္။

(ပံု ၆ - တရုတ္ေလယာဥ္တင္သေဘၤာ)

စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ တရုတ္ႏိုင္ငံအေပၚမွာတင္မက အာဆီယံနဲ႕ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုတို႕အေပၚမွာလဲ ဆိုးရြားတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္ေတြ ရွိလာမွာျဖစ္ပါတယ္။ အာဆီယံအဖြဲ႕ထဲမွာ ပါ၀င္ၾကတဲ့ ႏိုင္ငံေတြရဲ႕ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္နဲ႕ ပတ္သက္တဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးစီးပြားေတြက ႏိုင္ငံအလုိက္ ကြဲျပားမွဳေတြ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမယ့္လဲ (၁၉၉၅) ခုမွာ ျဖစ္ပြားခဲ့တဲ့ Mischief Reef incident မွာ အာဆီယံရဲ႕ တုန္႕ျပန္မွဳကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အာဆီယံအဖြဲ႕အတြင္းမွာ တစံုတရာ sense of unity ရွိႏိုင္ေၾကာင္း ေတြ႕ျမင္ႏိုင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ လံုျခံဳေရး ကၽြမ္းက်င္သူေတြက တရုတ္ရဲ႕ hard line approach ကို လူသိရွင္ၾကားေ၀ဖန္လာတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအတြင္းမွာ တရုတ္ႏိုင္ငံကို အားေပးေထာက္ခံတဲ့ ႏိုင္ငံမ်ားလဲ ရွိတယ္လို႕ အခ်ိဳ႕က ေ၀ဖန္ေထာက္ျပၾကေပမယ့္ ပညာရွင္အမ်ားစုကေတာ့ ျပင္ပကေပၚထြက္လာတဲ့ ျခိမ္းေခ်ာက္မွဳ ရွိလာတဲ့အခါ ညီညြတ္ေရးေပၚထြက္လာတတ္ေၾကာင္း လက္ခံထားၾကျပီး၊ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕အၾကား စစ္ေရး ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ ျပႆနာကို ရင္ဆိုင္ေျဖရွင္းဖို႕ အာဆီယံႏိုင္ငံေတြ ညီညြတ္ သြားၾကမယ္လို႕ ခန္႕မွန္းထားၾကပါတယ္။

ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ေနာက္ထပ္ေသခ်ာေနတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္တခုကေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အတြင္းမွာ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ ေပၚထြက္လာတာနဲ႕ တရုတ္နဲ႕ အေမရိကန္ႏိုင္ငံတို႕အၾကား ႏွစ္ႏိုင္ငံဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္လာႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့အခ်က္ပါ။ သံတမန္ေရးရာအရ ဘယ္လိုပဲ အျပန္အလွန္ အလည္အပတ္သြားမွဳေတြ၊ ကုန္သြယ္ေရးသေဘာတူစာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုမွဳေတြ ရွိေနတယ္ဆိုေပမယ့္ အေမရိကန္နဲ႕ တရုတ္တို႕အၾကားမွာ တဘက္နဲ႕တဘက္ သံသယျဖစ္မွဳေတြ၊ မယံုၾကည္မွဳေတြ၊ ေျခလွမ္းေစာင့္ၾကည့္မွဳေတြက ရွိေနၾကဆဲပါ။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးေၾကာင့္ အေမရိကန္နဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႕အၾကားမွာ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မွဳ ျဖစ္ပြားလာႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ အေျခအေနဆိုးၾကီးအထိ ခန္႕မွန္းေျပာဆိုေနၾကသူေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ဒီလိုသာျဖစ္လာခဲ့ရင္ ေဒသတြင္းမွာရွိတဲ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံအပါအ၀င္ တရုတ္ရဲ႕ အိမ္နီးခ်င္းႏိုင္ငံမ်ားအေနနဲ႕ ဘက္မလိုက္ ရပ္တည္ႏိုင္မွဳ အေျခအေန (neutral position) မွာ ရွိဖို႕ဆိုတာ အလြန္ပဲ ခဲယဥ္းလွပါတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနအထိေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႕ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳေတြမွာ ဘက္မလိုက္ မူ၀ါဒကို က်င့္သံုးေနဆဲမို႕ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုက အစပ်ိဳးလိုက္တဲ့ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္မွဳေတာ့ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေခ် မရွိဘူးလို႕ သံုးသပ္ၾကသူေတြ အမ်ားအျပားရွိပါတယ္။

၀ါရွင္တန္အေနနဲ႕ U.S.-Philippine Mutual Defense Treaty ဟာ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အလိုအေလ်ာက္ အက်ိဳးသက္ေရာက္မွဳမရွိေၾကာင္းနဲ႕ စာခ်ဳပ္ခ်ဳပ္ဆိုစဥ္တုန္းက မနီလာအေနနဲ႕ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမွဳမွာ ပါ၀င္ေသးျခင္း မရွိေၾကာင္း အၾကိမ္ၾကိမ္ထုတ္ေဖာ္ေျပာၾကားခဲ့ပါတယ္။ ဒီအခ်က္ကို အေၾကာင္းျပျပီး (၁၉၉၅) ခု၊ Mischief Reef အေရးျဖစ္စဥ္က အေမရိကန္က လက္ေရွာင္ခဲ့ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အျခားတဘက္မွာလဲ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အတြင္းမွာ ဖိလစ္ပိုင္နဲ႕ ပူးတြဲစစ္ေရးေလ့က်င့္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ လာတာေၾကာင့္ အေမရိကန္က ဘက္မလိုက္မူ၀ါဒကို ဘယ္အတိုင္းအတာအထိပဲ က်င့္သံုးႏိုင္မလဲဆိုတာ တပ္အပ္ေသခ်ာ မေျပာႏိုင္ေၾကာင္း ပညာရွင္မ်ားက ေထာက္ျပေျပာဆိုလာခဲ့ပါတယ္။

စစ္ေရးပညာရွင္မ်ားကေတာ့ ဖိလစ္ပိုင္ႏိုင္ငံက သိမ္းပိုက္ထားတဲ့ ကၽြန္းတခုခုကို တရုတ္ႏိုင္ငံက စစ္ေရးအရ တိုက္ခိုက္မွဳ ျပဳလုပ္တာနဲ႕ recognized territorial waters (သို႕မဟုတ္) the high seas မွာ ဖိလစ္ပိုင္ရဲ႕ ေရတပ္သေဘၤာကို တရုတ္ေရတပ္သေဘၤာက တိုက္ခိုက္တာကေတာ့ အေျခအေန မတူႏိုင္ေၾကာင္း ခန္႕မွန္းထားၾကပါတယ္။ ပင္လယ္ျပင္မွာ ေရတပ္ခ်င္း ထိေတြ႕မွဳျပဳလုပ္လာခ်ိန္မွာေတာ့ စစ္ေရးမဟာမိတ္ သေဘာတူစာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုထားတဲ့ ႏိုင္ငံေတြအေနနဲ႕ ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳေတြ မလြဲမေသြ လုပ္ရမွာျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာဆိုလာခဲ့ၾကပါတယ္။ အာရွေဒသအတြင္း အေမရိကန္ရဲ႕ ဦးေဆာင္မွဳအခန္းက႑ကို ေလ့လာတဲ့ ပညာရွင္မ်ား ကေတာ့ ေတာင္တရုတ္ ပင္လယ္အတြင္းမွာ တရုတ္ႏိုင္ငံေရတပ္ရဲ႕ စစ္အင္အားသံုးမွဳေတြ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ အေမရိကန္အေနနဲ႕ မလြဲမေသြ တုန္႕ျပန္မွဳ ျပဳလုပ္ရမွာ ျဖစ္ေၾကာင္းနဲ႕ မျပဳလုပ္ခဲ့ရင္ အာရွေဒသမွာရွိတဲ့ US credibility ကို ထိခိုက္ဖြယ္ရာရွိေၾကာင္း ေထာက္ျပခဲ့ၾကပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးဟာ အေမရိကန္နဲ႕ တရုတ္ႏိုင္ငံအၾကားက ဆက္ဆံေရးကို ထိခိုက္လာႏိုင္ဖြယ္ အက်ိဳးဆက္ေတြ ရွိသလို၊ အေမရိကန္နဲ႕ အာဆီယံတို႕အၾကားက ဆက္ဆံေရးအေပၚမွာလဲ မဟာဗ်ဴဟာ အက်ိဳးဆက္ေတြ ရွိလာႏိုင္ပါတယ္။ အၾကီးမားဆံုးကိစၥရပ္ကေတာ့ အေမရိကန္ျပည္ေထာင္စုအေနနဲ႕ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳမွာ ပါ၀င္ပတ္သက္လာခ်ိန္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ အေမရိကန္က တရုတ္ႏိုင္ငံရဲ႕ စစ္အင္အားသံုးေျဖရွင္းမွဳကို စစ္ေရးနည္းနဲ႕ တုန္႕ျပန္ဖို႕ ဆိုရာမွာ အနည္းဆံုး အာဆီယံႏိုင္ငံတႏိုင္ငံရဲ႕ ေထာက္ခံမွဳနဲ႕ operational ပိုင္းဆိုင္ရာ၊ logistical ပိုင္းဆိုင္ရာ စစ္ေရးေထာက္ခံမွဳ လိုအပ္ပါတယ္။ ဒီႏိုင္ငံဟာ အျငင္းပြားမွဳမွာ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္တဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္ႏိုင္သလို၊ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳမရွိေပမယ့္လဲ မဟာဗ်ဴဟာအခ်က္အခ်ာက်ေနတဲ့ ႏိုင္ငံလဲ ျဖစ္ႏိုင္ပါတယ္။ စစ္ေရးကၽြမ္းက်င္သူေတြကေတာ့ ဒီလို အေမရိကန္- တရုတ္ စစ္ေရးထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ ျဖစ္လာခဲ့ရင္ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳထဲမွာ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ပတ္သက္မွဳမရွိတဲ့ အေမရိကန္ရဲ႕ မဟာမိတ္ႏိုင္ငံဟာ စင္ကာပူႏိုင္ငံျဖစ္လာႏိုင္ဖြယ္ရွိျပီး၊ ျမန္မာႏိုင္ငံကေတာ့ တရုတ္နဲ႕ အေမရိကန္တို႕အၾကားမွာ ၾကားညပ္တဲ့ ႏိုင္ငံျဖစ္လာႏိုင္ေခ်ရွိတယ္လို႕ ယူဆထားၾကပါတယ္။

(၂) အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ား အခ်င္းခ်င္း ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ

ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳမွာ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႕ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအၾကားက အျငင္းပြားမွဳတင္မကပဲ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ား အခ်င္းခ်င္း ပိုင္ဆိုင္မွဳအဆို တေနရာတည္းျဖစ္ေနတာေတြလဲ ရွိပါတယ္။ ျဖစ္ႏိုင္ေခ်နည္းတယ္ဆိုေပမယ့္ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားအခ်င္းခ်င္း ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳျဖစ္ႏိုင္ေခ်ကိုလဲ ခ်န္ရစ္ထားလို႕ မရပါဘူး။ ဒီလိုသာ ျဖစ္လာခဲ့မယ္ဆိုရင္ အေရွ႕ေတာင္အာရွေရးရာမွာ ရွိေနတဲ့ အာဆီယံရဲ႕ အခန္းက႑ဟာ ေမွးမွိန္သြားႏိုင္ဖြယ္ ရွိပါတယ္။ Spratlys နဲ႕ ပတ္သက္ျပီး အာဆီယံႏွစ္ႏိုင္ငံအၾကား စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳဟာ (၁၉၉၂) ခုႏွစ္၊ ASEAN Declaration on the South China Sea မွာ ပါ၀င္တဲ့ အခ်က္တခ်က္ျဖစ္တဲ့ "the necessity to resolve all sovereignty and jurisdictional issues pertaining to the South China Sea by peaceful means, without resort to force." ဆိုတဲ့ အခ်က္ကို ေဖာက္ဖ်က္လိုက္သလို ျဖစ္သြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ လက္ရွိအေျခအေနမွာေတာ့ ေရပိုင္နက္ အျငင္းပြားမွဳပဋိပကၡထဲမွာ တိုက္ရိုက္ပါ၀င္ေနတဲ့ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားက စာခ်ဳပ္ပါ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေစာင့္ထိန္းဆဲ ျဖစ္ေၾကာင္း မဟာဗ်ဴဟာေလ့လာေရးပညာရွင္မ်ားက ေလ့လာေတြ႕ရွိထားပါတယ္။ အကယ္၍ အာဆီယံတႏိုင္ငံက ေဖာက္ဖ်က္လာခဲ့မယ္ ဆိုရင္ေတာ့ အာဆီယံအဖြဲ႕တြင္းကေန ၀ိုင္း၀န္းထုတ္ပယ္ အေရးယူမွဳေတြ ရွိလာႏိုင္ေၾကာင္း ခန္႕မွန္းထားၾကပါတယ္။

(၃) ထိုင္၀မ္ႏွင့္ အာဆီယံအၾကား ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အတြင္းမွာ စစ္အင္အားအသံုးျပဳျပီး၊ ေရပိုင္နက္အဆိုျပဳမွဳကို ပထမဆံုးျပဳလုပ္ခဲ့တာက ထိုင္၀မ္ျဖစ္ပါတယ္။ (၁၉၅၀) ခုႏွစ္မွာ Itu Aba အေျခစိုက္ ဖိလစ္ပို္င္လူမ်ိဳးေတြကို စစ္အင္အားသံုးျပီး ဖယ္ရွားခဲ့ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ လက္ရွိအေျခအေနမွာေတာ့ တိုင္ေပရဲ႕ မူ၀ါဒက ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးကို စစ္အင္အားမသံုးပဲ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ ေျဖရွင္းႏိုင္ေရး ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လဲ (၁၉၉၂) ခုႏွစ္၊ ASEAN Declaration on the South China Sea ကို ထိုင္၀မ္က လက္ခံအတည္ျပဳထားပါတယ္။

အခ်ိဳ႕ပညာရွင္မ်ားက ထိုင္၀မ္အေနနဲ႕ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ ေရပိုင္နက္အျငင္းပြားမွဳကို စစ္အင္အားသံုး ေျဖရွင္းျပီး၊ ဆံုးရွံဳးေနတဲ့ ႏိုင္ငံေရး၊ စစ္ေရး status ကို ျပန္လည္ျမွင့္တင္လာႏိုင္ေၾကာင္း သံသယရွိၾကေပမယ့္၊ ပညာရွင္အမ်ားစုကေတာ့ ဒီလိုျပဳလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ ထိုင္၀မ္အေပၚ က်ေရာက္လာမယ့္ မဟာဗ်ဴဟာ ဆိုးက်ိဳးေတြကို ထိုင္၀မ္အေနနဲ႕ ထည့္သြင္းစဥ္းစားမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ယံုၾကည္ထားၾကပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္ အေရးမွာ ထိုင္၀မ္အေနနဲ႕ စစ္အင္အားသံုးျဖရွင္းမွဳ ျပဳလုပ္လာခဲ့ရင္ လက္ရွိက်င့္သံုးေနတဲ့ "informal diplomacy" အားထုတ္ၾကိဳးပမ္းမွဳေတြအားလံုးကို ထိခိုက္သြားေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ ေဒသတြင္းဆိုင္ရာ စီးပြားေရးအဖြဲ႕အစည္းေတြျဖစ္တဲ့ Asia Pacific Economic Cooperation (APEC) forum စတာေတြမွာ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္ခြင့္ေတြ ရုတ္သိမ္းခံရတဲ့အထိ ျဖစ္သြားႏိုင္ပါတယ္။

တရုတ္ရဲ႕ ပါ၀ါကို ထိန္းညွိဖို႕အတြက္ အာဆီယံအဖြဲ႕၀င္ႏိုင္ငံမ်ားနဲ႕ ထိုင္၀မ္တို႕အၾကားမွာ မဟာမိတ္ ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြ ျပဳလုပ္ဖို႕လိုေၾကာင္း ပညာရွင္အခ်ိဳ႕က အၾကံေပးခ်က္ေတြ ရွိေပမယ့္ ထိုင္၀မ္နဲ႕ အေရွ႕ေတာင္အာရွႏိုင္ငံမ်ားအၾကားက ပူးေပါင္းေဆာင္ရြက္မွဳေတြကို ေဘက်င္းအေနနဲ႕ တရုတ္အမ်ိဳးသား အက်ိဳးစီးပြားအေပၚ အာဆီယံႏိုင္ငံမ်ားက သစၥာမဲ့မွဳလို႕ ယူဆသြားႏိုင္ဖြယ္ရွိေၾကာင္းကိုလဲ ေ၀ဖန္ေျပာဆို ထားၾကပါတယ္။ ဒီလိုသာယူဆသြားခဲ့ရင္ ျပႆနာေျဖရွင္းတဲ့ ေဆးျမီးတိုမျဖစ္ပဲ၊ ျပႆနာမီးထြန္းရွာသလို

 ျဖစ္သြားႏိုင္ေၾကာင္း ေထာက္ျပထားၾကပါတယ္။ ထိုင္၀မ္အေနနဲ႕လဲ သံတမန္ေရးရာ ဆက္ႏြယ္မွဳေတြ ခိုင္ျမဲေရးကိုေတာင္ ၾကိဳးပမ္းေနရဆဲကာလျဖစ္တဲ့အတြက္ စစ္ေရးမဟာမိတ္ဖြဲ႕မွဳ အဆင့္ေတြထဲအထိ တိုး၀င္လာႏိုင္ေခ် မရွိေသးေၾကာင္း၊ သံုးသပ္ထားၾကပါတယ္။

(၄) ထိုင္၀မ္ႏွင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံတို႔အၾကား ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးနဲ႕ပတ္သက္ျပီး၊ တရုတ္ႏိုင္ငံနဲ႕ ထိပ္တိုက္စစ္ေရးရင္ဆိုင္မွဳကို ထိုင္၀မ္က စတင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ေခ်ကေတာ့ မရွိသေလာက္ပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ တရုတ္ႏိုင္ငံဘက္က စတင္ျပဳလုပ္ႏိုင္ေခ် ရွိတာေၾကာင့္ ဒီက႑ကို ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ကမၻာေပၚမွာ ထိုင္၀မ္ မလုပ္ခ်င္ဆံုးအရာက ေဘဂ်င္းအေနနဲ႕ ထိုင္၀မ္ကို စစ္ေရးအရ တိုက္ခိုက္မွဳ တစံုတရာ ျပဳလုပ္ဖို႕အတြက္ လမ္းစတခု သြားေပးလိုက္တဲ့ အရာပဲ ျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္း ပညာရွင္အမ်ားစုက ခန္႕မွန္းထားၾကပါတယ္။ သို႕ေပမယ့္ တရုတ္ဘက္က စစ္ေရး ထိပ္တိုက္ရင္ဆိုင္မွဳ ရွိလာခဲ့ရင္ေတာ့ အင္အားၾကီးႏိုင္ငံအမ်ားစုက ထိုင္၀မ္ဘက္မွာ ၀င္ေရာက္ရပ္တည္ ဖြယ္ရွိေၾကာင္း တြက္ခ်က္ထားၾကပါတယ္။ ဒီလိုလုပ္ျခင္းအားျဖင့္ တရုတ္ႏိုင္ငံအေနနဲ႕လဲ ဆံုးရွံဳးမွဳက ရယူမွဳထက္ ပိုမ်ားႏိုင္တာေၾကာင့္ ဒီ scenario က ျဖစ္ႏိုင္ေခ် အနည္းဆံုး ျဖစ္ပါတယ္။ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္က Itu Aba ကို ကာကြယ္ဖို႕အတြက္ ထိုင္၀မ္ဟာ တရုတ္နဲ႕ စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳ အျဖစ္ခံမွာ မဟုတ္ေၾကာင္း ယူဆထားသူ အမ်ားအျပား ရွိပါတယ္။

(၅) အျခား အက်ိဳးဆက္မ်ား

ေသခ်ာတာတခုကေတာ့ ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္တြင္းက စစ္ေရးပဋိပကၡေတြကို ဘယ္သူကပဲစစ၊ ဘယ္သူေတြပဲ ပါပါ၊ ျဖစ္ပြားလာခဲ့ရင္ ဆိုးရြားတဲ့ မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္မ်ားစြာ ေပၚထြက္လာမယ္ ဆိုတာပါပဲ။ ပထမဦးဆံုးအေနနဲ႕ ေဒသတြင္း စီးပြားေရးအေျခအေနကို ထိခိုက္ႏိုင္ပါတယ္။ စီးပြားေရးရာ မဟာဗ်ဴဟာ ပညာရွင္မ်ားက ဒါဟာအာရွတိုက္စီးပြားေရးရဲ႕ fatal blow ျဖစ္လာလိမ့္မယ္လို႕ ခန္႕မွန္းထားပါတယ္။ ျပည္ပသယံဇာတတင္သြင္းမွဳအေပၚမွာ မီွခိုေနရျပီး၊ တရုတ္နဲ႕ အျခားအေရွ႕ေတာင္ အာရွႏိုင္ငံေတြမွာ ရင္းႏွီးျမွဳပ္ႏွံမွဳေတြကေန တိုက္ရိုက္အက်ိဳးအျမတ္ရေနတဲ့ ဂ်ပန္ႏိုင္ငံ အတြက္ကေတာ့ စီးပြားေရး အေဆာက္အအံုၾကီးတခုလံုး ျပိဳလဲသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါတင္မကပဲ ႏိုင္ငံတကာ ေရေၾကာင္းသြားလာေရးကို ထိခိုက္လာမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ ကမၻာ့ကုန္သြယ္ေရးကို ထိခိုက္လာမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ပဋိပကၡနဲ႕ ဆက္စပ္မွဳမရွိတဲ့ အျခားဥေရာပႏိုင္ငံေတြရဲ႕ စီးပြားေရးတည္ျငိမ္မွဳအေျခအေနကိုလဲ ျခိမ္းေခ်ာက္လာမွာ ျဖစ္ျပီး၊ လက္တင္အေမရိက၊ အေရွ႕အလယ္ပိုင္း၊ အာဖရိကႏိုင္ငံမ်ားရဲ႕ စီးပြားေရး အေျခအေနေတြကိုလဲ ကေမာက္ကမ ျဖစ္သြားေစမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ေတာင္တရုတ္ပင္လယ္အေရးမွာ စစ္ေရးထိေတြ႕မွဳ ျဖစ္ပြားမွဳဟာ ဘယ္ႏိုင္ငံအတြက္မွ အက်ိဳးအျမတ္ရရွိမွာ မဟုတ္ပဲ၊ ႏိုင္ငံအားလံုးအေနနဲ႕ "lose-lose" political decisions ေတြကိုပဲ ခ်ၾကရမယ့္ အေျခအေနကို တြန္းပို႕လိုက္မွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ေရွ႕ပိုင္းမွာ ဆိုခဲ့ဖူးသလို Freedom of Navigation ကို ထိခိုက္မွဳဟာ ကမၻာ့စီးပြားေရး၊ ကုန္သြယ္ေရး၊ လံုျခံဳေရးအေျခအေနၾကီးတခုလံုးကို ကၽြမ္းထိုးေမွာက္ခံုလုပ္ပစ္လိုက္မွာ မလြဲေသခ်ာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီလို မဟာဗ်ဴဟာအက်ိဳးဆက္ေတြ ျဖစ္ပြားလာေအာင္ စတင္လိုက္မယ့္ ခလုတ္ဟာ တရုတ္ႏိုင္ငံအစိုးရ လက္ထဲမွာ ျဖစ္ေၾကာင္း ပညာရွင္အမ်ားစုက လက္ခံထားၾကျပီး၊ တရုတ္ရဲ႕ Beijing's Policy Dilemma ကို ေစာင့္ၾကည့္ေလ့လာမွဳေတြ ျပဳလုပ္လာၾကပါတယ္။

အပိုင္း ( ၅ ) သို ့

 ယခင္အပိုင္းမ်ား

ခင္မမမ်ိဳး (၄၊ ၁၀၊ ၂၀၁၂)

ျပိဳင္တူတြန္းလွ်င္ ေရႊ ့ႏိုင္သည္ ။